türk kültürünün

devam 23 (uygurlar zayıflıyor..)

Uygur kağanlığı dış olduğu kadar, iç güçlerce de çekiştiriliyordu. Belki devam eden taht mücadelesinin, Tibetliler ve Kırgızlarla süre giden savaş üzerindeki siyaset anlaşmazlıklarının veya boyların rekabetinin sonucu olan bölücü ve yıkıcı güçler şimdi öne çıktılar. Seçkinlerin gittikçe yerleşikleşmesi ve Çin kaynaklarının işaret ettiği üzere, barbar erdemlerinin kaybolmasında kendini gösteren artan toplumsal farklılaşma, iç mücadelede önemli bir unsurdu. Esasında Uygurlar Çin ile ilişkilerinde çok başarılı olmuşlardı. Artık başkentlerine yığılmış ganimetle yüklü olarak, göçerlerin sahip olduğu biricik askeri üstünlüğü hareket kabiliyetini kaybettiler. Göçebe taktikleri, savaşı daha uygun şartlarda sürdürebilmek için gerektiğinde geri çekilme kabiliyetine dayanıyordu. Bu yüzden, ganimet yüklü şehirlerin bağladığı ve hizipleşmenin zayıflattığı Uygurlar, nispeten kolay bir av idiler.

reserved

devam 22

Eskiden beri Çin’e karşı ilgi duyan Tibetliler o sırada Beş-balık havalisinde bulunan Şa-t’o Türkleri ile anlaşarak, baskınlara başlamışlardı. Çin’i korumayı iktisadi ve kültürel sebeplerle gelenek haline getirmiş olan Uygurlar, kuvvet göndererek tecavüzleri önlemek isteseler de başarıya ulaşamadılar. itibarı sarsılan kağan öldürüldü. Ötüken’de karışıklık çıktı. Fakat 795’de kağan olan, Ediz boyundan, sevilmiş kumandan ve idare adamı Kutlug (795-805, Ay Tanrı’da ülüg bulmış Alp Kutlug Bilge Kağan) ile sonraki “Ay Tanrıda Kut bulmış Külüg Bilge” (805-808) zamanlarında bir huzur devri açıldı. iktisadi faaliyet gelişti. iç Asya’nın mühim ticaret şehirlerine nüfuz edildi. Dış siyaset yönünden zamanı oldukça sakin geçen kağan “Ay Tanrı’da ülüg bulmış Küçlüg Bilge” (821-833) ihtimal Karabalsagun kitabesini diktiren kağandır ki, hükümdarlığı başarılı geçmiş, Türkistan üzerine sokulmak isteyen Tibetlileri durdurmuş, kağanlığa bağlı Karlukların başına yeni bir yabgu tayin etmiş ve Soğd bölgesine kadar ticari münasebetlerini geliştirmişlerdir. Fakat sonra memlekette huzursuzluk baş gösterdi. Hakan öldürüldü, yeğeni “Ay Tanrı’da kut bulmış Alp Külüg Bilge Kağan” (833-8399) da buyruğunun tahrik ettiği bir isyanda telef oldu.

devam 21

Kırgızlar üzerinde de bir zafer kazanan Böğü Kağan, bir Çin seferini önlemek isteyen buyruğu Tun Baga Tarkan tarafından ortadan kaldırıldı ve bu zat kağanlığa getirildi (779-789 Alp Kutlug Bilge Kağan). Cesareti ve iyi idaresi övülen, “dünya nizamı için kanunlar hazırladığı” bildirilen bu kağan, Kırgızları tekrar mağlup etti ve bir Çinli prenses ile evlenmesi sonunda, Uygur tüccarlarının Çin’de tahakkümlerinden doğan bazı anlaşmazlıklar giderildi. Yerine oğlu “Ay Tanrı’da kut bulmış Külüg Bilge Kağan” (789-790) ve sonra bunun oğlu Kutlug Bilge (790-795) kağan oldular.

boşamı kafa patlatıyorum ulan?

neyse devam edeyim, okuyan okur..

olum dinlemiyo musunuz lan?

devam 20 (maniheizm..)

Mani dininin Türk hayatında yararları olduğu gibi zararları da olmuştur. Bu dinin birçok umdesi Türklerin tarihi hayat tarzlarına uymamaktaydı. Özellikle fütuhat ruhunu öldürmüştür. Uygurlar böylece şehir hayatının rahatlığına alışmışlardı. Karabalsagun yazıtında Uygurların Mani dinini kabul etmeleri ve bu yeni inanç sisteminin bazı ilkeleri belirtilmiştir. Uygurların sonradan ilim, edebiyatı ticaret ve diğer sanatlarındaki başarıları da bu dine girmeleri ile olmuştur.

devam 19 (seyyahın verdiği bilgiler paha biçilemez. yine ilerde bu örneklerden vereceğim)

Cüveyni daha sonra şöyle devam ediyor:
“Çin’den gelen rahiplerle Uygur Kamları arasında yapılan münakaşada Çinden gelenler galip geldiler. Bunun için de Bögü Han puta tapanların dinini kabul etti. Bu dine sonradan, birçok kavimler de inanmaya başladılar. Doğu ülkelerinde puta tapan halklar, dinlerine çok bağlı ve mutaassıptırlar. Bunun için de Müslümanlara karşı düşmanlık güderler. Böğü Han ölünceye kadar ömrünü saadet içinde geçirdi. Bana söylenen bu batıl şeyler ve yalan inançlar pek uzundur. Ben bunların ancak yüzde birini yazdım.”

evet devam

dinliyor musunuz kardeşlerim???

geldim beyler devam

upupupup

o halde beş dakika içinde başlıyorum kardeşlerim