Biliyorsunuz Türkçe baraj ders. ilkokulda, ortaokulda, lisede ve hatta üniversitede bile bizlere öğretilmeye çalışılan şeyler var. işte büyük ünlü uyumudur bilmem nedir.. Sınav öncesi sizin için topladığım 30 püf noktaya bakmanızda yarar var.

Edit: Yarında paragraf sorularını nasıl çözmeniz gerektiği hakkında hiç bir yerde olmayan bilgiler vericem. Rez alın. Şimdiden 13Mart'ta herkese başarılar.

Edit2: Paragraf püf noktalarınıda girdim beyler 3. sayfada sanırım ona da bakabilirsiniz.

Edit3: Tarih püf noktaları da girdim.

Edit4: Coğrafyada dikkat edilmesi gereken şeyleri de analiz ettim paylaştım ona da bakabikirsiniz

1) “–in” tamlayan ekinin yerine bazen “–den” ekinin de kullanılabilir. (Aşağıdakilerden hangisi)

2) iyelik eki (sahiplik eki) varsa orada tamlayanı düşmüş isim tamlaması vardır. (Onun arabasıymış. > Arabasıymış.)

3) Fiilde çatı denilince: Özne (Etken, edilgen, dönüşlü, işteş) nesne ( geçişli, geçişsiz, oldurgan, ettirgen) olarak bakarız.

4) Sözcüğün türü, görevi, işlevi, çeşidi sorulursa sözcüğün isim
mi, zarf mı, sıfat mı, zamir mi ,edat mı… olduğuna bakılır.

5) Bir cümlede kaç tane fiilimsi varsa o kadar yan cümle vardır. (Gelen, gideni aratır. > iki tane)

6) Bir cümlede fiilimsi varsa o cümle yapı bakımından “girişik birleşik cümle”dir.

7) Anlam kayması cümlede verilen zamanla haber kipindeki zaman birbirini tutmuyorsa görülür. Anlatım bozukluğuna girmez. (Akşamları koşuyor.)

8) Birleşik fiiller: iki fiilin birleşmesinden ( öpüver , bakakaldı, yapabildi…), bir isimle bir yardımcı fiilin birleşmesinden ( mutlu olmak, fark etmek, emretmek, etkili kılmak…) ya da deyimin cümlede yüklem olmasıyla (baltayı taşa vurdu) oluşur.

9) Kim ve ne soruları özneyi buldurur. Edilgen çatılı fiillerde ne sorusunun cevabı nesne değil sözde özne görevini alır. (Eve geldi. Kim geldi? O> gizli özne . | Araba yuvarlanıverdi. Ne yuvarlanıverdi? Araba özne. | Sorular çözüldü. (Ne çözüldü? Sorular > Sözde özne)

10) Akıcılık: Kusursuz bir bütünlük. Duruluk: Gereksiz sözcük yoksa. Açıklık: Yerinde kullanım noktalama vb. Yalınlık: Sadelik süssüzlük. Yoğunluk: Zenginlik derinlik. Doğallık: içten, yapmacık olmayan. Özlülük: Kısa öz ayrıntı az ise. Özgünlük: Taklit olmayan. Tutarlılık: Çelişmezlik. Sürükleyicilik: Merak unsuru. Objektif: Tarafsızlık demektir.

11) Ara sözün görevi sorulduğunda aslında cümlenin hangi öğesini oluşturduğu sorulur. (Aylin, benim kardeşim, çok zekidir. >Özne)

12) Bir cümlenin yükleminde, “-me, -ma, -mez, -maz, -sız, -siz” ekleri ya da “yok” , “değil” sözcükler varsa o cümle olumsuzdur.

13) –ki eki hangi sorusuna cevap veriyorsa ve kendinden sonra isim gelmişse birleşik yazılır. (Dolaptaki elma çürümüş.)

14) “Dolaylı anlatım” ile “dolaylama” farklı kavramlardır. Dolaylı anlatım, söylenilen bir sözün değiştirilerek söylenmesidir. (Annem eve erken gelmemi söyledi.) Dolaylama, tek bir sözcükle anlatılabilecek bir sözcüğün birden çok sözcükle anlatılmasıdır (Bu yıl bacasız sanayinin(Turizm kastedilmiş) yüzleri güldüreceği söyleniyor.)

15) “için” edatının “-mek için” şeklinde kullanıldığında “amaç- sonuç” ; “-dığı için” şeklinde kullanıldığında “neden – sonuç” bildirir.

16) Birleşik fiillerde isim unsuru tek başına kullanılamıyorsa düşüm olmasa dahi bitişik yazılması gerekir. (defetmek, defol, vazgeçmek)

17) Sanki, Oysaki, Mademki, Belki, Halbuki, Çünkü, Eğerki, Meğerki. Sözcüklerindeki ki ekleri her zaman birleşik yazılır.

18) “Niçin” ve niçin anldıbına gelen “Ne, neden, niye, ne diye” sözcükleri her zaman soru zarfıdır.

19) Zarf fiil eklerinden (–ken, - ıp , -ip, -up, -üp, -ince, ınca…) sonra virgül konmaz.

20) Eylem + kip + kişi = çekimli eylemdir.

21) Bağlaç olan ne….ne olumsuzluk anlamı katar. (Ne ders
çalışıyor, ne kitap okuyordu.)

22) Zarflar: -Kesinlik(mutlaka, elbet, asla), -Yineleme(ikide bir, bir daha, yine), -Olasılık(bakarsın, belki, ola ki, sanıyorum), -Yaklaşıklık(aşağı-yukarı, hemen hemen, -Üleştirme(…..er…..er, ….ar …..ar), -Sınırlama(artık, ancak), -YerYön(ileri, geri, beri, doğru, içeri, dışarı, aşağı, yukarı), -Miktar(en, daha, pek, çok, az, biraz, kadar, denli, gibi, fazla), -Gösterme(işte) olarak ayrılır.

23) “Bu paragrafın ana düşüncesi nedir?, Bu paragrafta hangisi vurgulanmıştır?, Bu paragrafta anlatılmak istenen nedir?” soruları bize ana düşünceyi sorar. Cevabı için kendimize “Bu metin hangi amaçla yazıldı?, Yazar bize ne demek istedi?” sorularını sorarız.

24) isim fiil ekleri: -ma, -ış, mak Sıfat fiil ekleri: -an, -ası, -mez, -ar, -dik, -ecek, -miş Zarf fiil ekleri: -ken, -alı, -madan, -ince, -ip, arak, -dıkça, -e…..e, -r……-mez, -casına, -meksizin, -dığında (Bir fiile isimfiil eki gelmiş sözcükler artık isimdir> Okumak onun en büyük uğraşıydı.)

25) Cümledeki yargı sayısı= çekimli eylemlerin, eylemsilerin ve ekeylem alarak yüklem olmuş ad soylu sözcüklerin toplamıdır.

26) Anlatım Biçimleri: 1-Öyküleme 2-Tartışma 3-Açıklama 4-Betimleme; Düşünceyi Geliştirme Yolları: 1-Tanımlama 2- Karşılaştırma 3-Örneklendirme 4-Tanık gösterme 5-Sayısal verilerden yararlanma 6-Benzetme

27) ilgi zamiri olan ki: (Cebimdeki [sıfat yapan ki] para düştü. Cebimdeki [ilgi zamiri] düştü. > Kamyonun lastiği. Kamyonunki)

28) Geçişli (onu) fiillere kılış fiili, geçişsiz olan ve hareket bildirenlere durum fiili, geçişsiz olup kendiliğinden olanlara oluş fiili denir.

29) Anlatım bozukluğu sorularında a) Cümlenin dil bilgisi kurallarına uygun olup olmadığına,
b)Ortak öğelerden kaynaklanan bir yanlışlığın olup olmadığına,
c)Tamlama yanlışlarına,
d)Yan cümlenin yüklemi ile asıl yüklemin çatı uyumuna,
e)Sözcüğün cümlede doğru yerde kullanılıp kullanılmadığına,
f)Bir sözcüğün yanlış anlamda kullanılıp kullanılmadığına,
g)Sözcükler ya da düşünceler arasındaki anlam çelişkisine,
h)Cümlenin duru, akıcı, açık olup olmadığına ve gereksiz sözcük olup olmadığına ,
i)Özne- yüklem uyumuna bakılır.

30) Büyük ünlü uyumuna kalınlık incelik (a, ı, o, u > a, ı, o, u e, i, ö ü > e, i, ö, ü) ; küçük ünlü uyumuna düzlük yuvarlaklık ( a, e, ı, i > a, e, ı, i o, ö, u, ü > u, ü ya da a, e [gelirse üstteki kurala döner]) denilebilir ve Türkçe bir sözcüğün 1. hecenden sonraki hecelerinde o ve ö harfleri bulunmaz.

Sorunuz olursa mesaj atabilirsiniz.

ilginizden dolayı teşekkür ederim panpalarım. Bunlar da söz verdiğim gibi paragraf püf noktaları:

1) Çok kitap okursanız paragrafı iyi yaparsınız diye kesin bir kanı yoktur arkadaşlar. Paragraf çözmemizi etkileyen her şey %100 kabul edilirse kitap okumak bunun sadece %5idir.

2) En önemli kural sol elinizi kullanıyorsanız sağa, sağ elinizi kullanıyorsanız sola yatıp okuyun panpalarım. Bu kanıtlanmış bir şeydir. Sol beyin sağ beyin işleri falan var bunun içinde. Kısacası paragraf çözerken aklınız hayal dünyasına gitmez dikkatinizi paragrafa verirsiniz.

3) Yavaş okursam daha iyi anlarım diye bir kanı yoktur panpalar. Aksine ne kadar hızlı okursanız o kadar iyi anlarsınız. Bu da kanıtlanmış bir yargıdır. Daha hızlı okuyunca beyine daha çok sinyal göndermiş oluyoruz ve dolayısıyla bu da bizim okuma esnasında farklı şeylerin aklımıza gelmesini engelleyecektir.

4) Önce soru kökü okunur.(Bunu herkesten duymuşuzdur.) Fakat bunun devamı var. O da şudur ki bazı soruların hep soru kökü hem cevapları önce okunur. O soruları hemen belirteyim size: Aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? Aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? Aşağıdaki anlatım türlerinden hangisi ağır basmaktadır? Bu parçada karşı çıkılan aşağıdakilerden hangisidir? Gibi sorularda önceliklerimiz arasında şıkları okumak da olmalıdır. Şıkları okurken anahtar kelimeleri yuvarlak içine almalıyız. Örneğin Aşağıdakilerden hangisi çıkarılamaz? Dedi. Bizde şıkları okuyoruz. A)Felsefenin uğraşılması gereken bir iş olduğuna B) Felsefenin zor olduğuna …… hemen oradaki uğraşılması ve zor kelimelerini çizdik ve bundan sonra paragrafı okuduk, soru kaçmayacaktır.

5) Kendi fikirlerinizi paragrafı okurken bir kenara koyun ve o paragrafı hazırlayan yazan adam olmaya çalışın.

6) Kesinlikle anlamadan geçiştirme yapmayın. Özellikle şu oluyor: Okuyorsunuz ve okurken farklı bir şey düşündünüz okuduğunuz her şey havada kaldı yani okudunuz ama hiçbir şey anlamadınız. Sakın cevaplandırmaya çalışmayınız. Tekrar okuyun. Mesela TM panpalarım falan var fen bilimleri çözmeyecekler olan var. Bunlar örneğin fen çözmeyecek olanların +40 dakikası vardır. Yani bu panpalar Türkçe için 60 dakika ayırabilirler.

7) Paragrafı okurken dudak kıpırdatmayın ve altını çizmeyin fakat çok çok önemli bir yer varsa altını kesinlikle çizin. Paragrafın sonuna geldiğimizde başındaki anlatılanı unutmamak adına kendinize bir kodlama sistemi oluşturun.

8) Olumsuzluklara dikkat edin bazen altını çizmeyebiliyorlar veya satır sonuna denk getirip kısa çizgiyle ayırdıklarında dikkat edilmiyor bazen.

9) Paragraf çalışmak için sakın piyasadaki paragraf kitaplarını işte ne bileyim Türkçe soru bankalarını almanıza gerek yok. Hemen internetten açıyorsunuz ÖSYM çıkmış soruları ve çözmeye başlıyorsunuz. Biliyorsunuz ki ÖSYMnin paragraf soruları bazı testlerden geçiyor. Yani deneniyor. Diğer türlü x kaynağın y hocasının paragraftaki görüşüyle benimki tutmayabilir. ÖSYM bunu test ediyor.

10) Sakın heyecanlanmayın panpalar sonuçta amanda cerny ile sevişmiyorsunuz :d alt üstü bir sınav ve kağıt parçası. Bütün yıl çalıştıklarım ya taka sararsa diye de düşünmeyin aklınızdan bile geçmesin
Son olarak Türkçe yapamıyorum diyen sayısal panpalarıma da şunu söyleyeyim: insanın kendi dilini öğrenmesi kadar kolay bir şey yoktur. Sakın kaçmayın. Zaten bunlar illaki karşınıza çıkacak

edit: buda aklıma geldi editleyeyim: paragraf ne kadar uzunsa o kadar kolaydır panpalar kısa metinlerde koca bir anlam sıkıştırılarak anlatılır bu nedenle anlamak biraz daha zordur fakat uzun metinlerde gibini yayarak rahat rahat anlatır ve daha kolay anlaşılır

Tarih püf noktalarıda var panpalar sınava hazırlandığım günlerden kalma hemen onu da giriyorum.

Edit: Bazı karıştırdığım şeyleri not almışım. işinize yarar umarım.

1-istihkam Okulu, I. Abdülhamit döneminde subay yetiştirmek için açılmıştır.

2-Kapukulu askerlerinin üç ayda bir aldıkları maaşlara verilen isim Ulufedir.

3-Padişahların tahta çıktıkları zaman dağıttıkları bahşişe verilen isim Cülustur.

4-Taşra merkez dışı demektir.

5-Taşrayı oluşturan en önemli sistem Tımar(ikta / Dirlik)dır. Tımar sisteminde mülkiyeti devlete, vergisi dirlik sahibine, kullanım hakkı köylüye aittir. Tımar Zeamet ve Has olmak üzere üçe ayrılır.

6-Beşik Ulemalığı alimin oğlu alimdir düşüncesiyle doğan bebeğe alim sıfatının verilmesidir.

7-iltizam Sisteminin amacı devletin acil nakit para ihtiyacını karşılamaktır. iltizam devlete ait bir gelirin ihale yoluyla şahıslara verilmesidir. Açık arttırmayla satılır. Zamanla tımar toprakları mukataa ve malikane haline getirilerek satılmıştır.

8-Yedi Yıl Savaşları 18. yüzyılın ortalarında sömürge yarışından kaynaklanan bir savaştır. Bu savaşın sonucunda ingilterenin ekonomisi bozuldu. Amerikan kolonilerine vergileri artırdı. Amerika ingiltereye savaş açarak bağımsızlık süreci başladı. Aynı şekilde Fransa’da ekonomik bozukluktan vergileri artırınca, Fransız halkı isyan etti Fransız ihtilali ortaya çıktı. ingiltere gücüne güç katarak Fransa’nın deniz aşırı sömürgelerini eline geçirdi.

9-Yüzyıl Savaşları ingiltere Fransa arasında yapıldı. Her iki devlet, savaştan çok büyük zarar gördü. Fransa’da yoksulluk başladı. Derebeylerinin çoğu öldüğü için merkezi krallıklar güç kazandı. Osmanlı bundan faydalanıp Balkanlarda ilerlerdi.

10-Yeni Çağ Avrupası'nda zenginleşen Burjuva sınıfının sanat ve sanatçıya değer vererek oluşturduğu aristokratik zümreye Mesen denir.

11-iltimas adam kayırmak ayrıcalık sunmak demektir.

12-Ayan Meclisi: Ayan (toplumun önde gelenleri) Meclisi üyelerini Padişah seçerdi ve sayıları Mebusların (Milletvekili) üçte birini geçmezdi.

13-istibdat Dönemi, 2. Abdülhamitin meclisi dağıttıktan sonra oluşturduğu baskı dönemidir.

14-31 Mart Olayı Meşrutiyete karşı olanlar tarafından 2. Meşrutiyet döneminde çıkmıştır. Yenileşme ve ilerlemeye karşı yapılan bu isyan kısa sürede büyümeye başladı. Mebuslar Meclisi basıldı. Genç subaylar, gazeteciler ve meşrutiyet yanlılarından öldürülenler oldu. istanbul’daki bu olay, ittihat ve Terakki Cemiyeti’nin merkezi olan Selanik’te duyulunca, parti hemen çalışmalara başladı ve Hareket Ordusu adı verilen bir kuvveti istanbul’a gönderdi. Ordunun Kumandanı Mahmut Şevket Paşa, Kurmay Başkanı ise Mustafa Kemal’di. isyan kısa sürede bastırılırken, suçlular yargılanarak cezalandırıldı. Ayaklanmada rolü olduğu düşünülen II. Abdülhamit tahttan indirilerek V. Mehmet Reşat padişah ilan edildi.

15-Cem Sultan Olayı: Fatih'in ölümüyle oğulları II. Bayezıt ve Cem Sultan arasında taht kavgası başlamış, Cem Sultan Bayezıt'a yenilmiş ve Mısır'daki Memlük Devletine sığınmıştır. Bir süre sonra yeniden Anadolu'ya gelen Cem Sultan tekrar taht mücadelesine girişmiş, ancak yine başarısız olarak, bu defa da Rodos adasına kaçarak, buradaki Saint Jean Şövalyelerine sığınmıştı. Şövalyeler Cem'i Papaya teslim etmişler, daha sonra Fransa'ya gönderilen Cem burada ölmüştür. Hristiyanlılar bunu kullanarak Osmanlı’nın iç işlerine karıştırlar.

16-Panslavizm politikası, Rusya’nın Balkanlardaki Slavları bir araya getirip tarihi Slav imparatorluğu’nu kurma politikasıdır. Fakat bu politika asla gerçekleşmedi

17-ilmiye Sınıfı : Din, eğitim ve adalet işlerinden sorumlu yetkililerdir. -Ulema (alimler) -Şeyhülislam -Kazasker -Kadı -Taht kadısı -Müderrisler bu sınıfa dahildir. NOT: ilmiye sınıfının en üst makamı Şeyhülislam’dır.
Seyfiye Sınıfı: Kılıç sahipleridir. Asker kökenlidirler. -Sadrazam -Vezirler -Beylerbeyi -Sancak beyi -Subaşı -Kaptan-ı Derya -Yeniçeri ağası bu sınıfa mensuptur.
Kalemiye Sınıfı: Yazı ile ilgilenenlerdir. -Nişancı -Defterdar -Reisülküttap -Divan katipleri bu sınıfa mensuptur.

18-Nazırlık : Bakanlık demektir.

19-Müsadere Sistemi: Kişilerin mallarına ey koyma sistemidir. Merkezi otoriteyi tehdit edecek feodal güç odaklarının ortaya çıkmasını engeller.

20-Öşür: Müslümanlardan alınan toprak ürünü vergisidir. Haraç: Müslüman olmayanlardan alınan toprak vergisiydi. Cizye: Müslüman olmayan erkeklerden, askerlik görevi karşılığı alına vergidir.

21-Divan üyeleri: Sadrazam(padişahın mutlak vekili), Kubbealtı Vezirleri(sadrazam yardımcısı), Kazaskerler(adalet işleri), Defterdar(Maliye işleri), Nişancı(Toprak yönetimi ve yazı işleri), Reisülkuttap(Dış işleri sorumlusu), Kaptanıderya(donanma başı), Şeyhülislam(dini sorumlu), Yeniçeri ağası

22-Öşriye Müslümanlara ait topraklardır. Haraciye gayrimüslimlere ait topraklardır.

23-Monarşi= Hükümdar

24-Lale devri (3.Ahmet), Nizamı Cedit(3.Selim), Ekber erşed ve kafes üsulü(1.Ahmet)

25-iltizam sahibine Mültezim denir.

26-Menemen olayı Serbest Cumhuriyet Fırkasının kapatılmasının hemen ardından 23 Aralık 1930’da Derviş Mehmet ve yandaşları izmir’in Menemen kasabasında bir isyan hareketi başlattılar. isyanı bastırmaya gelen öğretmen asteğmen Kubilay’ı şehit ettiler. Bölgeye sevk edilen ekseri birlikler isyanı kısa sürede bastırdılar. isyana karışanlar askeri mahkemede yargılanarak suçlular cezalandırılmıştır. Kubilay Olayı üzerinde titizlikle duran Mustafa Kemal Paşa, bu olayın cumhuriyeti yıkmaya yönelik olduğunu belirtmiştir. Bu olaydan sonra çok partili siyasi hayata geçmek için henüz uygun ortamın oluşmadığı anlaşılmıştır. (Rejim karşıtı)

27-Medeni Kanun Türkiye'de laik bir özel hukuk sisteminin başlangıcını teşkil etmiştir. Bu kanun ile toplumsal alanda kadın erkek eşitliği sağlanmış, kadınlara istediği mesleği seçme hakkı verilmiş, resmi nikah mecburi hale getirilmiş, tek eşle evlilik sistemi benimsenmiş, kadınlara miras konusunda eşitlik ilkesi getirilmiş, boşanmalarda kadın güvence altına alınmıştır. Ayrıca Medeni kanunla Patrikhanelerin din işleri dışındaki azınlık haklarını kontrol yetkisi kaldırılmıştır.

28-Şeyh Sait Ayaklanması ingilizlerin Musuldaki petrol yataklarının sevdası için desteklediği Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’na sızan ajanlar, bu partiyi bölücülük yolunda kullanmaya ve başkaldırı düşüncesini yaymaya başladılar. Saklı çalışmalar nihayetinde ürününü verdi. 13 Şubat 1925 tarihinde Şeyh Sait isimli kişi büyük bir ayaklanma başlattı. Bulunduğu bölgede hatırlı bir kişi olan bu adama kısa müddette pek çok grup katıldı. “Din elden gidiyor” diyerek saf halkı da kandırıp kışkırtmayı muvaffak olan Şeyh Sait, deklarasyonlar dağıtarak propaganda faaliyetlerine bütün hızıyla devam ediyordu. Ayaklanma birkaç hafta içinde geniş alanlara dağıldı. Şeyh Sait’in yönettiği ayaklanmada bölgedeki telefon ve telgraf telleri kesildi. Erzurum ve Diyarbakır istikametlerine ilerlemeleri devam ediyordu. Erzurum-Elazığ-Varto-Diyarbakır’ı içine alan geniş bölgede ayaklananlar, devlet dairelerini yağmalıyorlar, “şeriat isteriz” sloganları ile olmadık vahşetler yapıyorlardı. ismet Paşa durdurdu. (Rejim karşıtı)

29)Tanzimat Fermanı ile padişah, kendi mutlak gücünün üstünde, kanun gücünün varlığını kabul ediyordu. iç politika amacı: Osmanlı yönetimindeki tüm halka eşit haklar vererek dağılmayı önlemek istemiş. Dış politika amacı: Avrupalı devletlerin özelliklede Rusya’nın azınlıkları bahane ederek iç içlerine karışılmasını engellemeye çalışılmıştır. Böylece Rusya’dan uzaklaşılacak, ingiltere ve Fransa’ya yakınlaşılacaktı.
Islahat Fermanı: Tanzimatta verdiği hakları yeterli bulmayan Rusya tekrar azınlık haklarını bahane ederek Osmanlı iç işlerine karışınca ingiltere Fransa rahatsız oldu. Osmanlı da kırım savaşında rusyaya karşı ingiltere ve fransanın desteğini almak istiyordu. Bunların sonucunda sadece gayrimüslimlere bazı haklar veren fermandır.
Sened-i ittifak: Ayanlarla padişah arasında imzalanan iki tarafında birbirinin varlığını tanıdığı padişahın yetkilerini kısıtlayan bir antlaşmadır. Ayanların desteği alınmak istenmiştir.

30)Cumhuriyetçilik: Ulusal egemenlik, halk iradesi, siyasal alanda yapılan değişiklikler, yönetime katılma.
Milliyetçilik: Yurt ulus insan sevgileri, ulusal bağımsızlık, ulusal kültür.
Laiklik: Dini anlamda bir kuruluşun kaldırılması, yapılan yeniliğin din ile ilgili düzenleme getirmiş olması, akıl ve bilim, din ve vicdan özgürlüğü.
Devletçilik: Ekonomik hayatın devlet tarafından yönetilmesi, ekonomik kavram, planlı ekonomiler, uluslal kaynaklarla kalkınma
inkılapçılık: Çağdaşlık, yenilikçilik.
Özgürlük ve bağımsızlık=Bütün ilkeler, Ulusal egemenlik=Cumhuriyetçilik, Ulusal birlik beraberlik ülke bütünlüğü=Halkçılık Milliyetçilik, Akılcılık ve Bilimsellik=Laiklik, Çağdaşlık ve Batılılaşma=inkılapçılık, insancılık ve insan sevgisi=Milliyetçilik Halkçılık

Coğrafyada da sınav öncesi bakmanız gereken şeyler var onları da şu şekilde analiz ettim:

1)Hava küre(atmosfer), Taş küre(Litosfer), Su küre(Hidrosfer), Canlılar küresi(Biyosfer).

2)Coğrafya’nın ilkeleri: Dağılım ilkesi, Bağlantı ilkesi, Nedensellik ilkesi.

3)Fiziki Coğrafyanın bölümleri: Jeomorfoloji(Yer şekilleri), Hidrografya(Sular bilimi), Klimatoloji(iklim bilimi), Biyocoğrafya(Canlılar Bilimi)

4)Harita çizimlerinde uyulması gerek üç temel unsur vardır: Kuş bakışı olması, yuvarlak bir düzleme aktarmak, belli oranda küçültmek.

5)Bozulmalar ekvatordan kutuplara gidildikçe artar.

6)Projeksiyon çeşitleri: Silindir, Düzlem, Konik.

7)Kesir ölçeklerde, ölçek ile ölçek paydası arasında ters orantı vardır. Ölçek paydası küçüldükçe ölçek büyür.

8)Çizgi ölçeğin en önemli faydası, haritalar büyütülüp küçültüldüğü zaman, çizgi ölçeğin de o oranda büyüyüp, küçülmesidir.

9)Ölçeksiz çizimlere kroki denir.

10)Büyük ölçekli haritalarda payda küçük, dar alan gösterilir, küçültme oranı az, bozulma oranı az, ayrıntıyı gösterme güçleri fazla, düzlemde daha çok yer kaplarlar.
Küçük ölçekli haritalarda payda büyük, geniş alan gösterilir, küçültme oranı fazla, bozulma oranı fazla, ayrıntıyı gösterme güçleri az, düzlemde daha az yer kaplarlar.

11)Haritada bulunması gereken bilgiler: Çizim amacına uygun başlık, çizimde kullanılan ölçeğin çizgi ya da kesir şeklinde gösterilmesi, yön oku, harita işaretleri(lejant), coğrafi koordinatlar.

12)Harita çeşitlerinin hepsinden yararlanarak uzaklık bulunabilir, alan hesaplanabilir, konum belirlenebilir veya yön tayini yapılabilir. Profil ise yalnızca fiziki haritalar ile topoğrafya haritalarından çıkarılabilir.

13)Kıyı çizgisinden 200 metre derinliğe kadar olan sahaya şelf alanı(kıta sahanlığı) denir. Eş yükselti eğrilerinin sık geçtiği deniz kıyılarında şelf alanı dar, seyrek geçtiği kıyılarda şelf alanı geniştir. Başka bir ifade ile yükseltisi az kıyılarda deniz sığ, yükseltisi fazla kıyılarda deniz derindir.

14)23 27 kuzeyden geçen daireye yengeç, 23 27 güneyden geçen daireye oğlak dönencesi denir.

15)66 33 kuzeyden geçen daireye kuzey kutup dairesi, 66 33 güneyden geçen daireye güney kutup dairesi denir.

16)Yerin şekli ve boyutunun sonuçları: 1- Ekvatordan kutuplara doğru güneş ışınlarının yer yüzüne düşme açısı küçülür. Buna bağlı olarak, ekvatordan kutuplara doğru sıcaklık değerleri düşer. 2- Ekvatordan kutuplara doğru, paralel boyları ile meridyenler arasındaki uzaklık azalır. 3- Dünyanın kendi etrafındaki dönüş hızı, ekvatordan kutuplara doğru azalır. 4-Kutuplarda yer çekiminin fazla olması.

17)Türkiye 36 42 kuzey paralelleri ile 26 45 doğu meridyenleri arasında yer alır.

18)Enlemin etkileri: 1-Güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açısı, 2-sıcaklığın dağılışı, 3-güneşin doğma ve batma süreleri, 4-gece ile gündüz arasındaki zaman farkını, 5-dünyanın çizgisel hızını ve yer çekimini, 6-cisimlerin gölge uzunluklarını, 7-iklim ve bitki örtüsü özelliklerini, 8-deniz suyu sıcaklığı ile tuzluluk oranlarını, 9-kalıcı kar alt sınırını, 10-toprak çeşitlerini, 11-akarsu rejimlerini, 12-dış kuvvetlerin etki bölgelerini, 13-haritadaki bozulma oranı, 14-nüfusun dağılışı ve yer şekilleri, 15-konup tipleri, 16-hayvanların dağılışı, 17-tarım ürünlerinin çeşitliliği, 18-tarımsal faaliyetlerin sınırını etkiler.
NOT: Dünya yüzeyinde ekvatordan kutuplara doğru veya kuzey güney yönünde değişen durumların büyük bir kısmı enlem ile açıklanır.

19)Ekvator üzerinde, birbirine komşu iki meridyen arası uzaklık 111 kmdir. Kutuplara gidildikçe azalır.

20)iki meridyen arası yerel saat farkı 4dakikadır.

21)Aynı meridyen üzerinde bulunan bütün yerlerin öğle vakitleri aynı anda olur ve yerel saatleri birbirine eşittir. Ancak, aynı meridyen üzerindeki yerlerin 21 Mart ve 23 Eylül günleri dışında güneşin doğma ve batma saatleri farklıdır.

22)Türkiye, kış döneminde 30 doğu meridyenindeki izmit’in yerel saatini, yaz döneminde ise 45 doğu meridyenindeki Iğdır’ın saatini ulusal saat olarak kullanmaktadır.

23)Tarih değiştirme çizgisi: 180 doğu ile 180 batı meridyeni aynı meridyendir ve başlangıç meridyeninin karşıtıdır. Başlangıç meridyeni ile 180 doğu ve 180 batı meridyenleri arasında 12şer saat zaman farkı vardır. Başka bir ifade ile 180 meridyeninin doğusu ile batısı arasındaki 24 saatlik(1günlük) zaman farkı var demektir.

24)Dünya batıdan doğuya doğru döner.

25)21 Mart ve 23 Eylül tarihlerinde Dünyanın her yerinde gece ve gündüz süresi eşit olur.

26)Yer’in kendi ekseni çevresinde dönmesinin sonuçları: 1-Gece gündüz birbirini takip eder. 2-güneş ışınlarının günlük geliş açısı değişir. 3-günlük sıcaklık farkları oluşur ve bunun sonucunda fiziksel ufalanma, günlük basınç farkları ve meltem rüzgarları meydana gelir. 4- Merkezkaç(savrulma) kuvveti meydana gelir ve bunun sonucunda sürekli rüzgarların, okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar görülür.

27)Dünyanın güneşe en yakın olduğu döneme günberi, en uzak olduğu döneme günöte denir.

28)-21 Mart: Güneş ışınları ekvatora dik gelir. Gece gündüz süreleri eşitlenir. KYKde ilkbahar başlarken, GYKde sonbahar başlar. Bu tarih Kuzey Kutbu’nda altı aylık gündüzü, Güney Kutbunda altı aylık gecenin başlangıcıdır. Bu tarihten itibaren KYKde gündüzler gecelerden uzun GYKde geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. -21 Haziran: Güneş ışınları yengeç dönencesine dik gelir. KYKde yaz başlar. GYKde kış başlar. 21 Haziranda KYK de en uzun gündüz en kısa gece yaşanır. GYKde en kısa gündüz en uzun gece yaşanır. -23 Eylül: Güneş ışınları ekvatora dik gelir. Gece gündüz süreleri eşitlenir. KYKde sonbahar GYKde ilkbahar başlangıcıdır. Bu tarihen itibaren KYKde geceler gündüzlerden uzun olmaya başlar. GYKde gündüzler gecelerden uzun olmaya başlar. Ayrıca bu tarih Kuzey kutbunda altı aylık gecenin Güney kutbunda altı aylık gündüzün başlangıcıdır. -21 Aralık: Güneş ışınları Oğlak dönencesine dik gelir. GYKde yaz KYKde kış başlar. 21 Aralıkta GYKde en uzun gündüz, en kısa gece yaşanır. KYKde ise en kısa gündüz en uzun gece yaşanır.

29) Yer’in güneş çevresinde dönüşünün sonuçları: 1-Mevsimler meydana gelir. 2-güneş ışınlarının yeryüzüne düşme açıları değişir. 3-Mevsimlik sıcaklık farkları meydana gelir. 4-muson rüzgarları oluşur. 5-gün ışınları yıl boyunca dönencelere bir kez dönenceler arasına iki kez dik düşer. 6-güneşin ufuk üzerinde doğduğu yer ve saat ile güneşin ufukta battığı yer ve saat değişir. 7-yıl içinde cisimlerin gölge boyları değişir ve güneş ışınlarının yere düşme açışı küçüldükçe gölge boyu uzar. 8- gece gündüz uzunlukları değişir. 9-aydınlanma çemberi mevsimlere göre yer değiştirir. 9-kara ve denizlerde sıcaklık farkları meydana gelir.

30)iklimi etkileyenler: sıcaklık, basınç, rüzgar, nemlilik ve yağış.

31)Yansıyan ışınlara albedo denir.

32)Gökyüzünün mavi görünmesini sağlanmasına difüzyon denir.

33)Yeryüzüne yakın kısımlarda hava soğuk, üst kısımlarda hava sıcak olur. Bu olaya sıcaklık terlemesi denir. Hava kirliliği oluşturur.

34)Güneşe bakan yamaçlar güneşe bakmayan yamaçlara göre: 1-güneş ışınlarını daha dik açıyla alırlar. 2-güneşlenme süresi daha uzundur. 3- sıcaklık daha fazladır. 4-orman sınırı daha yüksektir. 5- kalıcı kar daha yükseklerde yer alır. 6-buharlaşma daha fazladır. 7- tarım ürünlerinin su ihtiyacı daha fazla olur. 8- aynı tür bitkilerde olgunlaşma süresi daha kısadır.

35)Her iki yüzeye de eşit miktarda enerji gelmesine rağmen, güneş ışınları denizlerde daha kalın bir tabakayı ısıttığı için, denizler daha az ve geç ısınır. Buna karşılık, güneş ışınları karalarda daha ince bir tabakayı ısıttığı için karalar daha çok ve hızlı ısınır. Kara ve denizlerin ısınma özelliklerine bağlı olarak sıcaklık yazın karalarda çok yükselir, kışın da çok düşer. Günlük yıllık sıcaklık farkları çok fazladır. Deniz etkisinde kalan yerlerde ise aşırı ısınma ve soğuma görülmez. Günlük ve yıllık sıcaklık farkları azdır.

36) Basınç; yer çekimi ile doğru, yükselti ile ters, termik etkenler(sıcaklık) ile ters, dinamik etkenler ile doğru orantılıdır.

37)1013 milibardan üstü yüksek altı alçak basınçtır.

38)Isınan hava yükselir yere yaptığı basınç azalır. TAB. Soğuyan hava alçalır yere yaptığı basınç artar. TYB.

39)Yüksek basınç alçalıcı hareket yapar. Merkezden dışa hareket eder. >1013
Alçak basınç yükselici hareket yapar. Merkeze doğru hareket eder. <1013

40)Orojenez:Dağ Epirojenez:Kıta oluşumu.

41)Bağıl nem = Mutlaknem x 100 / Doyma miktarı