yakın tarihimizi anlatmaya geldim

Sene 1955;
- kıbrıs’da eoka terör örgütü faaliyetlerine başladı.
- istanbul'da hane başına 100 gram kahve dağıtımına başlandı. kahve alanlar, muhtarların hazırladığı listeleri imzaladı.
- sovyetler birliği ve doğu avrupa'daki sosyalist ülkeler yeni bir askeri ittifak içeren varşova paktı'nı imzaladılar.
- hükümete muhalif akis dergisi’nin yazı işleri müdürü cüneyt arcayürek “hükümetin nüfuzunu kıracak neşriyat yapması ve bu suçu işlemekte devam etmesi ihtimalinin bulunması” gerekçesiyle 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
- polis chp isparta il kongresini dağıttı. genel sekreter kasım gülek kürsüden indirildi, karadeniz gezisine çıkmış olan chp genel sekreteri kasım gülek, sinop'ta tutuklanarak istanbul'a getirildi ve bir gün hapiste kaldı. (ertesi yıl benzer bir geziye kalkışması ve rize'de dükkân sahiplerinin elini sıkması, gösteri yürüyüşü sayılarak 6 ay hapse mahkûm olacaktır).
- dp destekçisi (ve dp kaynaklı) bir gazetenin atatürk’ün evine bomba atıldığı haberi üzerine, “kıbrıs türktür” cemiyetinin istanbul taksim meydanı’nda düzenlediği açık hava toplantısı, 6-7 eylül olaylarını başlattı. çok önceden planlanan gösteriler, kısa zamanda rum vatandaşların işyeri ve evlerine yönelik yağmaya dönüştü. istanbul, ankara, izmir’de sıkıyönetim ilan edildi, olaylar diğer kentlere de sıçradı tbmm olağanüstü toplandı. hükümet kendi tertibi olan olayları muhaliflerinin üzerine yıkmak, bir taşla iki kuş vurarak onlardan da kurtulmak amacıyla yeni bir planı uygulamaya koydu. emniyet amirlikleri’nce komünist olarak bilinen 48 kişi, tahrik ve tahrip suçlamasıyla tutuklanıp harbiye’ye getirildi. idam talebiyle yargılanması öngörülen bu kişiler arasında aziz nesin, kemal tahir, dr. can boratav, asım besirci, hasan izzettin dinamo da bulunuyordu. istanbul’da 3, ankara ve izmir’de birer askeri mahkeme kuruldu. içişleri bakanı namık gedik ile istanbul emniyet müdürü alaaddin eriş görevlerinden istifa etti. tbmm sıkıyönetimi 6 ay uzattı.
- izmir'de sabah postası gazetesi kapatıldı, gazete sorumlu yazı işleri müdürü ve başyazarı orhan rahmi gökçe tutuklandı. muhalif yayınlarından dolayı ankara’da ulus gazetesi süresiz, istanbul’da ise hergün, hürriyet ve tercüman gazeteleri 15 gün süreyle kapatıldı.
- demokrat parti’de muhalefet yaptığı gerekçesiyle 9 milletvekili partiden ihrac edildi. onları destekleyen 10 milletvekili de kendi isteği ile partiden ayrıldı. “onbirler hareketi” diye anılan bu milletvekilleri, bakanlar hakkındaki iddialarda, “ispat hakkını yasaklayan kanunun” kaldırılmasını sağlayacak bir fıkranın anayasaya eklenmesini istiyorlardı. ( gençler mantıkları almayacağı için konuyu anlamakta zorlanabilirler. siyasiler hakkında bir iddia ileri sürenler hakaret suçuyla yargılanıp mahkum olmaktaydılar. yargılanan kişiye iddiasını ispat hakkı tanınmamaktaydı. reddedilen, bu hakkın tanınması isteğiydi).
- (nazlı ılıcak ile ömer çavuşoğlu’nun babası olan) bayındırlık bakanı muammer çavuşoğlu, 6/7 eylül olaylarında uğradıkları kayıplar dolayısıyla, izmir'deki yunan konsolosluğu'na, (suçluluk pgibozu içerisindeki hükümet adına resmi özür yerine geçmek üzere) yunan bayrağı çekti ve uluslarası düzeyde özel bir yalakalık örneği verdi.
- ankara ve izmir’de sıkıyönetim kaldırıldı.
- demokrat parti’den ayrılan 19 milletvekili, hürriyet partisi’ni kurdular.

Sene 1957, dp’nin din istismarı hızlanıyor,

- başbakan menderes, ankara'da kocatepe camii'nin yapımı için cami yaptırma derneği'ne 100.000 tl bağış yaptı. kayseri'de halka yaptığı açıklamada menderes, dp'nin iktidarda olduğu yedi yıl içinde yeni 15.000 cami inşa edildiğini ve başta süleymaniye olmak üzere 86 caminin onarıldığını belirterek öğündü.
- atatürk orman çiftliğinden arazi satılabilmesine olanak tanıyan kanun kabul edildi. (atatürk’ün elleriyle oluşturduğu ve türk halkına armağan olarak bıraktığı bu çiftliğin bugün yarıyarıya yağmalanmış olmasına yol açan süreç de böylece başlamış oldu).
- istanbul, ankara, eskisehir, adana ve bursa'da işçi sendikalari kapatildi.
- ilçe yapılan kırşehir yeniden il yapıldı.
- menderes adana’da yaptığı seçim konuşmasında “ istanbul’u ikinci bir mekke, eyüp sultan camiini de ikinci bir kâbe yapacağız” dedi.
- genel seçimler yapıldı. oyların % 47,9’unu alan dp 419, % 41,1’ini alan chp: 173, % 7,1’ini alan cmp (cumhuriyetçi millet partisi) 4, % 3,8’ini alan hp (hürriyet partisi) 2 ve bağımsızlar 2 milletvekili çıkardı.

57 seçimleri 1946 seçimleri ile birlikte tarihimizin en şaibeli seçimleridir. iktidarın tertip, baskı ve sandık hileleri tepkilere, kan akmasına neden olmuştur. en vahim olaylar gaziantep’te yaşanmış, seçimi ilkönce chp’nin kazandığı
ilan edilmiş, sonra bu karar değiştirilmiştir. bu olayın yarattığı tepkiler iki gün sonra chp’lilerin cumhuriyet bayramı kutlama alanına sokulmaması nedeniyle doruğa çıkmış, ayaklanmaya dönüşmüştür. olayları yatıştırmak amacıyla askerî uçaklara kent üzerinde alçak uçuş yaptırmak dahil her yöntemi kullanmak gerekmiştir. aralarında ali ihsan göğüş ve cemil sait barlas gibi önde gelenlerin de bulunduğu chp’liler tutuklandılar ve 5,5 ay hapiste kaldılar, bu olaylara yayın yasağı geldi.
- halkın tepkisinden çekinen iktidar başta meclisin çevresini tanklarla çevirmek dahil kentin tüm önemli noktalarına askerî birlikler yerleştirdi.
- hürriyet partisi fesih kararı aldı. chp ile güç birliğine karar verildi.
- basının tbmm çalışmalarına ilişkin haberlerini kısıtlamak üzere meclis iç tüzüğünde yapılan değişiklikleri eleştiren anayasa profesörü hüseyin nail kubalı, hükümet tarafından istanbul üniversitesi’ndeki görevinden uzaklaştırıldı.

Yıl 1958, basına baskıya devam, sürekli gazeteciler tutuklanmakta,
- kıbrıs'ta türklere yönelik şiddet olayları meydana geldi. ingiliz askeri türklere karşı ilk defa silah kullandı, temmuz 1958'de kıbrıs'ta olaylar tırmanıyor. beş kıbrıslı türk pusuya düşürülerek öldürüldü.
- demokrat parti örgütlerinin ramazan ayı boyunca camilerde düzenlediği mevlitlerin propaganda amacıyla devlet radyosundan naklen yayını uygulaması başlatıldı.
- et sıkıntısını gidermek için yeni zelanda'dan koyun eti dışalımı yapıldı.
- basın suçlularının affı tasarısı, dp'lilerin oyu ile reddedildi.
- ırak'ta darbe gerçekleşti, kral faysal ve başbakan nuri sait paşa öldürüldüler. (dp yöneticileri bu olaydan çok etkilenmiş, benzer bir olayın türkiye’de de olabileceği konundaki derin endişeleri ile dengeleri iyice bozulmuştur).
- ortadoğu'daki muhtemel karışıklıklara müdahale etmek amacıyla 11 bin abd askerinin incirlik üssüne indirilmesine başlandı, nükleer silah taşıyan abd uçakları incirlik üssüne indi.- uluslararası para fonu (ımf) baskısıyla, cumhuriyet tarihinin en yuksek orandaki devaluasyonu yapilarak 1 dolar 2,80 tl’den 9 tl’ye çıkarıldı. devalüasyon orani yüzde 221 oldu, imf turkiye'ye 250 milyon dolar kredi verdi.- başbakan adnan menderes, "idam sehpalarında can verenlerden ders alsalar ya…" diyerek muhalefeti tehdit etti. buna karşılık chp genel başkanı inönü, "sehpalar kurulursa nasıl işleyeceğini kimse bilemez" diyerek başbakana cevap verdi.
- izmir’in kurtuluş günü törenlerine siyasî parti temsilcilerinin katılması, iktidar aleyhine ve chp lehine tezahürat yapılacağı endişesiyle yasaklandı.
- başbakan menderes, chp'nin parti olmadığını, ismet inönü'nün siyaseti bırakması gerektiğini, basının istediğini yazamayacağını söyledi. inönü, "demokrasiye paydos demeye demokrat parti genel başkanının gücü yetmeyecektir" şeklinde cevap verdi.
- başbakan adnan menderes yurttaşlara muhalefetin kin ve husumet cephesine karşı bir “ vatan cephesi “kurmaları çağrısında bulundu. dp iktidarı ülkede demokratikleşmeyi sağlamak iddiasıyla gelmiş, ancak uygulamasıyla ülkede cepheleşmeyi arttırmış, kendi dışındaki siyasi güçleri tasfiye etmeye çalışmıştı. bu uygulamalardan birisi de, vatandaşları ancak chp’ye karşı olmakla vatansever kabul eden bu uygulamadır. o tarihten sonra ülkenin her yanında vatan cephesi örgütleri kurulmaya başlandı. üyeler aslında dp'ye üye oluyorlar, fakat katıldıkları örgüte “vatan cephesi” deniyordu. vatan cephesi kuranların ve katılanların adları her gün radyoda tek tek okunuyordu. rakipsiz tek yayın organı olan devlet radyosunda (çoğu uydurma olduğu iddia edilen) bu listelerin her gün ve dakikalarca okunması, vatandaşta sıkıntı ve tepkinin yanı sıra siyasal gerilimi de büsbütün artıran bir kampanyaydı. dp ve chp’lilerin kahvehanelerini dahi ayırdıkları gözlenmeye başladı.

- başbakan menderes, said-i nursî’nin yaşadığı emirdağ’da nurcular tarafından hilafet ve saltanatı temsil eden iki tuğralı, yeşil bayrak açılarak karşılandı. menderes’in emirdağ’ı bu ziyaretini özel bir destek işareti olarak değerlendiren said-i nursî, bu olaydan sonra ülke içinde gezilere başladı. ( menderes risale-i nurların ilk kez serbestçe basılması için 1956’da talimat vermiş ve kağıt tahsisi yapmıştı).
- dp hükümeti adalet bakanı esat budakoğlu, tbmm’de bir soru üzerine, demokrat partinin ilk sekiz yıllık hükümet dönemi içerisinde 811 gazeteciye toplam 57 yıl hapis cezası verilmiş olduğunu açıkladı.

Demokrat Parti'nin ülkeyi 9 senede getirdiği yere bakınca, ne kadar manidar değil mi? Sene 1959, basını susturmaya tam gaz devam, gazete yazarları, müdürler, patronlar cezaevlerinde çürüyor.
- başbakan menderes'i londra'ya zütüren uçak, gatwick kasabası yakınlarında düştü. 14 kişinin öldüğü kazada başbakan adnan menderes kurtuldu. ( olayın türkiye'de duyulması üzerine, iktidar ile muhalefet arasındaki gerginlik bir anda yerini ılımlı bir ortama bıraktı. ancak bu bahar havası fazla sürmedi).- yurda dönen menderes boğa ve develerin dahi kesildiği görkemli törenlerle karşılandı. uçak kazasından kurtulmuş olması nedeniyle taraftarları arasında adeta evliya mertebesinde kabul edilen menderes eyüp sultan’a gitti, yanında büyük bir kalabalıkla türbede dua etti, dağıtılmak üzere resimler çektirdi.- menderes’in müsteşarı (mason) ahmet salih korur, eyüp sultan cami’sinin avlusunda büyük bir iftar yemeği verdi. korur’un imzasıyla davetlilere gönderilen iftar çağrıları, 2 mart 1959 değil, 2 ramazan 1378 tarihini taşıyordu.
- türkiye ile abd arasında ikili bir askeri bir antlaşma imzalandı. abd'nin diğer bağdat paktı ülkeleriyle de imzaladığı bu ikili antlaşmaya göre, bu ülkelere doğrudan ya da dolaylı bir saldırı söz konusu olduğunda, abd ülkenin isteği üzerine gerektiğinde silahlı kuvvetlere de başvurarak yardımda bulunacaktı. bu maddede yer alan “dolaylı saldırı” kavrdıbının, ırak’ta yaşanmış olan darbe benzeri bir tehditle karşılaşıldığında abd’nin mevcut iktidarın yardımına koşacağı anldıbına geldiği yorumu yapıldı. çünkü nato antlaşması çerçevesinde, abd’nin bir “dış saldırı” konusunda zaten yardım taahhütü bulunmaktaydı.
- başbakan menderes bindiği giresun ve refakatindeki gelibolu muhripleri ile ispanya’ya gitti. bu, bir örneği daha önce ve daha sonra hiç görülmemiş pahalı bir görgüsüzlük örneği olarak tarihe geçti.
- ismet inönü'nün uşak gezisinde olaylar çıktı. inönü’nün kurtuluş savaşı'nda karargâh olarak kullandığı evi ziyaret etmesi, uşak valisi tarafından önlenmek istendi. valinin bu yasadışı buyruğunu kabul etmeyen emniyet müdürü ve jandarma komutanı aynı gün görevden alındılar. polis, halkı dağıtmak için göz yaşartıcı bomba kullandı. akşam uşak iline civardan dp'li partizanlar getirildi. uşak’tan ayrılmak üzere tren istasyonuna gitmekte olan inönü'nün arabası önü kesilerek durduruldu. inönü arabadan inip, yaya olarak istasyona giderken arkasından başına taş atıldı, inönü başından kan akarak trene ulaştı ve izmir'e gitti. izmir'de chp'nin yapmak istediği toplantı engellendi. dp'li partizanlar, demokrat izmir gazetesi'ni bastılar, matbaa makinelerini parçaladılar.
- izmir'de chp genel başkanı ve ana muhalefet lideri ismet inönü'yü karşılamaya gelenleri jandarma dağıttı; 10 kişi yaralandı; olaya yayım yasağı kondu. (gençlere bu yayın yasağının pratik yansımalarını aktaralım. muhalif gazeteler yayını yasaklanmış haberlerin yerleri gazetelerde boş bırakırlar, bu nedenle belirli yerleri boş / bembeyaz gazeteler çıkardı).
- chp genel başkanı ismet inönü’nün arabası istanbul topkapı'da trafik müdürü tarafından durduruldu. çevrede organize olarak toplanmış ve içirilmiş zorbalar tarafından araba sarıldı. bir binbaşının olaya müdahale edip askerlere emir vermesi sonucu inönü son dakikada linç edilmekten kurtuldu. olaya yayım yasağı kondu. aynı gün cumhuriyet halk partisi milletvekilleri protesto amacıyla meclis oturumuna katılmadılar.
- polis zonguldak maden işçileri kongresini dağıttı.
- trabzon'da bir amerikan üssü kuruldu.
- türkiye (sonradan ab’ye dönüşecek olan) avrupa ekonomik topluluğu'na (aet) üyelik için resmen başvurdu.

Ve 1960
- 1960 yılının 23 ekim günü yapılacak olan nüfus sayımı ile cumhuriyet dönemimizde okur-yazar oranının yalnızca demokrat parti iktidarının 1955-60 döneminde gerilediği, 1955’te % 41 iken 1960’da % 39,5 e düştüğü görülecektir.
- lüks otomobiliyle bir süredir yurt gezilerini sürdürmekte olan said-i nursi istanbul'a geldi.
- said-i nursî’nin doğu illeri valilerine yazdığı bir mektup chp’liler tarafından ele geçirilince basında yer aldı. said-i kürdî mektupta şunları söylemekteydi : “ şark bölgesinde komünistliği 60 bin nursî sayesinde önlemekteyim. bu 60 bin talebenin içinde bir iki ahlaksız da çıkabilir. bunları kitlemize mal etmek doğru değildir. bu yüzden bölgenizde risale-i nurlar toplattırılmamalıdır. nasıl ki arapça ezan okutturduk ve bu sayede müslümanları demokrat parti cephesinde topladığımız malumunuzdur. şimdi de dağıttığımız bu risale-i nurlarla komünizmle ve masonlukla savaşacağız. müslüman demokratların göstereceği yardıma güveniyorum. bundan ötürü birkaç defa ankara’ya gittim, müslüman vekillerle görüştüm.. bilhassa başvekil sayın adnan bey ve (milli eğitim vekili)tevfik ileri ve sayın (içişleri vekili) namık gedik’ten bu neticeyi tayin ettim…. saidi nursî “
- (mehmet barlas’ın babası) chp'li cemil sait barlas, 10 ay hapse mahkum oldu.
- chp meclis grubu, yayınladığı bildiriyle, son olaylar üzerinde durarak, yurdun selameti bakımından seçimlerin bir an önce yapılmasını istedi. başbakan menderes parti grubunda konuştu: "memleket bugün kabili idare olmaktan çıkmıştır. işler çoktan laçka olmuştur. adliye işlemez hale gelmiş, idare aciz düşmüştür... "
- chp genel başkanı ismet inönü'nün kayseri gezisinde karşılaştığı engellemeler ve bunlara alet edilmeleri nedeniyle bazı subaylar ordudan istifa etti. istifa eden subaylar tutuklanarak cezaevine konuldular.

- dp bursa milletvekili mazlum kayalar ve denizli milletvekili baha akşit'in, 'chp'nin yıkıcı, gayri meşru ve kanun dışı faaliyetlerinin memleket sathında cereyan tarzı ve bunların mahiyetlerinin nelerden ibaret olduğunu tahkik, tespit ve memleketin her tarafında yagın bir halde görülen kanun dışı siyasi faaliyetlerin muhtelif sebeplerine intikal etmek, matbuat meseleleriyle adli ve idari mevzuatın ne suretle tatbik edilmekte olduğunu tetkik eylemek üzere meclis tahkikatı açılmasını isteyen önergeleri' kabul edildi. önergenin görüşülmesi esnasında mecliste sert tartışmalar yaşandı. inönü: " biz demokratik rejimi kurduk. bu demokratik rejimi, istikametinden ayırıp baskı rejimi haline getirmek tehlikeli bir şeydir. bu yolda devam ederseniz, ben de sizi kurtaramam... " dedi. kanun, uzun ve çetin tartışmalardan sonra kabul edildi. 12 chp milletvekili 3-6 , inönü ise 12 oturum meclis’ten çıkarılma cezası aldı. inönü’nün konuşmasının tutanaklardan silinmesi kararı alındı.

oturumdan çıkarılma cezası alan chp milletvekilleri direnince genel kurul salonundan polis zoruyla çıkarıldılar. komisyonun ilk icraatı, ülkedeki tüm siyasal etkinliklerin ve meclis görüşmelerinin yayınlanmasını yasaklamak oldu. kurulan komisyon; sivil ve askerî savcılarla yargıçların tüm yetkilerine sahip olacak, istediği ev ve kuruluşu basabilecek, öngördüğü evrak, belge ve eşyalara el koyabilecek, gazeteleri toplatabilecek ve matbaalarıyla birlikte kapatabilecekti. komisyon kararlarına karşı gelmenin veya savsaklamanın cezası üç yıla kadar hapis olacaktı. dp’nin yargı yetkisini özel bir heyete veren bu kararı açık bir anayasa ihlaliydi ve iktidardan düşüp yargılandıklarında sorumlu tutuldukları en ağır suçu oluşturdu.
- istanbul üniversitesi öğrencileri, üniversite merkez binasında hükümet aleyhine gösteri yaptı. güvenlik güçleri, gösterilere müdahale etti. güvenlik güçlerinin üniversiteden ayrılmasını isteyen rektör sıddık sami onar , tartaklanarak emniyet müdürlüğü'ne zütürüldü. polis çaresiz kaldı, ordu birlikleri çağrıldı. gösterilerde, orman fakültesi öğrencisi turan emeksiz polis ateşi sonucu vurularak öldü, 40 kişi yaralandı. üniversiteden çıkıp sirkeci’ye kadar ilerleyen gençlerin karşı tarafa geçmemesi için köprüler açılarak geçiş kesildi. ankara ve istanbul'da sıkıyönetim ilan edildi. ankara’da siyasal bilgiler ile hukuk fakültesi öğrencileri de eyleme geçtiler. istanbulda’ki eylemler de sürdü. ankara ve istanbul üniversiteleri 1 ay süreyle kapatıldı.
- dpliler hükümete destek için ankara kızılay'da bir gösteri düzenlemeye karar verdiler. iktidara karşı gençler de aynı gün, aynı saat, aynı yerde gösteri yaptılar. ( gençlerin bu eylemi yapabilmek için “fısıltı gazetesi” denilen yöntemle haberleşmede kullandıkları 555 k, yani “beşinci ayın beşinde, saat beşte, kızılay’da” parolası siyasî tarihe geçmiştir). dolayısıyla dp’nin gösteri planı geri tepmiş oldu ve başkan celal bayar ve başbakan adnan menderes alanda protestolarla karşılandı.
- kara kuvvetleri komutanı orgeneral cemal gürsel görevinden izinli olarak ayrıldı.
- harp okulu öğrencileri ankara'da, hükümet aleyhinde sessiz bir yürüyüş yaptılar. önlem olarak harp okulu öğrencileri tatile gönderildiler.
- haberleşmeye sansür koyan ankara sıkıyönetim komutanlığı, beş kişinin bir araya gelerek dolaşmasını yasakladı.