x men de x in yerine ne geliyo lan

i̇ki̇nci̇ derece denklemi̇ babilliler, mısırlılar ve çinlilerde x + y = a ve x - y = b denklem çiftinde, yanlışı ılı memeyle x = (a + b)/2 ve y = (a-b)/2 olduğunu biliyorlardı.
çinliler ayrıca matris bloklarını ve bambu çubukları kullanarak bu denklem sistemini çözebiliyorlardı. daha sonraki gelen halklarda bu geometrik şekilleri kullanarak bu denklem sistemine sayısal çözümler bulmuşlardır. eski halklarda sistemli bir ispat yöntemi bulunmadığından hu tür işlemler daha çok deneme biçiminde yürütülüyordu.
çinlilerde de sistemli bir ispat yöntemi yoktu. bunları söylerken, eski babil, mısır ve çin anlatılıyor. çinlilerin ikinci derece denklemine dönüşen problemleri dokuz bölüm isimli kitapta iki tane denklemle verilir. bu denklemler arasında bilinmeyenin birisi yok edilerek sonuçta ikinci derece denklemi bulunur. sonra denklem kendi yöntemleriyle çözülür.
çinlilerin dokuz bölüm isimli kitabındaki 11. problem şöyledir. bir kapının boyu eninden 6.8 birim daha fazladır. kapının köşegeninin uzunluğu da 10 birimdir. kapının enini ve boyunu hesaplayınız. problemin ifadesine göre boyutlar x ve y ise x-y = 6.8 ve x2 + y2=100 denklem çifti yazılır. çinliler bu problemi daha çok pisagor yöntemiyle çözerler.
eğer bu problemi biz x - y = d ve x2 + y2 = c2 biçiminde yazarsak, (x + y)2 = 4xy + (x - y)2 ve c2 = 2xy+(x - y)2 yada 4xy = 2c2 - 2(x - y)2 yazılır. buradan (x + y)2 = 2c2-(x - y)2 ya da x+y= yazılır.
eşitliğin her iki yanı 2 sayısıyla bölünürse, olur.
buradan x +y = 12.4 gelir. x-y = 6.8 olarak verilmişti.
buradan x = 9.6 ve y = 2.8 olarak bulunur. çinlilerin dokuz bölüm isimli kitaplardaki problemler daha çok doğrusal ve ikinci derece olan denklem sistemleri biçimlerine dönüşür. bu tür örnekler çinlilerde fazladır. oysa eski babillilerdeki tabletler x + y = b ve xy = c biçimlere dönüşen problemlerle doludur. babillilerin problemleri daha çok alan ve çevre türünde düzenlenmiştir.
alanı c ve çevresi 2b olan çok sayıda babil tableti bulunmuştur. bu tabletler x = b/2 + z ve y = b/2 - z boyutlu dikdörtgen ve c alanı t. . (b/2 + z) (b/2 - z) = (b/2)2 - z2 biçiminde alınarak hesaplar yapılmıştır.
bu hesaplamalara göre olur. buradan ve y = değerleri istenilen denklem sisteminin çözümüdür. burada yazdığımız modern gösterimler, babillilerin tabletlerinde yapılan çözümlerin yorumlanması ve açıklanması türendedir. babilliler aslında formül vermemişlerdir. her problemi çözerken çözümde kullandıkları yöntemler bunlardır. babilli yazıcılar bu işlemi geometrik olarak nasıl yapmışlar ve nasıl tabletlere geçirmişlerdir? şimdi onu gösterelim.
yine x + y = b ve xy = c olarak verilsin. burada x değerine uzun kenar ve y değerine de kısa kenar diyorlar. daha kısa deyimle x uzunluk ve y de genişlik olarak alınıyor. buna göre problemin ifadesinden genel olarak x + y = b ve xy = c gösterimleri geliyor. modern dille bu iki denklem sisteminden uzunluk denen x ve genişlik denen y değeri hesaplanacak.
bu hesaplamaları geometrik olarak şu şekle dayandırıyorlar. yani komutlarından böyle yaptıkları anlaşılıyor. önce b sayısını ikiye bölüyor ve b/2 kenarlı kareyi çiziyor. burada b/2 = x - (x - y)/2 = y + (x - y)/2 biçiminde ve b/2 = (x + y)/2 olduğundan, b/2 kenarlı karenin üa-nı xy = c alanından (x - y)/2 kenarlı karenin alanı kadar daha fazladır. yani, x+y=b ve xy=c olan denklem sisteminin çözümünün geometrik yorumu olur. yukarıdaki şekle göre b/2 sayısına sayısını bir kez ekler ve bir kez de çıkarırsak sıras