özet geçersem anamı siksinler

genesis 1

the beginning

1 in the beginning god created the heavens and the earth.
2 now the earth was [a] formless and empty, darkness was over the surface of the deep, and the spirit of god was hovering over the waters.

3 and god said, "let there be light," and there was light. 4 god saw that the light was good, and he separated the light from the darkness. 5 god called the light "day," and the darkness he called "night." and there was evening, and there was morning—the first day.

6 and god said, "let there be an expanse between the waters to separate water from water." 7 so god made the expanse and separated the water under the expanse from the water above it. and it was so. 8 god called the expanse "sky." and there was evening, and there was morning—the second day.

9 and god said, "let the water under the sky be gathered to one place, and let dry ground appear." and it was so. 10 god called the dry ground "land," and the gathered waters he called "seas." and god saw that it was good.

11 then god said, "let the land produce vegetation: seed-bearing plants and trees on the land that bear fruit with seed in it, according to their various kinds." and it was so. 12 the land produced vegetation: plants bearing seed according to their kinds and trees bearing fruit with seed in it according to their kinds. and god saw that it was good. 13 and there was evening, and there was morning—the third day.

14 and god said, "let there be lights in the expanse of the sky to separate the day from the night, and let them serve as signs to mark seasons and days and years, 15 and let them be lights in the expanse of the sky to give light on the earth." and it was so. 16 god made two great lights—the greater light to govern the day and the lesser light to govern the night. he also made the stars. 17 god set them in the expanse of the sky to give light on the earth, 18 to govern the day and the night, and to separate light from darkness. and god saw that it was good. 19 and there was evening, and there was morning—the fourth day.

20 and god said, "let the water teem with living creatures, and let birds fly above the earth across the expanse of the sky." 21 so god created the great creatures of the sea and every living and moving thing with which the water teems, according to their kinds, and every winged bird according to its kind. and god saw that it was good. 22 god blessed them and said, "be fruitful and increase in number and fill the water in the seas, and let the birds increase on the earth." 23 and there was evening, and there was morning—the fifth day.

24 and god said, "let the land produce living creatures according to their kinds: livestock, creatures that move along the ground, and wild animals, each according to its kind." and it was so. 25 god made the wild animals according to their kinds, the livestock according to their kinds, and all the creatures that move along the ground according to their kinds. and god saw that it was good.

26 then god said, "let us make man in our image, in our likeness, and let them rule over the fish of the sea and the birds of the air, over the livestock, over all the earth, [b] and over all the creatures that move along the ground."

27 so god created man in his own image,
in the image of god he created him;
male and female he created them.

28 god blessed them and said to them, "be fruitful and increase in number; fill the earth and subdue it. rule over the fish of the sea and the birds of the air and over every living creature that moves on the ground."

29 then god said, "i give you every seed-bearing plant on the face of the whole earth and every tree that has fruit with seed in it. they will be yours for food. 30 and to all the beasts of the earth and all the birds of the air and all the creatures that move on the ground—everything that has the breath of life in it—i give every green plant for food." and it was so.

31 god saw all that he had made, and it was very good. and there was evening, and there was morning—the sixth day.

l'audition de raymond domenech et de jean-pierre escalettes par la commission des affaires culturelles de l'assemblée nationale a commencé, mercredi 30 juin. les deux hommes doivent s'expliquer sur le fiasco de l'équipe de france durant le mondial 2010.

arrivés par une porte dérobée peu avant 10 heures, les deux hommes ont obtenu que l'audience se déroule à huis clos. les photographes et cameramen ont seulement été autorisés à faire quelques prises de vue pendant une minute. domenech a ostensiblement consulté son téléphone.

si les journalistes ont été tenus à l'écart, le compte twitter du député lionel tardy permettait de suivre l'audition, jusqu'à ce qu'il soit contraint de s'interrompre à 11 h 13. ce fut alors au tour d'un autre député, yvan lachaud, de prendre le relais.

12 h 20 : yvan lachaud fait disparaître de son compte twitter les extraits de l'audience. de peur de se faire réprimander comme le député tardy ?

11 h 55 : pour jean-françois copé, le président du groupe ump à l'assemblée nationale, "c'est une séance un peu triste" qui a révélé "de nombreux dysfonctionnement de gouvernance et de management dans les messages à adresser à cette équipe. il ajoute : "je n'ai pas compris pourquoi raymond domenech n'a pas serré la main de l'entraîneur de l'afrique du sud. on n'était pas obligé de subir cela à la fin de cette coupe du monde. il a répondu que c'était pour marquer le coup par rapport à ce que l'entraîneur de l'afrique du sud avait pu dire à propos de la main de thierry henry."

11 h 50 : les premières réactions des députés à la sortie de l'audition semblent indiquer qu'il n'y a pas eu de révélation fracassante de la part des deux hommes. "c'était nécessaire parce que les parlementaires avaient beaucoup de questions à poser, mais, personnellement je n'ai rien appris, a déclaré renaud muselier. mais c'est notre rôle (d'auditionner les responsables du football, ndlr) à partir du moment où l'image de la france est ternie." bernard debré (député ump paris) a de son côté regretté que la séance se soit tenue à huis clos et a dénoncé une "audition-spectacle". "j'ai été un peu déçu, je n'ai pas compris l'agressivité de certains, de raymond domenech, envers la presse."

11 h 40 : sur le compte twitter d'un autre député, yvan lachaud, membre de la commission des affaires culturelles et secrétaire général du nouveau centre, d'autres extraits de l'audition sont publiés. raymond domenech : "il n'y a que la force que je n'ai pas voulu utiliser... ", puis "les joueurs cherchaient le traître !! c'est une autre génération que la nôtre... " jean-pierre escalettes : "les joueurs cherchaient le traître!! c'est une autre génération que la nôtre... "

11 h 13 : ça se complique pour le député tardy : "direct audition escalettes et domenech : j'ai pris un carton rouge ... fin des tweets !!!" plus moyen donc de percer le huis clos.

11 h 05 : escalettes évoque ensuite le refus des joueurs de s'entraîner le 20 juin : "dans le bus j'ai été confronté à un mur jamais vu au cours de mes 50 ans dans le foot".

sur le même sujet
foot : de quoi se mêlent les députés ?
domenech à l'assemblée par une porte dérobée
pour l'iran, la france a mérité son élimination du mondial
paris sportifs gratuits : gagnez des cadeaux avec
10 h 55 : après les questions de la commission, jean-pierre escalettes prend la parole. il concède les limites du système fédéral : "modèle associatif pur et dur dépassé en terme de gestion". le président démissionnaire de la fff ajoute qu'"en foot, comme ailleurs, les choses évoluent plus vite que les institutions". puis précise que "club france pas aidé car seuls les 2 amateurs étaient présents en afrique du sud".

utnapiştim, onu uzaktan görünce, içinden kendi kendine şöylece söylendi:
"geminin taştankiler'i niçin kırılmış?
geminin sahibi olmayan biri niçin gemiye bindi?
buraya gelen benim adamlarımdan biri değildir."
(üç satır ekgib)
"... gönlün benden ne diliyor?"
(20 satırlık boşluk... gılgamış utnapiştim'e vardı:)

utnapiştim ona, gılgamış'a dedi:
"ne diye yanakların erimiş? ne diye yüzün çarpılmış?
ne diye gönlün hoş değil? ne diye yüzün arıklamış?
ne diye gönlün üzgün?
ne diye yüzün, uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne dönmüş?
ne diye yüzün ayazdan ve güneşin sıcağından çökmüş?
ne diye krallığı bırakıp kırlara düşüyorsun?"

gılgamış ona, utnapiştim'e dedi:
"utnapiştim, yanaklarım erimesin mi, yüzüm arıklamasın mı?
gönlüm üzgün olmasın mı?
yüzüm uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne dönmesin mi?
yüzüm ayazdan ve güneşin sıcağından çökmesin mi?
krallığı unutup kırlara düşmeyim mi?
benim dostum,
dağlarda tek başına dolaşan yaban eşeğini kovalayan katırcığım!
ey çölün parsı! dostum engidu! yoldaşım!
dağlarda tek başına dolaşan yaban eşeğini kovalayan katırcığım!
biz, isteğimize kavuşmuş, dağlara tırmanmıştık.
gökyüzünün boğasını yakalamış ve onu öldürmüştük.
kimsenin girmediği yere girmiş, humbaba'yı yok etmiştik!
dağların yolaklarında aslanları vurmuştuk!
benimle birlikte bütün güçlüklere katlanan, aşırı sevdiğim engidu'yu,
i̇nsanlığın yazgısı yakaladı.
onun için altı gün yedi gece ağladım.
onun gömülmesine razı olmadım, burnundan kurtlar düşünceye kadar.
arkadaşımın başına gelenler, benim de başıma gelecek diye korktum.
ölümden korktuğumdan kırlara düştüm.
arkadaşımı düşünmek, beni daha çok sıktığından,
kırlarda uzun yolculuk yapıyorum!
engidu'yu düşünmek, beni daha çok sıktığından,
kırlarda uzun yollar yürüyorum!
ah, nasıl susayım? ah, nasıl susayım?
sevdiğim arkadaşım toprak oldu!
sevdiğim arkadaşım engidu toprak oldu!
ben de onun gibi yatmayacak mıyım
ve onun gibi sonsuza dek uyumayacak mıyım?"

gılgamış ona, utnapiştim'e dedi:
"hadi gidelim.
herkesin ağzında dolaşan, uzaktaki utnapiştim'i görmek istiyorum. (96)
bütün ülkeleri yürüyerek geçtim. sarp dağlar aştım.
bütün denizleri geçe geçe geldim. gözlerim tatlı uykuya doymadı.
her zaman gecelemeden özeğim tükendi. organlarımı sızı kapladı.
daha sâkiye'nin evine varmadan üstüm başım paralandı.
ayı, sırtlan, aslan, pars, kaplan, yağmurça ve dağ keçisi öldürdüm.
bunların etlerini yiyip derilerini giyiyordum.
çektiğim bu yıkım, artık önüme kapısını kapasın.
zift ve katran bu kapıyı tıkalı tutsun.
artık bana çocuk sevinci verilsin."
(bir satır anlaşılmamıştır)

utnapiştim ona, gılgamış'a dedi:
"ey gılgamış,
sen bir tanrı çocuğu olduğun halde niçin yoksulluğa düştün?
niçin tanrıların ve insanların alınyazılarına karşı geliyorsun?
baban ve anan sana hep iyi şeyler gösterdi.
ey gılgamış, niçin aptala döndün?
(30 satırdan çok süren bir boşluktan sonra, utnapiştim'in sözü
kesilmiyor gibi görünüyor:)
kızgın ölüm, insanı sinsi sinsi hep arkadan izler.
herhangi bir zamanda bir ev yaparız,
herhangi bir zamanda bir belge damgalarız.
herhangi bir zamanda kardeşler arasında miras pay ederler.
herhangi bir günde bu kardeşler arasında kavga çıkar. (97)
herhangi bir günde ırmak taşar ve ülkeyi su basar.
balıkçıl kuşları ırmak boyunca uçarlar.
irmağın yüzü güneşin yüzüne bakar;
ama, eskiden beri hiçbir şeyde kararlılık görülmez. (98)
çalınan da, ölen de birdir. ölümün biçimi çizilmez!
be hey insanoğlu! be hey adam!
beni kutsadıktan sonra, (99) büyük tanrılar olan anunnaki (100) toplandı.
yazgıyı oluşturan and (101) tanrıçası,
onlarla birlikte alınyazısını belirledi.
ölümü ve yaşamı onlarla birlikte saptadı;
ama onlar ölümü bildirmediler.

-the end-

ccc gılgamış ccc

gilgamiş destani
onuncu tablet

sâkiye siduri (91), denizin ıssız bir köşesine yerleşmiştir.
o tahtında oturuyor.
sâkiye için ağaçtan ayaklar yapılmıştır.
bu ayaklar üzerine altından yapılmış şıra fıçıları konmuştur.
tanrıça sık bir duvak örtünmüştür. yüzü görünmemektedir.
gılgamış koşup onun yanına geldi.
kirle örtülüdür. bir posta bürünmüştür.
bedeninde tanrı eti vardır.
gönlü üzgündü. yüzü uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne benziyordu.

sâkiye, onu uzaktan görünce içinden düşünerek kendi kendisine şöyle söylendi:
"her halde bu adam bir yabanıl hayvan öldürücüsüdür;
ama yolu neden buraya düştü?"
sâkiye onu görünce, kapıyı dışardan ve içerden sürgüledi.
ancak gılgamış onun ne yaptığına iyice dikkat etti.
o, çenesini kaldırıp bağırmaya başladı.
gılgamış ona, sâkiye'ye seslendi:
"sâkiye, ne gördün de kapını sürgüledin?
kapını sürgüleyip, sürgü üstüne sürgü vurdun.
senin iç kapını döverim ve sürgüsünü kırarım!"
(bundan sonraki boşlukta, olasıdır ki, şamaş'ın günlük dönüşü
sırasında sâkiye siduri'ye uğradığı zaman siduri'nin gılgamış hakkında
şamaş'a verdiği bilgi anlatılmıştır).

"o, yabanıl hayvanları avlayıp postlarını giyiyor ve etlerini yiyor.
gılgamış şimdiye dek hiç kimsenin varamadığı hedefe ne zaman varacaktır?
ne zaman uygun yeli izleyecektir?"
şamaş düş kırıklığına uğrayarak ona dönüp, gılgamış'a dedi:
"gılgamış, nereye koşuyorsun?
sen aradığın yaşamı bulamayacaksın!"
gılgamış ona, yiğit şamaş'a dedi:
"kırlarda şuraya buraya koştuktan ve dolaştıktan sonra,
yerin altında başımı dayayıp bütün yıl uyuyacak mıyım?
hayır! gözlerim güneşi görmek istiyor.
kendimi güneşin aydınlığına kandırmak istiyorum.
benim için karanlık, aydınlık kadar uzaktır.
fakat ölüm, ne zaman güneşin ışığını görebilmiştir?
(bundan sonraki boşlukta, şamaş'ın gılgamış'a avutucu bir yanıt verip
vermediği pek belli değildir. bu arada şamaş gittikten sonra gılgamış,
sâkiye siduri'yle yine başbaşa kalmıştır).

gılgamış ona, sâkiye'ye dedi:
"ben gökyüzünden aşağıya inen boğayı yakalayıp yok ettim.
ben katran ormanının bekçisini vurdum.
katran ormanında oturan humbaba'yı öldürdüm.
dağların geçidindeki aslanları öldürdüm."

sâkiye ona, gılgamış'a dedi:
"eğer sen bekçiyi vuran,
katran ormanında oturan humbaba'yı öldüren,
dağların geçidindeki aslanları öldüren,
gökyüzünden aşağı inen boğayı yakalayıp yok eden gılgamış'san,
ne diye yanakların erimiş?
ne diye yüzün çarpılmış? ne diye gönlün hoş değil?
ne diye yüzün arıklamış? ne diye gönlünde üzünç var?
ne diye yüzün uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne dönmüş?
ne diye yüzün ayazdan ve güneşin sıcağından çökmüş?
ne diye krallığı unutup kırlarda dolaşıyorsun?"

gılgamış ona, sâkiye'ye dedi:
"benimle birlikte bütün güçlüklere katlanan, aşırı sevdiğim arkadaşım,
benimle birlikte bütün güçlüklere katlanan, aşırı sevdiğim engidu,
i̇nsanlığın yazgısına kavuştu. (92)
onun için gece ve gündüz ağladım.
onun gömülmesine razı olmadım.
acaba arkadaşım sesime uyanacak mı diye.
yedi gün yedi gece böyle yaptım.
burnundan kurtlar düşünceye kadar.
o, oraya gitti gideli yaşamı bulamadım.
bir haydut gibi kırların ortasında dolaşıyorum.
sâkiye, şimdi senin yüzüne bakıyorum.
sonsuz derdim olan ölümü görmeyim diye!"

sâkiye ona, gılgamış'a dedi:
"gılgamış nereye koşuyorsun?
sen aradığın yaşamı bulamayacaksın.
tanrılar insanları yarattığı zaman,
onlar insanlara ölümü verip yaşamı kendi ellerinde tuttular.
ey gılgamış! karnın dolu olsun, gece gündüz kendini eğlendir!
her gün bir şenlik yap! gece gündüz hora tepip oyna!
üstün temiz olsun. başın yıkansın. suyla yıkanmış ol!
elindeki küçüğe bak. karın kucağında gününü görsün!"
(küçük boşluk)

gılgamış ona, sâkiye'ye dedi:
"şimdi, sâkiye, utnapiştim'e giden yol hangisidir?
haydi bana onun simini (93) ver!
bana simi versene!
olursa denizi aşayım; olmazsa kırdan geçip gideyim!"

sâkiye ona, gılgamış'a dedi:
"gılgamış, şimdiye dek böyle bir geçit yoktu.
eskiden beri denizi hiç kimse aşmamıştır.
denizi aşan yalnızca yiğit şamaş'tır.
şamaş'tan başka, öte geçeye kim gider?
geçiş güçtür. deniz yolu çetindir.
bundan başka orada ölüm suyu da vardır.
bu, denizin önünü kapar!
gılgamış, şimdi denizi aşsan bile,
ölüm suyuna varsan bile, yine ne yapacaksın?
gılgamış orada bir urşanabi var.
o, utnapiştim'in gemicisidir.
onunla birlikte taştankiler (94) var.
urşanabi, orman içinde kertenkeleyi toplar.
onu sen kendin bulmalısın.
olursa onunla birlikte aş; olmazsa geri dön!"

gılgamış bunu duyar duymaz, satırını kaldırıp koluna astı
ve kemerine takılı kılıcını kınından sıyırıp ormanın içine dalarak,
taştankiler'in yanına indi ve bir ok gibi onların arasına düştü.
(belki küçük bir boşluk)
o hırsla onları darmadağın etti.

bu sırada urşanabi geri dönüp gılgamış'ın tepesine dikildi.
ve onun gözlerine baktı.
urşanabi ona, gılgamış'a dedi:
"söyle bakalım senin adın nedir?
ben uzaktaki utnapiştim'in kölesiyim!"

gılgamış ona, urşanabi'ye dedi:
"benim adım gılgamış'tır.
ben, anu'nun evi olan uruk'tan gelenim.
ben, dağlarda iz güdenim.
uzun bir yoldan, güneşin çıktığı yoldan gelenim.
urşanabi, şimdi seninle yüz yüzeyim.
bana uzaktaki utnapiştim'i göster!"

urşanabi ona, gılgamış'a dedi:
"ne diye yanakların erimiş? ne diye yüzün çarpılmış?
ne diye gönlün hoş değil? ne diye yüzün arıklamış?
ne diye gönlün üzgün?
ne diye yüzün uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne dönmüş?
ne diye yüzün ayazdan ve güneşin sıcağından çökmüş?
ne diye krallığı unutup kırlara düşüyorsun?"

gılgamış ona, gemici urşanabi'ye dedi:
"urşanabi, yanaklarım erimesin mi, yüzüm çarpılmasın mı?
gönlüm üzgün olmasın mı?
yüzüm uzun yolculuk yapan bir yolcunun yüzüne dönmesin mi?
yüzüm ayazdan ve güneşin sıcağından çökmesin mi?
krallığı unutup kırlara düşmeyim mi?
benim dostum,
dağlarda tek başına gezen yaban eşeğini kovalayan katırcığım!
ey çölün parsı! dostum engidu! yoldaşım!
dağlarda tek başına dolaşan yaban eşeğini kovalayan katırcığım!
biz isteğimize kavuşmuş, dağlara tırmanmıştık.
gökyüzünün boğasını yakalamış ve onu öldürmüştük.
kimsenin girmediği yere girmiş, humbaba'yı yok etmiştik.
dağların yolaklarında aslanlar vurmuştuk!
benimle birlikte bütün güçlüklere katlanan, aşırı sevdiğim arkadaşım;
benimle birlikte bütün güçlüklere katlanan aşırı sevdiğim engidu'yu,
i̇nsanlığın yazgısı yakaladı.
onun için altı gün yedi gece ağladım.
onun gömülmesine razı olmadım, burnundan kurtlar düşünceye kadar.
arkadaşımın başına gelenler, benim de başıma gelecek diye korktum.
ölümden korktuğumdan kırlara düştüm.
arkadaşımı düşünmek beni daha çok sıktığından,
kırlarda uzun yolculuk yapıyorum.
engidu'yu düşünmek beni daha çok sıktığından,
kırlarda uzun yollar yürüyorum!
ah, nasıl susayım? ah, nasıl susayım?
kırlarda şuraya buraya koştuktan sonra,
yerin altına başımı dayayıp bütün yıl uyuyacak mıyım?
hayır! gözlerim güneşi görmek istiyor.
kendimi güneşin aydınlığına kandırmak istiyorum.
benim için karanlık, aydınlık kadar uzaktır.
ama ölü, ne zaman güneşin ışığını görmüştür?"

gılgamış ona, gemici urşanabi'ye dedi:
"şimdi, urşanabi, utnapiştim'e giden yol hangisidir?
haydi bana onun simini ver!
bana simi versene!
olursa denizi aşayım; olmazsa kırdan geçip gideyim!"

urşanabi ona, gılgamış'a dedi:
"ey gılgamış, kendi ellerin geçişe engel oldular!
sen taştankiler'i darmadağın ettin... sen kürekçileri yok ettin.
taştankiler darmadağın oldukları için geçit yoktur!
gılgamış, baltayı eline al!
hemen aşağı ormana geri git, karşına çıkacak olan
beş kez on iki endaze uzunluğundaki yüz yirmi küreği kes,
ve sonra onlara meme biçiminde ayna (95) yapıp bana getir!"

gılgamış, bunu duyar duymaz baltayı eline aldı
ve belinden kılıcı sıyırıp aşağı, ormana geri gitti.
beş kez on iki endaze uzunluğunda gördüğü yüz yirmi küreği kesti.
ve onlara meme biçiminde ayna yapıp urşanabi'ye getirdi.
gılgamış ve urşanabi gemiye bindiler.
gemiyi dalgaların üzerine oturtup denize açıldılar.
bir ay on beş günlük yol üç günde kestirildi.
urşanabi, böylece ölüm suyuna dek vardı.
urşanabi ona, gılgamış'a dedi:
"sakın gılgamış! bir kürek al!
ölüm suyu eline değmesin.
gılgamış ikinci küreği, üçüncü ve dördüncü küreği al!
gılgamış, beşinci küreği al! altıncı ve yedinci küreği al!
gılgamış, sekizinci, dokuzuncu ve onuncu küreği al!
gılgamış, on birinci küreği, on ikinci küreği al!"

gılgamış, böylece bu yüz yirmi küreği kullanmıştı.
o, bu sırada kemerini çözdü...
gılgamış, üstündeki giysiyi çıkarıp,
geminin anbarını (sintine) pençesiyle boşaltarak gemiyi yukarı kaldırd

AHIRIN avlusunda oynarken aşağıda, gümüş söğütler altında görünmeyen derenin hüzünlü şırıltısını işitirdik. Evimiz iç çitin büyük kestane ağaçları arkasında kaybolmuş gibiydi. Annem, istanbul'a gittiği için benden bir yaş küçük olan kardeşim Hasan'la artık Dadaruh'un yanından hiç ayrılmıyorduk. Bu, babamın seyisi, yaşlı bir adamdı. Sabahleyin erkenden ahıra koşuyorduk. En sevdiğimiz şey atlardı. Dadaruh'la birlikte onları suya zütürmek, çıplak sırtlarına binmek, ne doyulmaz bir zevkti. Hasan korkar, yalnız binemezdi. Dadaruh onu kendi önüne alırdı. Torbalara arpa koymak, yemliklere ot doldurmak, gübreleri kaldırmak eğlenceli bir oyundan daha çok hoşumuza gidiyordu. Hele tımar. Bu en zevkli şeydi. Dadaruh eline kaşağıyı alıp işe başladı mı, tıkı... tık... tıkı... tık... tıpkı bir saat gibi... yerimde duramaz,

- Ben de yapacağım! diye tuttururdum.

O vakit Dadaruh, beni Tosun'un sırtına koyar, elime kaşağıyı verir,

- Hadi yap! derdi.

Bu demir gereci hayvanın üstüne sürter, ama o uyumlu tıkırtıyı çıkaramazdım.

- Kuyruğunu sallıyor mu?

- Sallıyor.

- Hani bakayım?..

Eğilirdim, uzanırdım. Ama atın sağrısından kuyruğu görünmezdi.

Her sabah ahıra gelir gelmez,

- Dadaruh, tımarı ben yapacağım, derdim.

- Yapamazsın.

- Niçin?

- Daha küçüksün de ondan...

- Yapacağım.

- Büyü de öyle.

- Ne zaman?

- Boyun at kadar olduğunda...

At, ahır işlerinde yalnız tımarı beceremiyordum. Boyum atın karnına bile varmıyordu. Oysa en keyifli, en eğlenceli şey buydu. Sanki kaşağının düzenli tıkırtısı Tosun'un hoşuna gidiyor, kulaklarını kısıyor, kuyruğunu kocaman bir püskül gibi sallıyordu. Tam tımar biteceğine yakın huysuzlanır, o zaman Dadaruh, "Höyt.." diye sağrısına bir tokat indirir, sonra öteki atları tımara başlardı. Ben bir gün yalnız başıma kaldım. Hasan'la Dadaruh dere kenarına inmişlerdi. içimde bir tımar etmek hırsı uyandı. Kaşağıyı aradım, bulamadım. Ahırın köşesinde Dadaruh'un penceresiz küçük bir odası vardı. Buraya girdim. Rafları aradım. Eyerlerin arasına falan baktım. Yok, yok! Yatağın altında, yeşil tahtadan bir sandık duruyordu. Onu açtım. Az daha sevincimden haykıracaktım. Annemin bir hafta önce istanbul'dan gönderdiği armağanlar içinden çıkan fakfon kaşağı, pırıl pırıl parlıyordu. Hemen kaptım. Tosun'un yanına koştum. Karnına sürtmek istedim. Rahat durmuyordu.

- Sanırım acıtıyor? dedim.

Gümüş gibi parlayan bu güzel kaşağının dişlerine baktım. Çok keskin, çok sivriydi. Biraz köreltmek için duvarın taşlarına sürtmeye başladım. Dişleri bozulunca yeniden denedim. Gene atların hiçbiri durmuyordu. Kızdım. Öfkemi sanki kaşağıdan çıkarmak istedim. On adım ilerdeki çeşmeye koştum. Kaşağıyı yalağın taşına koydum. Yerden kaldırabildiğim en ağır bir taş bularak üstüne hızlı hızlı indirmeye başladım. istanbul'dan gelen, üstelik Dadaruh'un kullanmaya kıyamadığı bu güzel kaşağıyı ezdim, parçaladım. Sonra yalağın içine attım.

Babam, her sabah dışarıya giderken bir kere ahıra uğrar, öteye beriye bakardı. Ben o gün gene ahırda yalnızdım. Hasan evde hizmetçimiz Pervin'le kalmıştı. Babam çeşmeye bakarken, yalağın içinde kırılmış kaşağıyı gördü; Dadaruh'a haykırdı:

- Gel buraya!

Soluğum kesilecekti, bilmem neden, çok korkmuştum. Dadaruh şaşırdı, kırılmış kaşağı ortaya çıkınca, babam bunu kimin yaptığını sordu. Dadaruh,

- Bilmiyorum, dedi.

Babamın gözleri bana döndü, daha bir şey sormadan,

- Hasan dedim.

- Hasan mı?

- Evet, dün Dadaruh uyurken odaya girdi. Sandıktan aldı. Sonra yalağın taşında ezdi.

- Niye Dadaruh'a haber vermedin?

- Uyuyordu.

- Çağır şunu bakayım.

Çitin kapısından geçtim. Gölgeli yoldan eve doğru koştum. Hasan'ı çağırdım. Zavallının bir şeyden haberi yoktu. Koşarak arkamdan geldi. Babam pek sertti. Bir bakışından ödümüz kopardı. Hasan'a dedi ki:

- Eğer yalan söylersen seni döverim!

- Söylemem.

- Pekâlâ, bu kaşağıyı niye kırdın?

Hasan, Dadaruh'un elinde duran alete şaşkın şaşkın baktı! Sonra sarı saçlı başını sarsarak,

- Ben kırmadım, dedi.

- Yalan söyleme, diyorum.

- Ben kırmadım.

- Doğru söyle, darılmayacağım. Yalan çok kötüdür, dedi. Hasan inkârda direndi. Babam öfkelendi. Üzerine yürüdü "Utanmaz yalancı" diye yüzüne bir tokat indirdi.

- zütür bunu eve; sakın bunu bir daha buraya sokma. Hep Pervin'le otursun! diye haykırdı.

Dadaruh, ağlayan kardeşimi kucağına aldı. Çitin kapısına doğru yürüdü. Artık ahırda hep yalnız oynuyordum. Hasan evde hapsedilmişti. Annem geldikten sonra da bağışlanmadı. Fırsat düştükçe, "O yalancı" derdi babam. Hasan yediği, tokat aklına geldikçe ağlamaya başlar, güç susardı. Zavallı anneciğim benim iftira atabileceğime hiç ihtimal vermiyordu. "Aptal Dadaruh, atlara ezdirmiş olmasın?" derdi.

Ertesi yıl annem, yazın gene istanbul'a gitti. Biz yalnız kaldık. Hasan'a ahır hâlâ yasaktı. Geceleri yatakta atların ne yaptıklarını tayların büyüyüp büyümediğini bana sorardı. Bir gün birdenbire hastalandı. Kasabaya at gönderildi. Doktor geldi. "Kuşpalazı" dedi. Çiftlikteki köylü kadınlar eve üşüştüler. Birtakım tekir kuşlar getiriyorlar, kesip kardeşimin boynuna sarıyorlardı. Babam yatağın başucundan hiç ayrılmıyordu.

Dadaruh çok durgundu. Pervin hüngür hüngür ağlıyordu.

- Niye ağlıyorsun? diye sordum.

- Kardeşin hasta.

- iyi olacak.

- iyi olmayacak.

- Ya ne olacak?

- Kardeşin ölecek! dedi.

- Ölecek mi?

Ben de ağlamaya başladım. O hastalandığından beri Pervin'in yanında yatıyordum. O gece hiç uyuyamadım. Dalar dalmaz, Hasan'ın hayali gözümün önüne geliyor "iftiracı! iftiracı!" diye karşımda ağlıyordu.

Pervin'i uyandırdım.

- Ben Hasan'ın yanına gideceğim, dedim.

- Niçin?

- Babama bir şey söyleyeceğim.

- Ne söyleyeceksin?

- Kaşağıyı ben kırmıştım, onu söyleyeceğim.

- Hangi kaşağıyı?

- Geçen yılki. Hani babamın Hasan'a darıldığı...

Sözümü tamamlayamadım. Derin hıçkırıklar içinde boğuluyordum. Ağlaya ağlaya Pervin'e anlattım. Şimdi babama söylersem, Hasan da duyacak belki beni bağışlayacaktı.

- Yarın söylersin, dedi.

- Hayır,. şimdi gideceğim.

- Şimdi baban uyuyor, yarın sabah söylersin. Hasan da uyuyor. Onu öpersin, ağlarsın, seni bağışlar.

- Pekala!

- Haydi şimdi uyu!

Sabaha kadar gene gözlerimi kapayamadım. Hava henüz ağarırken Pervin'i uyandırdım. Kalktım. Ben içimdeki zehirden vicdan azabını boşaltmak için acele ediyordum. Yazık ki, zavallı suçsuz kardeşim, o gece ölmüştü. Sofada çiftlik imamıyla Dadaruh'u ağlarken gördük. Babamın dışarıya çıkmasını bekliyorlardı

gılgamış destanı 6. tablet 2. kısım
kardeş oturdular.

i̇ştar, uruk duvarının üstüne çıkıp bir çığlık kopardı:
"yuh olsun gılgamış'a! beni rezil etti;
gökyüzünün boğasını öldürdü!"
engidu, i̇ştar'ın bu sözünü duyunca,
gökyüzünün boğasının budunu koparıp ona fırlattı:
"seni elime geçirseydim, seni de böyle yapardım!
onun sakatatını (68) koluna asardım!"
i̇ştar, kadın sevgililerini, tapınağın hizmetçilerini ve huurları
başına toplayıp gökyüzünün boğasının budu için ağlayıp yakındı.

gılgamış, bütün silâhçı ustalarını çağırdı.
ustalar boynuzların kalınlığına şaştılar.
her boynuzun dökümü altmış okkalık lacivert taşındandı.
bu boynuzların kabuğu iki parmak kalınlığındaydı.
her ikisinin içi yedi kova yağ alıyordu.
gılgamış, bunları yağ koyması için, tanrısı lugalbanda'ya (69) armağan etti.
bunları içeri zütürdü. tanrı sarayının içindeki kutsal yere astı.
fırat'ta ellerini yıkadıktan sonra el ele verip uruk kentinin sokaklarından geçtiler.
uruk halkı onları görmek için toplandı.
gılgamış kendi saray cariyelerine şu sözleri söyledi:
"erkekler arasında en görkemli olan kimdir?
yiğitler arasında en güçlü olan kimdir?"
"erkekler arasında en görkemli olan gılgamış'tır.
gılgamış, yiğitler arasında en güçlü olandır."
(üç satır ekgib)

gılgamış, sarayında bir utku şenliği yaptı.
yiğitler, gece karanlığında rahatça uykuya daldılar.
engidu da uykuya daldı ve bir düş gördü.
sonra düşünü yorarak yukarı yürüdü ve arkadaşına dedi:

yedi̇nci̇ tablet

"arkadaş, neden ötürü yalnızca büyük tanrılar birbirlerine danıştılar?
bu gece gördüğüm bir düşü dinle:
anu, enlil, ea ve göksel şamaş toplandılar.
anu, enlil'e dedi: 'gökyüzünün boğasını öldürdüklerinden,
humbaba'yı vurduklarından,
ve dağın katranını devirdiklerinden, içlerinden birisi ölsün!'
fakat enlil dedi: 'engidu ölsün, ama gılgamış ölmesin!'
bundan sonra göksel şamaş kahraman enlil'e dedi:
'onlar gökyüzünün boğasını ve humbaba'yı senin sözün üzerine (70) öldürmediler mi?
şimdi engidu suçsuz yere mi ölecek?'
enlil göksel şamaş'a kızdı:
'çünkü sen, onların dengiymişsin gibi, her gün aşağıya, yanlarına gidiyorsun!'

hasta olan engidu, orada gılgamış'ın ayaklarının dibine düşüp kaldı.
gözlerinden yaşlar boşandı.
gözlerinden yaşlar boşanan engidu'ya gılgamış dedi:
"kardeş, sevgili kardeş!
neden kardeşimin yerine beni suçsuz saydılar?
öyleyse, şimdi ben bir ruh yanında mı oturuyorum?
ruhların yeryüzüne çıktığı kapının dibinde mi oturuyorum (71)?
benim sevgili kardeşimi bundan böyle gözlerimle göremeyecek miyim?"
(görünüşe göre bunu izleyen 13 satırlık boşlukta, belki engidu'nun sıtma
sabuklaması sırasında (72) kendi hastalığını humbaba'nın orman önünde
duran kapıya yormuş olması anlatılmıştır.)

engidu, gözlerini açıp, kapılarla bir insanla konuşur gibi konuştu;
ama ormanın kapılarında akıl ve kavrayış yoktu.
"i̇ki kez yirmi saatlik yerden senin kerestenin iyiliğini seçtim.
ben, yüksek katranı görünceye kadar, senin kerestenin eşine rasgelmedim.
senin yüksekliğin altı kez on iki endazeye varıyor.
senin enliliğin iki kez on iki endazeye varıyor. (73)
(bir satır ekgib)
ben seni yapıp nipur'a getirdim ve orada taktım.
senden böyle bir iyilik göreceğimi bilseydim,
elime bir balta alır, seni paramparça eder,
ve fırat üzerinde gitmek için bir sal yapardım."

(elli satırlık boşluk... engidu, şamaş'tan lânetini avcının üzerine indirmesini diler:)

"... onun kazancını yok et. onun kollarını güçten düşür. onun gidişini beğenme.
peşine düştüğü hayvan ondan kaçsın; avcı gönlündekine ermesin!"

fahişeye, huurya ilenmek için yüreği tutuşuyor:
"senin yazgını huur, sana ben yazayım.
bir yazgı ki, sonu gelmesin; sonsuza dek sürsün!
sana ilençlerin en kötüsünü savurayım.
karanlık yerin ilenci sabahın erkeninde karşına çıksın!
gece yarısına kadar zevkinin evi sana belâ olsun! (74)
(sekiz satırlık boşluk... anlaşılabildiğine göre engidu'nun ilençleri
fahişeyi tutuyor:)
şehir lâğımlarındaki pislikler senin yiyeceğin olsun!
şehirdeki bulaşık suları senin içkin olsun!
yattığın yer sokak olsun, durduğun yer duvar gölgesi olsun!
(bir satır ekgib)
sarhoş ve susuz, yanağına vursun!"
(on satır boşluk)

şamaş, onun ağzından çıkan sözleri işitince, ona gökten seslendi:
"engidu, niçin fahişeye, huurya ileniyorsun?
o fahişe ki, sana yaşamda gereken ekmeği yedirdi.
o, sana ülkede içilen içkiyi içirdi.
görkemli giysi giydirip, o şanlı gılgamış'ı sana yoldaş etti.
şimdi senin kardeşin gibi olan arkadaşın gılgamış,
seni rahat yatağına yatıracaktır.
o seni görkemli bir yatakta rahat ettirecektir.
esenlik olan bir yerde, solunda bulunan bir yerde seni oturtacaktır.
yeryüzünün bütün hükümdarları ayaklarını öpecektir.
o, senin için uruk halkına ah ettirip onları ağlatacak,
mutlu kimselere çevresinde yas tutturacak ve o,
senden sonra bedenini pis ve iğrenç bir duruma getirip,
senin için kendinden geçerek, sırtına bir aslan postu atıp, çöllere düşecek."

bu anda engidu, şamaş'tan yiğitin sözünü işitince,
kükreyen yüreği hemen dinginleşti.
(i̇ki satırlık boşluk... sonra engidu yeniden fahişeden söz ediyor; ama
görünüşe göre, bu kez engidu, fahişeye iyilikler diliyor:)

"seni krallar ve beyler sevsin.
kibar delikanlılar senin için çektikleri karasevdadan dizlerini dövsünler,
ve senin yoluna saçlarını yolsunlar!
asker ve subaylar senin için kemerlerini söksünler!
senin başına lacivert taşı ve altın dökülsün.
hazine bekçisi önceden üzerine işlemişken,
şimdi onun hazinesi senin için açılsın ve serveti yoluna saçılsın!
seni tanrıların avlusuna ben zütüreyim.
yedi çocuklu bir karı sana feda edilsin!"

engidu'nun hasta karnı sancı içindedir.
engidu odasında yalnız başına yatmaktadır.
gece gördüğü düşü arkadaşına anlatıyor:
"arkadaş, bu gece bir düş gördüm. gök bağırdı, yeryüzü yanıt verdi.
ben, yalnız başıma kırda kaldım. orada asık yüzlü bir adam göründü.
yüzü büyük bir kuşa benziyordu.
kartal pençesi gibi, tırnaklı pençeleri vardı."
(12 satırlık boşluktan sonra, kalan küçük bir parçadan elde edilecek sonuca
göre, belki engidu, bu adamın kendisine bir ölümün garip biçimini nasıl
gösterdiğini anlatmıştır:)

"sonra o adam, beni tümüyle değiştirdi. kollarım sanki kuşlar gibi tüylendi.
beni elimden tutarak; karanlığın evine, irkalla'nın (75) oturduğu yere,
i̇çine ayak basanı bırakmayan eve, dönüşü olmayan yola,
i̇çinde oturanın ışıktan yoksun kaldığı eve,
tozun besin olduğu, çamurun yemek olduğu yere,
i̇nsanın kuşlar gibi tüylü giysiler taşıdığı
ve karanlık yerde ışığın görünmediği eve zütürdü.
girdiğim tozun evinde, (76), tahtlar devrilmiş, kral taçları yere atılmıştı.
anu ve enlil'e vekil olan,
en eski zamandan beri ülkeye egemen olan
krallık tacı taşıyan beyler,
tepelerinde kızarmış et taşıyorlar, çörek taşıyorlar,
i̇çmek için kırbalarında soğuk sular taşıyorlardı.
girdiğim tozun evinde, yüksek rahipler ve bakanlar,
kutsallık taşıyan kimseler oturuyor.
tanrıların yakınları oturuyor,
büyük tanrıların yağladığı rahipler (77) oturuyor,
etana (78) oturuyor, şumukan (79) oturuyor, yer tanrıçası ereşkigal oturuyor,
ve bunun önünde yerin yazmanı belitseri diz çöküyor.
belitseri, elinde bir yazı levhası tutarak ereşkigal'a okuyor.
o, yönünü çevirip bana baktı."
(bundan sonra, yaklaşık elli satırlık boşluk geliyor... anlaşıldığına göre
gılgamış anasına sesleniyor:)

"onunla birlikte her güçlüğe katlandım.
onunla birlikte nerelere gittiğimi düşün!
benim arkadaşım iyi şeyler haber vermeyen bir düş gördü.
onun düşü gördüğü gün, sona ermişti."

bundan sonra engidu bir gün, iki gün yattı.
ölüm engidu'nun yatak odasında oturuyor.
beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzuncu ve onuncu gün...
engidu'nun hastalığı ağırlaştıkça ağırlaştı.
on birinci ve on ikinci gün engidu ölüm döşeğine yattı.
bunun üzerine gılgamış'a bağırıp ona dedi:
"arkadaş, ben bir ilence uğradım!
savaşta ölen bir adam gibi ölmüyorum.
savaştan korktuğum için şimdi onursuz ölüyorum.
arkadaş, her kim savaşta ölürse talihlidir;
ama ben düşkün bir durumda ölüyorum."

to be contiunued..

Bir zamanlar güzeller güzeli bir kız varmış. Annesi ölünce babası yeniden evlenmiş. Üvey annesi de ilk evliliğinden olan iki kızıyla birlikte gelip eve yerleşmiş.
Bu iki kız, yeni kız kardeşlerinden hiç hoşlanmamış. Odasında ne var ne yoksa tavan arasına fırlatıp atmışlar. Ona bir kardeş gibi davranmak şöyle dursun, bütün ev işlerini üzerine yıkmışlar.
Ev işleri bittikten sonra bile kızın onlarla oturmasına izin verilmiyormuş. Akşamları, mutfakta, sönmekte olan ocağın önünde duruyormuş tek başına, ellerini küllere doğru tutup ısınmaya çalışarak. Bu yüzden üvey kız kardeşleri ona “Külkedisi” adını takmışla.
Bir gün iki kız kardeşe sarayda verilecek bir balo için davetiye gelmiş. ikisi de heyecandan deliye dönmüşler. Herkes Prens’in evlenmek istediğini biliyormuş. ‘Bakarsın ikimizden birini seçer, belli mi olur?’ diye düşünmüşler.
iki kız kardeş de kendilerini mümkün olduğunca güzelleştirmek için hemen kolları sıvamışlar. Fakat maalesef bu biraz zormuş, çünkü Külkedisi’nin aksine bayağı çirkinmiş her ikisi de!
Balo akşamı, üvey kardeşleri gittikten sonra Külkedisi mutfakta oturmuş ve içn için ağlamaya başlamış. “Neyin var, neden ağlıyorsun Külkedisi?” diye sormuş bir kadın sesi.
“Ben de baloya gitmek istiyordum,” demiş hıçkırarak Külkedisi.
“Gideceksin öyleyse,” demiş ses. Külkedisi duyduğu sese doğru dönüp bakmış, şaşkınlıktan donakalmış.
Güzel bir kadın duruyormuş yanı başında.
“Ben senin peri annenim,” demiş kadın. “Şimdi kaybedecek zamanımız yok! Bana bir balkabağı getir hemen!”
Külkedisi bir balkabağı getirmiş. Peri annesi sihirli değneğiyle dokununca, balkabağı birdenbire altından bir fayton oluvermiş.
“Şimdi de altı fare…” Külkedisi altı fare bulup getirmiş, peri annesi onları hemen ata dönüştürmüş.
“Bir sıçan…” Onu da arabacı yapmış.
“Ve altı kertenkele…” Onları da faytonun arkasında koşacak altı uşağa çevirivermiş.
Nihayet Külkedisi’ne gelmiş sıra. Peri değneğiyle bir dokununca Külkedisi’nin yırtık, pırtık giysileri nefesleri kesecek harika bir elbiseye dönmüşmüş. Ayaklarında bir çift camdan ayakkabı pırıl pırıl parlıyormuş.
“Bir şey var yalnız,” demiş Peri. “Gece yarısına kadar eve dönmelisin. Saat on ikide elbisen tekrar eski giysilerine, faytonun balkabağına, atların fareye dönüşecek. Prens’in bunu görmesini istemezsin herhalde? Şimdi git, dilediğince eğlen.”
O gece Külkedisi balonun yıldızı olmuş. Baloya katılan hanımlar (özellikle de iki üvey kız kardeşi) onun elbisesini çok beğenmişler ve terzisinin adını öğrenmek için ona yalvarmışlar. Beyefendilerin hepsi onunla dans etmek için birbirleriyle yarışmışlar.
Prens ise zütür görmez ona âşık olmuş! Ve o andan sonra hiç kimseye bu kızla dans etmek için izin verilmemiş.
Saatler saatleri, dakikalar dakikaları kovalamış ve Külkedisi saat tam on ikiyi vuracağı sırada evde olması gerektiğini hatırlamış.
“Gitme!” diye seslenmiş Prens arkasından, ama Külkedisi bir an bile durmadan koşup oradan uzaklaşmış. Sokağa çaktığında elbisesi tekrar eski elbiselerine dönüşmüş. Geriye kala kala camdan ayakkabıların bir teki kalmış. Diğer tekini nerede kaybettiğini bilmiyormuş.
O gece Külkedisi uyuyana kadar ağlamış. Hayatının bir daha asla o geceki kadar harika olamayacağını düşünüyormuş.
Ama bu doğru değilmiş. Ayakkabının diğer tekini sarayın merdivenlerinde bulmuşlar. Ertesi sabah Prens ev ev dolaşıp ayakkabıyı tek tek bütün genç kızlara denetmiş. “Bu ayakkabının dün gece karşılaştığım güzel sahibini bulamazsam yaşayamam,” demiş.
Derken Külkedisi’nin evine gelmiş. Üvey kardeşleri ayakkabıyı denemişler. Olmamış. Ayaklarına girmemiş bile.
Prens çok üzgünmüş, çünkü uğramadığı sadece birkaç ev kalmış. Tam oradan ayrılacakken evin hizmetçisi dikkatini çekmiş.
“Hanımefendi,” demiş Prens Külkedisi’ne, “bir de siz deneseniz?”
“O mu deneyecek? Ne münasebet!” diye haykırmış üvey kardeşler.
Fakat Prens ısrar etmiş. Külkedisi’nin ne kadar güzel bir kız olduğu gözünden kaçmamış. Tabii ayakkabı Külkedisi’nin ayağına kalıp gibi oturmuş. Prens diz çöküp Külkedisi’ne evlenme teklif ederken iki üvey kardeşe de öfke ve kıskançlıkla olanları seyretmek kalmış. Külkedisi Prens’in teklifini tabii ki kabul etmiş.

gilgamiş destani
altinci tablet
kirini yıkadı, silâhlarını parlattı,
başını sallayarak saçının tutamlarını arkaya attı.
kirli giysisini fırlatıp temizini giydi,
savaş giysisini giyip beline işlemeli kemerini kuşandı.
gılgamış krallık tacını giyince,
gılgamış'ın güzelliği i̇ştar'ın güzel gözlerini kamaştırdı:
"gel gılgamış! benim güveyim ol!
bana meyveni armağan et, (57)
armağan etsene!
sen benim kocam ol, ben senin karın olayım!
sana altından ve lacivert taşından yapılmış koşu arabaları koşturayım!
tekerlekleri altın, boynuzları (58) ayna gibi parlayan madenden olsun!
buna ruhlar, dev gibi katırlar koşulsun!
sen evimize girince seni katran kokuları (59) karşılasın!
büyük rahipler ve soylular ayaklarını öpsünler!
krallar, büyükler ve beyler ayaklarının altına diz çöksünler!
dağların ve ülkelerin ürünlerini sana vergi olarak getirsinler!
sana keçiler üçüz, koyunlar ikiz yavrulasın!
senin sıpan bir ester yüküyle koşsun!
arabanın önündeki atın, yarışta birinci olsun!
boyunduruktaki öküzlerinin eşi olmasın!"

gılgamış, konuşmak için ağzını açıp görkemli i̇ştar'a dedi:
"seni ha!... seninle evlenirsem ne kazanacağım?
nasıl olsa kendimi yağlayacak yağım, ve üstüme giyecek giysim var.
yiyecek ekmeğim ve azığım vardır,
dahası, tanrılara yaraşır yemeğim, krallara özgü içkilerim bulunur!
(bir satır ekgib... bundan sonraki parçada, gılgamış, tanrıça'yı
şu biçimde aşağılıyor:)
...
...
...
... (60)
"... sen, soğukta ısıtmayan bir örtüsün!
sen rüzgâra ve fırtınaya engel olmayan uydurma bir kapısın!
sen, üstüne örtüleni altında ezen bir fil derisisin!
sen, içinde toplantı yapan yiğitlerin üstüne çöken bir saraysın!
sen taşıyıcısının üstünde eriyen bir ziftsin!
sen, taşıyıcısının üstünde boşalan bir kırbasın!
sen taş duvarı çatlatan bir kireçsin!
sen, düşman ülkesini çeken bir yemişsin! (61)
giyeni sıkan bir ayakkabısın!
dostlarından hangisini sonsuz olarak sevdin?
çobanlarından hangisini sürekli olarak beğendin?
haydi sevgililerinin adlarını sayayım!
(bir satır ekgib)
senin gençliğinin sevgilisi olan tammuz'a, (62)
yıldan yıla ağıtı yazgı kıldın.
sen, renkli çoban kuşunun aşkına düştün;
ama ona da vurup kanadını kırdın;
şimdi o, ormanlarda 'kappi' (63) diye bağırıp duruyor!
sen, gücü üstün olan aslanın aşkına düştün;
ama sonra ona yedi ve yedi tuzak çukurları kazdın.
sen, savaşa alışkın olan atın aşkına düştün;
ama sonra ona kırbaç, bizlengiç ve kamçıyı yazgı kıldın;
i̇ki kez yedi saat koşmayı yazgı kıldın;
ona suyu bulandırıp içirmeyi yazgı kıldın;
anası silili'ye sürekli yası yazgı kıldın!
sen, koyun çobanının aşkına düştün;
o, sana durmadan köz yığıp, günü gününe oğlaklar getirdi;
ama sonra ona vurup kurda döndürdün,
şimdi de kendi küçük çobanları onu kovalıyorlar;
dahası, kendi köpekleri bacaklarını ısırıyorlar.
sonra sen, babanın hurma bahçıvanı olan i̇şullanu'nun aşkına düştün;
o, sana durmadan bir sepet hurma getirip günü gününe sofranı donatırdı;
ama sonra ona göz atarak yaklaştın:
'i̇şullanu'cığım... (64) yiyelim,' dedin.
(bir satır çevrilememiştir.)
i̇şullanu şu yanıtı verdi:
'sen benden ne istiyorsun? sanki anam benim için pişirmedi mi?
ne diye kokmuş, çürümüş yemekleri yiyecekmişim?..
öyle ekmek ki, kabuğu sazdan ve dikendendir.' (65)
(bir satır ekgib)
sen onun söylediği bu sözleri duyduktan sonra,
ona vurup onu ... (66) döndürdün, ve bahçenin içine bıraktın.
(bir satır çevrilememiştir.)
şimdi beni seversen, beni de onlar gibi yaparsın."

o, i̇ştar, bunu duyar duymaz öfkelendi; yukarıya gökyüzüne çıktı.
i̇ştar, babası anu'nun huzuruna gitti.
o, anası antum'un huzuruna gitti ve dedi:
"babam! gılgamış bana sövüyordu!
gılgamış bana kokmuş, çürümüş şeyleri saydı.
kokmuş, çürümüş şeyleri!" anu konuşmak için ağzını açıp görkemli i̇ştar'a dedi:
"önce sen kavgaya başlamadın mı ki, o sana kokmuş şeyleri saydı.
kokmuş, çürümüş şeyleri!"

i̇ştar, konuşmak için ağzını açıp babası anu'ya dedi:
"babam, gılgamış'ı öldürmesi için bana gökyüzünün boğasını ver!
(bir satır ekgib)
fakat sen gökyüzünün boğasını bana vermezsen,
o zaman ben, cehennemin kapılarını kırar,
direklerini fırlatır, kapıları ardına dek açarım.
yaşayanları yemeleri için ölüleri kaldırırım.
dirileri yesinler diye!
o zaman dünyada ölüler dirilerden çok olur!"

anu, konuşmak için ağzını açıp görkemli i̇ştar'a dedi:
"kızım, benden istediğini yaparsam, yedi kavuz (67) yılları olur.
i̇nsanlar için buğday biriktirdin mi? hayvanlar için ot bitirdin mi?"

i̇ştar, konuşmak için ağzını açıp babası anu'ya dedi:
"baba, insanlar için buğday yığdım, hayvanlar için de ot sağladım!
onların yedi kavuz yıllarında doymaları için,
i̇nsanlara buğday topladım; hayvanlara ot yetiştirdim."
(üç satır ekgib)

anu, onun bu sözünü doyunca,
gökyüzünün boğasının zincirini i̇ştar'ın eline teslim etti.
o, boğayı yere indirmek için alıp aşağı zütürdü,
ve onu uruk ağılına sürdü.
(bir satır ekgib)

gökyüzünün boğası korku salarak aşağı indi.
o, birinci solumasında yüz kişi devirdi; iki yüz devirdi; üç yüz kişi...
i̇kinci solumasında yüz daha devirdi. i̇ki yüz daha, üç yüz kişi daha.
o, üçüncü solumasıyla engidu'ya saldırdı.
o, engidu'yu süseceği anda, engidu gözetleyip,
birdenbire boynuzlarını yakaladı.
hırsından gökyüzünün boğasının ağzından köpükler savruldu.
kuyruğunun kalın tarafıyla engidu'ya çarpıp onu yere attı.
engidu, konuşmak için ağzını açıp gılgamış'a dedi:
"eskiden biz kendi kendimize övündük. şimdi bunu gösterelim!"
(dört satır ekgib)
"bunu nasıl yapacağımızı sana öğreteyim:
sen ve ben ayrılmalıyız, ben boğayı kuyruğundan yakalayayım.
(üç satır ekgib)
kılıcın, onun boğazıyla boynuzlarının arasına insin."

engidu, gökyüzünün boğasını tutmak için,
kovalayıp sımsıkı kuyruğundan yakaladı.
engidu, onu iki eliyle tuttu,
ve gılgamış, usta bir kasap gibi, kılıcını güçlü ve güvenli bir vuruşla
onun boğazıyla boynuzlarının ortasına indirdi...
onlar orada gökyüzünün boğasını öldürdükten sonra,
yüreğini çıkarıp şamaş'ın önüne koydular.
onlar şamaş'ın huzurunda saygıyla eğilip geri çekildiler;
sonra her iki

dördüncü tablet

(bu tabletin ilk dört buçuk sütunu -bütün tablet altı sütundan oluşmaktadır-
herhalde kralın ve arkadaşının katran ormanına gidişlerinden söz ediyordu.
ama, bu sütunlardan ancak kırık bir parça kalmıştır. bu parça, ikisinin başından
her gün geçenleri sık sık betimlemektedir.)

i̇ki kez yirmi saatten sonra hafif bir yemek yediler.
i̇ki kez otuz saatten sonra kendi kendilerini akşam dinlenmesine çektiler.
i̇ki kez elli saati bütün bir günde yürüdüler.
bir ay üç günlük yolu üç günde kestirdiler.
akşam dinlenmesine bir kuyu kazdılar. (50)
(burada 200'den çok satır yitmiştir. geri kalan parçada yineleme vardır.
bu yinelemeden anlaşıldığına göre, gılgamış'la engidu ormanın kapısına
gelmişlerdir. bir bekçi, humbaba'nın diktiği kocaman kapıyı beklemektedir.
gılgamış'la engidu, onunla başa çıkıp çıkmayacakları konusunda duraksamış
olmalılar ki, engidu ona şunları söylüyor:)

"uruk'ta ne dediğini anımsa!
uruk'un çocuğu gılgamış, sen öldürmek için yekin, (51) onun üstüne var!"

ağzından çıkan sözleri duyar duymaz tam güveni arttı.
(bundan sonraki silinmiş kısımlar belki gılgamış'ın engidu'ya
söylediği sözlerdir.)
onun savaşması ve bir de ormana dalıp bizden kaçmaması için
hemen üstüne vardı. hiçbir silâh işlemesin diye,
giyinmek için yedi savaş giysisi hazırladı.
o anda yalnızca birini giydi, geri kalan altı kat giysiyi soyundu.
bunlar yerde ayaklarının altında kaldı.
ormanın kapısında duran bekçiyi yakalamak için,
huysuz, yabanıl bir boğa gibi ileri atıldı.
o, birden bire bağırıp korkuya düştü.
ormanların bekçisi bağırıp çağırdı!
çocuğun babasını çağırması gibi, humbaba'yı çağırdı.
(buradaki 22 satırlık boşlukta, belki her iki yiğidin bekçiyi zararsız
duruma getirmiş olmaları ve engidu'nun kapıyı nasıl açtığı anlatılmıştır.
ondan sonrası şöyledir:)

engidu, konuşmak için ağzını açıp gılgamış'a dedi:
"biz ormana inmeyelim. kapıyı açarken elim tutmaz oldu."

gılgamış konuşmak için ağzını açıp engidu'ya dedi:
"biz şimdiye dek böyle üzüldük mü? biz bütün dağları aşarak geldik.
bununla birlikte hedef karşımızda duruyor.
benim savaştan anlayan, savaş deneyimi olan arkadaşım,
giysime dokunursan artık ölümden korkmazsın!
(i̇ki satır çevrilememiştir.)
elinin tutmazlığı gitsin! vücudunun ağırlığı yok olsun!
arkadaşım, koluma asıl, birlikte inelim. gönlün savaşa doysun!
ölümü unut, korkma!
kendisini koruyan adam, arkadaşını da sağ tutsun!
i̇nsanlar ölünce kendilerine ad yaparlar!"

i̇kisi birden yeşil ormana vardılar.
konuşmaları kesildi, sessiz durdular.

beşi̇nci̇ tablet

ormana gözlerini dikip baktılar. katranların yüksekliğine şaştılar.
ormana girilen yola şaştılar.
humbaba'nın geçtiği yerde bir ayak izi vardı.
yollar iyi bir durumdaydı.
büyük yol güzel yapılmıştı.
onlar katran ağacı dağını görüyor,
tanrıların oturduğu yeri, i̇rnina'nın (52) yüksek tapınağını.
bu dağın önünde bir katran ağacı vardı.
bu, pek gürdü; gölgesi çok hoştu, sevinçle doluydu.
çalılar birbirine girmişti.
büyük ormanın ağaçları da birbirine girmişti.
(56 satırlık boşluk)

i̇ki yiğit humbaba'yı beklediler, ama o gelmedi...
(6 satırlık boşluk)
engidu ağzını açıp gılgamış'a dedi:
"humbaba'nın izini böyle bulabilir miyiz?
bırak birbiri arkasına düşler görelim.
(üç satır ekgib)
düşler üç kez görülmeli."
(26 satırlık boşluk... bu boşlukta, gılgamış'ın gördüğü birinci düş anlatılmıştır.)

engidu, ağzını açıp gılgamış'a dedi:
(i̇ki satır ekgib)
"düşün beni çok sevindirdi!"

akşam dinlenmesine gitmek için birbirleriyle sözleştiler.
gece yarısı onun (53) uykusu kaçtı, düşünü engidu'ya anlattı:
"arkadaş, nasıl? sen beni uykumdan ne diye tedirgin ettin?
ben niçin uyanığım?
engidu, arkadaş, ben bir düş gördüm...
sen beni uykumdan tedirgin ettin?
ben niçin uyanığım?
birinci düşümün üstüne, ikinci düşüm göründü;
derin dağ diplerinde duruyorduk, hemen dağ devrildi...
beni yere yıktı. dağ ayaklarımı yakaladı ve onları bırakmadı.
biz onun karşısında küçük saz sinekleri gibi kaldık...
öyle aydınlıktı ki!
bana bir adam göründü. ülkede en güzel oydu. pek güzeldi.
o beni dağın altından çekti, bana su içirdi. (54)
yüreğim ferahladı. ayaklarımı yere değdirdi."

kırda doğan engidu, arkadaşına dedi, engidu düşü yordu.
"arkadaş, düşün güzeldir, pek iyi bir düştür.
arkadaş, gördüğün dağ humbaba'dır. humbaba'yı yakalayacağız;
onu öldüreceğiz ve ölüsünü dışarı tarlaya atacağız.
yarın her şey sona erecek!"

i̇ki kez yirmi saatten sonra hafif bir yemek yediler.
i̇ki kez otuz saatten sonra kendilerini dinlenmeye çektiler.
şamaş'ın önünde bir kuyu kazdılar.
ancak gılgamış, dağa tırmandı ve ince ununu dağa serpti. (55)
"dağ! engidu için bana bir düş getir!
ona, engidu'ya da bir işarette bulun!"

dağ, engidu için ona bir düş getirdi.
ona, engidu'ya da bir işarette bulundu.
pek soğuk bir yel esti, bir fırtına gelip geçti.
fırtına gılgamış'ı uyuttu.

gılgamış uyurken dağların yamaçlarında biten buğdaylar gibi
bir yana devrildi, ve gılgamış'ın çenesi baldırına dayandı. (56)
i̇nsanlara gevşeklik veren uyku onun üstüne düştü.
uyandığı uykuyu bırakıp yukarı yürüdü, arkadaşına dedi:
"arkadaş, beni çağırmadın mı? niçin uyandım?
sen beni sarsmadın mı? niçin korktum?
buradan bir tanrı geçmedi mi? organlarım niçin titredi?
arkadaş, üçüncü bir düş gördüm ve gördüğüm düş çok ürkütücüydü;
gök haykırdı, yeryüzü gürledi! hava dinginleşti, karanlık çöktü.
bir yıldırım düştü. bir yangın yükseldi. duman koyulaştı.
ölüm yağdı. yağan köz oldu; ateş söndü
ve yukarıdan aşağı dökülen (köz olan ateş), küle döndü.
aşağı gel, tarlada konuşabiliriz."

orada engidu, onun kendisine anlattığı düşü duyunca gılgamış'a dedi:
(buradaki boşlukta, belki, engidu'nun gılgamış'ın gördüğü düşü övmesi ve sonra
iki arkadaşın katranları devirmek için en son kararı vermeleri anlatılmaktadır.)

o, eliyle baltayı yakaladı... bir tane de nacakları vardı.
engidu onu eline aldı ve katranları devirdi;
ama humbaba gürültüyü duyunca öfkelendi:
"kimdir o, dağlarımın çocukları olan ağaçların ırzına geçen?
kimdir o, katranı deviren?"
bunun üzerine göksel şamaş, gökten onlara seslendi:
"i̇leri gidin, korkmayın!"
(yaklaşık 80 satırlık boşluk... görünüşe göre, gılgamış ve engidu, humbaba'yla
yapacakları savaşım için şamaş'tan öğüt istediler. şamaş'ın verdiği olumsuz yanıt,
burada anlatılmış olmalıdır. çünkü metin şöyle sürüyor:)

... ve ondan sel gibi göz yaşları boşandı.
gılgamış göksel şamaş'a dedi:
(i̇ki satır ekgib)
"... ancak ben, göksel şamaş'a baş eğiyorum.
benim için gösterilen yoldan yürüdüm."

göksel şamaş, gılgamış'ın yalvarmasını dinledi ve
humbaba'nın önüne büyük fırtınalar çıkardı:
büyük fırtına, poyraz, kasırga, kum fırtınası,
bora fırtınası, kırağı fırtınası, rüzgâr, çam fırtınası!
ona karşı sekiz fırtına kalktı ve bunlar humbaba'nın gözlerine savruldu.
i̇leri gidemedi, geri dönmedi. humbaba savaştan vazgeçti.
bunun üzerine humbaba, gılgamış'a seslendi:
"gılgamış, beni bırakmalısın!
sen benim efendim olmalısın, ben senin kölen olmalıyım.
ben sana dağlarımın çocukları olan ağaçları devireyim,
ve onlardan senin için evler yapayım."
engidu, gılgamış'a dedi:
"humbaba'nın dediklerini dinleme! humbaba'yı öldürmelisin!"
(bunu izleyen boşlukta, humbaba'nın öldürülmesi ve iki yiğitin geri dönmesi
anlatılmaktadır; tabletin son satırı belki şöyle tamamlanmaktadır:)

gılgamış, humbaba'nın kesilen başını sırığa dikti.

gilgamiş destani
üçüncü tablet

yaşlılar gılgamış'a çok saygı gösterdiler.
yol hakkında ona öğüt verdiler:
"gılgamış, gücüne güvenmemelisin. onu bırak yoluna gitsin,
sen kendi kendini koru!
o orada keçi yolunu bilir; arkadaşı kollar;
engidu orada senden önde gitsin.
o, yolu gördü, yoldan geçti.
ormana giden yoldan, dağların geçidinden.
o, humbaba'nın bütün gizli yollarından geçti.
böylece önde giden arkadaşını korur.
onu bırak yoluna gitsin, sen kendi kendini koru.
şamaş seni dileğine kavuştursun!
i̇şittiklerini sana gözlerinle göstersin!
o, sana kapalı olan yolu açsın!
yolu senin adımına açsın! dağı senin ayağına açsın!
seni hoşnut eden şeyi, gecen sana getirsin! (44)
lugalbanda (45) başarıda sana yardım etsin!
bir çocuk gibi başarına kavuş!
humbaba'nın, kıyısında uğraşacağın ırmağında ayaklarını yıka!
akşam molanda bir kuyu kaz.
kırbanda (46) her zaman temiz su bulunsun.
samaş'a soğuk su sun.
her zaman lugalbanda'yı anımsa!
engidu arkadaşı, yoldaşı korusun.
(anlaşılmaz bir sözcük) ... kadar kendisi getirsin.
hepimiz birden kralı sana teslim ediyoruz;
sen de yurda dönerken kralı bize teslim et!"
engidu ağzını açıp gılgamış'a dedi:
"sen karar verdin, artık yürü. yüreğin korkusuz olsun.
yalnızca bana bak! hasmın oturduğu yeri,
humbaba'nın üzerinde dolaştığı yolları, iyi biliyorum.
yola çıkmamızı buyur, onlardan (47), buradan ayrıl!"
gılgamış, ağzını açıp uruk'un yaşlılarına dedi:
(dört satır ekgib)

"size söylediklerimi, benimle gidecek olan engidu'yla birlikte yapacağım.
öğütlerinizi sevinerek gönülden dinledim."
yaşlılar onun bu sözlerini dinledikten sonra, yiğitlere yol açtılar;
"yürü gılgamış, işin uğurlu olsun! koruyucu tanrın yanında gitsin!
o seni başarıya erdirsin!"
gılgamış, ağzını açıp engidu'ya dedi:
"gel arkadaşım, büyük saraya gidelim, büyük kraliçe ninsun'un huzuruna.
ninsun'un vereceği akıllıca öğüt, ayaklarımıza doğru yolu gösterir."

gılgamış'la engidu, elele verip büyük saraya,
büyük kraliçe ninsun'un huzuruna çıktılar.
gılgamış çıktı ve ninsun'un yanına girdi:
"ninsun ben güçlendim; yeni bir şey başarmak istiyorum:
humbaba'nın yanına, uzak bir yola yürüyeceğim.
bilmediğim bir savaşa atılıyorum, bilmediğim bir yola çıkıyorum.
benim gidip geri dönmem, katran ormanına varmam,
ejder humbaba'yı öldürmem,
şamaş'ın nefret ettiği o belâyı ülkeden temizlemem
i̇çin gereken zamanı, benim hesabıma şamaş'tan dile!
onu öldürüp katran ağacını ben devirince,
ülkenin yukarısında, aşağısında barış olsun!
utku belgisini senin önünde dikeyim."

kraliçe ninsun, oğlu gılgamış'ın sözlerini acıyla dinledi:
(on dört satırlık boşluk)

ninsun odasına girdi.
(bir satır ekgib)
o, bedenine yaraşan bir giysi giydi,
göğsüne de yaraşan bir mücevher taktı.
o, kemer ve krallık tacını koydu.
merdivene basıp damın üstüne çıktı.
kurban yerine çıkarak tütsü yapıp şamaş'ın önüne koydu.
tütsüsünü yakıp şamaş'ın huzurunda kollarını kaldırdı:
"neden oğlum gılgamış'a coşkun bir yürek verdin,
neden savaşa şimdi de o gitsin diye onu ileri ittin?
humbaba'nın yanına, uzak bir yol yürüyecek.
o, bilmediği bir savaşa atılıyor, bilmediği yollarda yolculuk ediyor!
onun gidip geri dönmek, katran ormanına varmak,
ejder humbaba'yı yok etmek,
senden nefret eden o kötüyü ülkeden temizlemek zamanını
gılgamış'ın yoluna baktığın günde,
seni seven o nişanlı, aya, sana anımsatsın!
onu gecelerin bekçilerine, yıldızlara,
akşamları baban aya da ısmarla."(48)
(on iki satırlık bir boşluktan sonra, aşağıdaki anlaşılması güç sözcükler geliyor:)

o, tütsüyü söndürüp kötü ruhları dağıtma duasını okudu.
haber vermek için "engidu," diye çağırdı:
"benim kucağımda yetişmeyen güçlü engidu!
şimdi seni oğulluğa kabul ettim.
gılgamış'ın armağanları olan, büyük rahipler, tapınak kızları
ve tapınım töreni hizmetçileriyle birlikte kabul ettim."

ninsun, engidu'nun boynuna bir muska astı.
(84 satırlık bir boşluk)

yaşlıların engidu'ya ikinci seslenişleri:
"engidu, arkadaşını kolla, yoldaşını koru, ... (49) onu kendin getir!
hepimiz birden kralı sana teslim ediyoruz,
sen de yurda dönerek kralı bize teslim et."
(tabletin gerisi kırıktır