zamir nedir açıklayın amk

Zamir veya adıl, cümlede varlıkların adları yerine kullanılabilen ve adların yerine getirdiği tüm işlevleri yerine getirebilen isim soylu kelime. Ben, sen, o, biz, siz, onlar; kendim, kendin, kendi, kendimiz, kendiniz, kendileri; bu, şu, o; kim, ne; biri kelimeleri zamirlere örnek gösterilebilir.
Türkçede herhangi bir sözcüğü zamir olarak etiketlemek hatalı olur zira pek çok isim soylu sözcük gibi zamirler de cümlede farklı görevlerde kullanılabilirler:
Şunu da satın alayım. (zamir)
Şu ceket de hoşuma gitti. (sıfat)

Şahıs (kişi) zamirleri [değiştir]
Kişi adlarının yerine kullanılan ben, sen, o, biz, siz, onlar, bunlar gibi kişi adının yerine geçen sözcüklerdir:
Bunu ancak ben yaparım.
Yarın onlara da uğrayacağız.
Şahıs zamirlerinin belirtme sıfatlarından olan işaret sıfatları ile karıştırılmamaları gerekir. işaret sıfatlarından sonra bir isim gelir ve sıfat tamlaması oluşturur. Şahıs zamirleri ise tek başına anlamlıdır.
O, bu işe ne diyecek dersin? (şahıs zamiri)
O çocuk seni bu hale getirdi. (işaret sıfatı)
Şahıs zamirleri bazen, vurgu amacıyla, karşıladıkları isimle birlikte kullanılırlar. Bu durumda yüklem, şahıs bakımından isme değil, zamire uyum sağlar:
Biz izciler; soğuğa, yağmura ve çamura aldırmayız.
Dönüşlülük zamiri [değiştir]
Cümledeki eylemin, özne tarafından bizzat yapıldığını bildiren, vurgulayan zamirdir. Dönüşlülük zamir kendi sözcüğü ve iyelik eki almış halleridir: kendim, kendin, kendisi, kendimiz, kendiniz, kendileri. Dönüşlülük zamiri bazı kaynaklarda şahıs zamiri olarak geçer.
Ödevlerini kendin yapmalısın.
Kendi zamirinden sonra bir isim gelirse kelime grubu isim tamlamasına dönüşür ve kendi, "tamlayan" olur.[1]
Ankara'ya kendi arabamla gittim.
işaret zamirleri [değiştir]
Varlıkların yerini gösteren zamirlerdir. Türkçedeki başlıca işaret zamirleri bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar, öteki, beriki, bura, şura, ora, burası, şurası, orası, böylesi, şöylesi ve öylesi'dir:[1]
Şu, benim kardeşim.
Orası çok uzak.
Gel de böylesi ile ortaklık kur...
Genellikle yakındaki varlıklara işaret ederken bu ve bunlar; biraz uzaktaki varlıklara işaret ederken şu ve şunlar; en uzaktaki varlıklara işaret ederken o ve onlar kullanılır:
Şunu deneyeyim, bu biraz küçük geldi.
O ve onlar zamirleri, insanlar için kullanıldığında "şahıs zamiri", diğer varlıklar için kullanıldığında "işaret zamiri" olarak adlandırılırlar:
Ahmet'i soruyorsan, o yarın burada olacak." (şahıs zamiri)
Onları en alt çekmeceye koy." (işaret zamiri)
işaret zamirleri belirtili isim tamlamalarında tamlayan veya tamlanan olarak kullanılabilirler:
Bunun sonucuna katlanacaksın. ("bu" tamlayan)
Öğrencinin böylesi insanı çileden çıkarır. ("böylesi" tamlanan)
Soru zamirleri [değiştir]
Cümlede adların yerine kullanılan soru sözcüklerine soru zamiri denir. Soru zamiri ile oluşturulmuş soru cümlelerinin cevabı yine bir isim veya zamirdir.
"Nereye gidiyorsun?" (Ankara'ya, okula, ona vs.)
"Dolaptaki tatlıyı kim bitirdi?" (Nazan, teyzem vs.)
"Hangisini giyeceksin?" (şunu, bunu, uzun kollu olanı vs.)
"Ödülü kime verdiler?" (sana, Orhan Pamuk'a vs.)
Bazı soru zamirleri cümledeki eylemi etkilediklerinde "soru zarfı" olurlar:
"Ne aval aval bakıyorsun, yesene!" (soru zarfı)
"Yarın ne giyeceksin?" (soru zamiri)
Bazı soru zamirleri cümledeki isimleri nitelediklerinde veya belirttiklerinde "soru sıfatı" olurlar.
"Hangi kalem seninki?" (soru sıfatı)
"Hangisi senin?" (soru zamiri)
Soru zamirleri bir belirtili isim tamlamasında tamlayan veya tamlanan olarak kullanılabilirler:
"Bunların hangisi sana lazım?" ("bunlar" işaret zamiri ve tamlayan, "hangisi" soru zamiri ve tamlanandır)
"O çocuk babanın nesi oluyor?" (tamlanan)
"Kimlerin kalbi daha sağlıklı, belli olacak." (tamlayan)
Belgisiz zamirler [değiştir]
Cümlede varlıkları isim, sayı, miktar ve ölçü yönünden belli belirsiz karşılayan zamirlere belgisiz zamir denir: Hepsi, kimse, tümü, herkes, hepimiz, kimisi, kimileri, kimi, biri, birisi, birileri, birkaçı, bazısı, bazıları, çoğu, birçoğu, birçokları, başkası, birazı, fazlası, bir kısmı, şey vb gibi:
Dünkü eğlenceye kimse gelmemiş.
Kimi rakı sever, kimi şarap.
Başkası görse, seni kesin rapor ederdi.
Bana aklı başında birisini gönder.
Belgisiz zamirler bir isim tamlamasında tamlayan veya tamlanan olarak kullanılabilirler:
Herkesin iyiliği için böyle olması gerekiyor." (tamlayan)
Çocuklardan birkaçı firar etmiş." (tamlanan)
Şahıs ve işaret zamirleri ikileme oluşturacak şekilde birlikte kullanılırlarsa, "belgisiz zamir" olurlar:
Onun bunun lafıyla dolduruşa gelip hatalı kararlar alma.
Seni beni dinler mi o hınzır.
O bu ne derse desin, Rıza Bey bambaşkadır.
"Şey" sözcüğü varlıkların adlarını veya diğer zamirleri belli belirsiz karşıladığından belgisiz zamirdir:
Bugün pazardan şey aldım.
ilgi zamiri [değiştir]
Ana madde: ilgi zamiri
ilgi zamiri eki -ki'dir.
Senin sunumun benimkinden çok daha güzel oldu. (benim sunumumdan)
ilgi zamiri, bağlaç olan ki ile karıştırılmamalıdır. Bağlaç olan ki ayrı yazılır ve kaldırıldığında cümlenin anlamı pek değişmez. ilgi zamiri kaldırıldığında ise cümle ya devrik hale gelir ya da apayrı ve kastedilmeyen bir anlam kazanır:
Her gün gel ki bir şeyler öğrenesin. (bağlaç)
Ne ki bu? (bağlaç)
Senin çizimin de çok güzel ancak Ayşe'ninki şahane olmuş. (ilgi zamiri)
ilgi zamiri, isimden sıfat türeten -ki eki ile de karıştırılmamalıdır. ilgi zamiri olan -ki'den önce -im, -in gibi aidiyet bildiren ekler (ilgi ekleri) gelir. Sıfat türeten -ki eki ise doğrudan isme veya ismin hâllerinden birine eklenir:
Evdeki hesap çarşıya uymadı. (sıfat üreten -ki)
Evimizinki akıyor. (ilgi zamiri. evimizin çatısı, suyu vs. -ki kaldırıldığında cümle anlamsız hale gelir.)
Prof. Dr. Muharrem Ergin, -ki sıfat ve zamir yapma eki ile oluşturulan öteki, beriki, deminki, alttaki, dağdaki gibi sözcüklerin belirsizlik zamiri olduğunu belirtir.[2]
Bugünkü yarış kolaydı ancak yarınki çok zorlu olacak." (belgisiz zamir)
Öteki de senin arkadaşın mı? (belgisiz zamir)
iyelik zamirleri [değiştir]
iyelik zamirleri bazı kaynaklarda zamir olarak kabul edilmezler.[3][1] iyelik zamirleri -im, -in, -i, -imiz, -iniz ve -leri'dir. Bu ekler Türkçedeki ses kurallarına göre ufak değişikliklere uğrayabilirler.
Kitabını masanın üzerine koy.(-ın, senin kitabın)
Evinizi buradan görebiliyorum. (-iniz, sizin eviniz)
Okulumuz şu bahçelerin ardında. (-imiz, bizim okulumuz)
Dikkat edilirse iyelik zamirleri bir isim tamlamasında "tamlanan" görevindeki sözcüğe eklenirler. Çoğunlukla şahıs zamiri olan tamlayan ise "gizli" durumda olabilir:
(Onun/senin/kendi/Ali'nin) kitabını masanın üzerine koy.
(Sizin) evinizi buradan görebiliyorum.
(Bizim) okulumuz şu bahçelerin ardında.
Yapılarına göre zamirler [değiştir]

Basit (yalın) zamirler [değiştir]
Yapım eki almamış, kök durumunda olan zamirlerdir. Sadece çekim eki alabilirler: ben, anne, bunda, bazıları, kim, onlardan, onudaonda, şunda, sana vb gibi.
Bileşik zamirler [değiştir]
iki sözcüğün birleşiminden veya bir arada kullanımından oluşmuş zamirlerdir: birçoğu, birkaçı, hiçbiri vb.
Öbekleşmiş zamirler [değiştir]
Birden fazla ayrı kelimenin anlam ilişkisi oluşturacak şekilde öbekleşerek meydana getirdikleri zamirlerdir: Öteki beriki, falan filân, şundan bundan, şu bu, her biri, herhangi biri, ne kadarı vb.
Ek halindeki zamirler [değiştir]
Ek halindeki zamirler sonuna geldikleri sözcükleri zamire dönüştürürler. Türkçede ek halindeki zamirler ilgi zamiri "-ki" ve iyelik zamirleridir.