şakirt panpalar bunu cevaplayın

panpa, özgür irade de vardır, tek tanrı olan allah da. ancak şöyle de bişey var; istidad dediğimiz ya da genel manasıyla kabiliyet dediğimiz birşey var. bahsettiğin olayın da farklı boyutları var panpa. üzerine kitaplar yazılır ama kısaca özetleyim, bildiğim kadarı ile...

insan eğer cinayet işlemek yönünde bir irade gösteriyorsa, diğer yanda da cinayetten uzak bir insan iradesi yaratılmışsa, insan eğer sahip olduğu cinayet işlemeye teşvik edici istidadlarını cinayetten uzak olma hususunda geliştirirse, -allah en doğrusunu bilir ama- onun alacağı mükafat, cinayet işleme eğilimi olmayan insana göre daha fazladır. yani bu aslında bir fırsat olarak insana sunulmuş olabilir.

bu dünyadan evvel yaratılmış farklı bir dünya daha vardı ki hepimiz bunu kabul ederiz. nitekim şeytan kötü bir varlıktır kabulünü, şeytanın bu dünyada değil, bundan evvelki dünyada yaptığı kötülükler neticesinde yapmaktayız. şimdi, dünyaya gelmeden evvel ruhların bulunduğu ortamda nelerin geliştiğini, bu nedenle insanların hangi istidadlar ile, ne üzerine donatıldığını bilmek ve bu konuda kesin bir hüküme varmak pek makul olmaz. sadece varsayımsal davranabiliriz. en basitinden; "bu dünyada iyi anlaşan iki kişi, ruhlar aleminde karşılaşmıştır." bütün hayatı sadece dünya hayatı olarak ele almak doğru değil yani.

kaldı ki sebepler, esbablar ve müsebbib arasında farklılıkları ve ilişkiyi iyi okuyabilmek gerekir. yani ben cinayet işleme kabiliyetine sahibim. öfkesini kontrol etmekte zorlanan, otokontrol mekanizması diğer insanlara nazaran daha zayıf işleyen biriyim diyelim. bir sebepten sana sinirlensem ve seni öldürsem. bu iş için kendimce haklı sebeplerim var. sebeplerin kader eli ile meydana gelmesi var. "senin kaderinde benim tarafımdan öldürülmek var." bir de iradesi herşeyin üstünde olan allah'ın bu olaydan evvelde haberdar olması var.

ben seni öldürsem, bu benim elimde olan bişey. fakat öldürmeyedebilirim. ancak ölsen de ölmesen de bunun neticesini önceden bilecek olan allahtır. lakin ben seni, allah biliyor, kaderin böyleymiş diye öldürmüyorum. sadece seni öldüreceğimi, kaderini önceden allah biliyor. o yüzden irade özgürdür ve her ne yapacaksan da bunu önceden bilen bir allah var panpa.

edit: konu hakkında ilmi daha fazla olan panpalar varsa ve yanlış olduğunu düşündükleri hususlar varsa bildirirlerse sevinirim.

@26

şimdi günah da çeşitlerine göre cezalandırılıyo panpa. bilinen ve kabul edilen; kul hakkı hariç her günahın tövbe ile affedileceği şeklinde.

büyük günahlar ve diğer günahlar şeklinde evvelki islam alimleri tarafından ve hadislerden yola çıkılarak günahların bir sınıflandırılması yapılmış. şimdi dinimizin sana sunduğu şey şu; büyük günahlardan kaçınırsan, namazını kılan bir "kul" olursan, iki namaz vakti arasında işlediğin diğer günahlar affolunur. ayrıca çoğumuzun dert yandığı hastalıklar bile, günahlara kefarettir. hasta bir insanın günahları, güz mevsiminde bir ağacın yapraklarının dökülmesi gibi dökülür...

büyük günahlarda ise, çokça tövbe etmek, tövbede sebat etmek ve bir daha o günaha dönmeye meyletmemek gerektir. tövbenin kabulünün ilk şartı da o günahı tekrar işlememektir. "kul tövbe etmekten usanmadıkça, allah affetmekten usanmaz."

kul hakkı boyutuna gelince, çoğu insan bunu; başkasına haksızlık etme, ona ait olanı gayrimeşru şekilde ele geçirme, hakkı gasp etme gibi düşünebilir ama bu işin çok geniş ele alınması demektir. bunun gıybeti var, dedikodusu var, iftirası var, sui zanı var... nitekim; bir kişinin gıybetini etmek, o kişinin leşini yemekten daha kötüdür... bu kişilerle, hele ki bu günahları alışkanlık, davranış haline getirdiysen baya zor. bu kişi senden hakkını öbür dünyada alacak. buraya kadar hemfikiriz sanırsam.

kul hakkı için şöyle bi hadis var mesela; “Ey insanlar! Kimin üzerine geçmiş bir hak varsa onu hemen ödesin, dünyada rezil rüsvâ olurum diye düşünmesin! iyi biliniz ki, dünya rüsvâlığı, âhirettekinin yanında pek hafif kalır.”

bir de şu var; sen bu dünyada manen elem, ızdırap çekiyorsan bunun sebebi vicdandır. vicdan insana bir uyarıcıdır. biraz evvel konuştuğumuz irade mevzuunda da vicdanın büyük bi rolü var. sana verilen bu vicdan ile sen yaptığın yanlışlardan acı duyuyosun. ancak islamiyet sana diyo ki; geçmişte yaptıklarından ders al. ilim sahibi kişilerin yol göstericiliğine uy. geleceğe dair işlerin takdirini de allah a bırak. senin mes'ul olduğun an, şu içinde bulunduğun andır. çokça tövbe et. umulur ki allahın affına mazhar olursun. ancak gıybet, dedikodu, yalan, riya, iftira gibi şeyler işin içine girdiğinde, kalbini temiz tutman gerekir. zaten bakarsan çevrene, iyi insan olabilmek için bunlardan uzak durmak yeterlidir panpa. islamiyet sana, nasıl iyi insan olunur un dersini veriyo ve senden iyi bir insan olmanı istiyo bi bakıma. çünkü mahşerde hesap günü öyle bir gün ki; işinizi oraya bırakmayın diyor islamiyet bize. "O gün, boynuzsuz koyun bile, kendisine zarar veren boynuzlu koyundan hakkını alacak ve kimsenin hakkı kimsede kalmayacaktır."

en basit örneği vereyim. stadyumda maç izlerken tüm taraftarlar bir olsa, rakip takım kalecisine ya da annesine küfretse. bu küfreden insanların hepsi mahşerde o kaleciyle, onun annesiyle helalleşmek zorunda kalabilir. şimdi bi insan bunu düşünse, tanımadığı biri bile olsa gıyabında küfreder mi ? ne oldu bak, küfür olayı bitti. ya da birinin arkasından olmadık laf söyledi, gidip yüzüne de utancından diyemiyor ki; ben senin hakkında bunları söyledim, bana hakkını helal et. utanma duygusu da gıybeti önledi. işte işlediği günahlardan dolayı insanın ızdırap duyması bu sebeptendir. utanç, edep, vicdan muhasebesi gibi kavramlar burada devreye giriyor çünkü.

ama şunu da unutmamalı, çok günahım var, ben affolunmam demek belki de daha büyük günahtır. "eğer sana deseler, dünyada yaratılmış herkes cennete gidecek, 1 kişi cehenneme gidecek. o bir kişi ben miyim acaba diye endişe duyman gerekir. ve deseler, herkes cehenneme gidecek, peygamberler haricinde tek insan cennete gidecek... acaba o 1 kişi ben olabilir miyim diye de ümit etmen gerekir." işte islamiyet, diğer yönlerini saymasak bile sırf bu yüzden sevilebilecek, benimsenebilecek bir din bana göre...