+5
-4
1918 - fransız generali franchet d’esperey, işgal orduları komutanı olarak istanbul’a girdi. beyaz ata binen ( kendisini sultan mehmed’e benzetmek için ) franchet d’esperey’e, galatasaray lisesi’nde kral gibi tören yapılması tepki çekti.
kendisi fransız işgal komutanıdır ve doğruca gidip gs lisesinde konuşma yapmıştır... vahdettini kastederek "eski padişahlarınız almanyanın yanında yer aldılar, bizi sattılar diyip ittihat ve terakkiyi eleştirip şimdiki padişahınız (vahidettin) doğruyu görmüştür gibisinden sözler etmiştir...
fransa bayraginin maglup turk topraklari uzerinde gururla dalgalanmasini
saglayan‚ nam-i diger ´kucuk fransa´‚ galatasaray camiasina ve ordumuz ileri
gelenlerini en guzel sekilde agirlayan galatasaray lisesi ogretmen ve
gorevlilerine tesekkuru bir borc bilirim"
1918
fransa isgal ordulari kumandani louis franchet d’esperey
galatasaray lisesi'ne göre büyük bir komutan; franchet d’esperey kimdir?
25 kasım 1918 günü karaköy limanına yanaşan fransız zırhlısından f.d’esperey adında daha sonra istanbul işgal komutanı olarak anılacak, fransız işgal komutanı iner ve ertesi gün mekteb-i sultaniyi ziyaret eder.
okul müdürü salih arif bey, fransız müdür-i sani ( müdür yardımcısı ) mösyö blanchong ve türk müdür-i sani nedim bey, generali kapıda karşılarlar. ardından öğretmen ve öğrencilerin alkışları arasında konferans salonuna gelirler okul müdürü salih arif bey, d’esperey’e ve fransız sefirine hitaben konferans salonunda bir konuşma yapar:
“askeri meziyetleri bütün dünyaca tasdik edilmiş olan büyük bir komutanı selamlamak bizim için büyük bir bahtiyarlıktır. vaktiyle fransa’nın yardımlarıyla yapılan bu mektep memleketimize birçok önemli şahsiyetler yetiştirmiştir. bu mektebin eski bir talebesi olmam hasebiyle müessesedeki uygulamaların izini takip etmeye çalıştık. şu dakikada yanınızda bulunan sekiz fransız öğretmen, bu müessesenin içinde kendilerini o güzel memleketinizde imiş gibi farzetmekte olduklarını müttefik olarak zat-ı âlilerine beyan edeceklerdir…” (8 fransız öğretmen konuda müttefiktir ama fransa müttefik değil işgalcidir)
salih arif bey’in bu konuşmasından sonra öğrencilerden hikmet efendi de aynı mealde bir konuşma yapar. daha sonra söz alan general d'esperey şunları söyler:
“mektebinizin müdürü salih arif bey, fransız öğretmenlere gösterdiği kolaylık ile minnettarlığımızı kazanmıştır. fransızlar tarafından kurulan mekteb-i sultani, mevcudiyetini merhum sultan abdülaziz’e borçludur. sultan avrupa’daki dengeleri kollamak suretiyle nasıl tavır alacağını pek güzel takdir edebilmiş ve almanya ve avusturya yerine, fransa ve ingiltere’nin yardımını kabul etmişti. maalesef halefleri kendisi gibi olamadılar…
siz gençler, yeni padişahınızı takip ediniz…
binaen-aleyh mektebin ve bilhassa müdür salih arif bey’in minnettar kaldığımız bu muamelesini ilelebet unutmayacağım gibi bunu memleketimde anlatmayı bir görev addedeceğim.”
sina akşin’in “istanbul hükümetleri ve milli mücadele” isimli kitabının birinci cildinde d’esperey’in konuşması ile ilgili şu satırlar yer almaktadır:
“işin belki şaşırtıcı yönü, 25 kasım’da galatasaray sultanisini ziyaret eden resmi bir kişinin, doğu ordusu başkomutanı general franchet d’esperey’in öğrencilerin önünde yaptığı konuşmada ittihat ve terakkiyi çekiştirdikten sonra “… türkiye’nin gördüğü padişahların en iyi ve en münevveri bulunan ve milletini seven” padişahın, ülkesini “sulh ve selamete sevk etmeye çalıştığı şu sırada, onların da, daha çok çalışarak padişaha yardım etmelerini öğütlemesiydi”
bu konuşmalardan sonra hep beraber mektep binası gezilir. bazı yerli ve yabancı gazetecilerinde hazır bulunduğu çay ziyareti tertip edilir. ziyafetin bitiminde salih arif bey’in elini sıkan d'esperey kendisine yapılan nazik muameleyi hiçbir zaman unutmayacağını bir kez daha vurguladıktan sonra mektepten ayrılır. (1868’den 1923’ e mekteb-i sultani, galatasaraylılar derneği, prof dr vahdettin engin – 2003 ofset yapımevi)
galatasaray'ın büyük komutanı d'esperey'in marifetleri
franchet d’esperey, 25 kasımdaki girişini çok gösterişli bulmamış ve özellikle ingilizlere ve türklere mesaj verecek olan 2. gelişi 8 şubat 1919 yılında gerçekleşmiştir. 7 şubatta mısırdan kalkıp istanbul’a gelen ingiliz komutan allenby‘den sonra, 8 şubatta ise fransız komutan franchet d’esperey şehre çok küstahça bir gösteri ile girmiştir. fatih sultan mehmet’in şehre girdiği kapıdan, surlar içerisinden beyaz bir atla, azınlıkların çılgın gösterileri arasında, türk sancağını çiğneyerek şehre girmiştir. fatih’in istanbul’a girişine gönderme yaparak türklere, fatihten pera’ya kadar düzenlenmiş zafer alayı ile de diğer işgal ordularına mesaj vermiştir. d'esperey’in girişi, o denli gürültülü ve küstahça yapılmıştır ki süleyman nazif’in, hadisat’da ünlü “kara bir gün” başlıklı yazısını yazmasına yol açar. yazı üzerine general d'esperey çok kızar. süleyman nazif’i kurşuna dizdirmeye kalkar. fakat maiyetindekiler buna engel olur. ‘‘kara bir gün’’ makalesi, sonradan hem basın hem de istiklâl savaşı tarihimizin en meşhur makalelerinden biri olacaktır (prof.dr. yaşar akbiyik, m.mücadelede güney cephesi – maraş, atatürk araştırmaları merkezi, 1999 – ankara, sina akşin, istanbul hükümetleri ve milli mücadele. cem yayınevi)
Tümünü Göster
