türkiye osmanlıdan ekonomik anlamda hiç miras

time dergisi sn. erdoğan’ın başarılarını şöyle övüyor: “erdoğan’ın iktidarda olduğu 8 yılda, türkiye’nin kişi başına düşen gsyh (milli gelir) üç kat artarak 3 bin 492 dolardan 10 bin 79 dolara çıktı. sıradan türklerin hayatındaki dramatik iyileşme, muhafazakâr, ekonomiyi iyi yöneten akp’nin haziran ayındaki seçimleri üçüncü kez, büyük farkla kazanmasının ana nedenlerinden biridir.”
sn. erdoğan’ın time dergisine kapak olmasına ve dergide yer alan yazıda başarılarının anlatılmasına sevinmemek mümkün değil.
ancak dergide kişi başı milli gelirin 8 yılda 3 kat (yüzde 288 oranında!) arttığı konusundaki ifade yanlış. ben neden yanlış olduğunu anlatacağım ama… hesaba gerek olmadan siz kendi kendinize sorarak cevaplayınız. son 8 yılda halkımızın geliri 3’e katlandı mı?
daha öne de yazdım, sn. erdoğan “seçim beyannamesi”ni açıklarken, her yıl cari fiyatlarla hesaplanan ve cari kurdan dolara dönüştürülen milli gelir rakamlarına dayalı olarak dedi ki:

- 2002 yılında 230 milyar dolar olan milli gelir 2010 yılında 735 milyar dolara ulaşmıştır. (100 iken 319 olmuştur.)
- 2002 yılında 3.492 dolar olan kişi başı milli gelir, 2010 yılında 10.079 dolara yükselmiştir. (100 iken 288 olmuştur.)

i̇şte time dergisi de bu hesaba dayalı büyüme rakamlarını verdi. bu tür milli gelir hesabında milli gelir cari fiyatla (enflasyonlu fiyatla) hesaplandıktan sonra cari döviz kuru ile (o yılın ortalama dolar fiyatı ile) dolara dönüştürülür.

(1) cari fiyat, enflasyonla şişmiş fiyatıdır. i̇ki yılın fiyatı birbiriyle karşılaştırılamaz.
(2) doların fiyatı değişik etkenlerle değişir. dolar değerindeki değişim ülkedeki enflasyon oranı ile uyumlu olamaz. doların değer kazanması veya kaybetmesi hesapları şaşırtır.
(3) tüi̇k 2007 yılında dolar ile yapılan hesaplamalarda geriye dönük olarak milli gelir rakamlarını değiştirdi. i̇leriye dönük olarak milli gelir rakamlarını büyüttü. dolar ile yepyeni bir milli gelir serisi ortaya çıktı.

doğruyu bilelim

milli gelir’in “gerçek” anlamda nasıl arttığı, eksildiği, sabit fiyatlara dayalı olarak hesaplanır. bu hesabı da devletin istatistik kurumu (tüi̇k) yapar. 1998 yılı sabit fiyatlarıyla tüi̇k’in yaptığı hesaplamaya göre,

- 2002 yılında 72.5 milyar tl olan milli gelir 2010 yılında 105.6 milyar dolar oldu. (100 iken 145’e yükseldi) yüzde 45 arttı.
- 2002 yılında 1.099 tl olan kişi başı gelir, 2010 yılında 1.448 tl’ye ulaştı. (100’den 131’e çıktı) yüzde 31 arttı. geçen hafta açıklanan

undp (birleşmiş milletler kalkınma programı) i̇nsani gelişme endeksi’nde de türkiye’de kişi başı milli gelirin 2000 yılından 2010 yılına kadarki dönemde yüzde 32.2 oranında büyüdüğü belirtiliyordu.