tarihteki kürt devletleri

1 Hasnaviler: Hasanveyh bin Hüseyin'in 979 yılında ölmesi ile yerine oğlu Bedir bin Hasanveyh geçmiştir. Devletin sınırları Bedir bin Hasanveyh döneminde Ahvaz, Huristan, Berucerd ve Esadabad şehirleri kadar genişledi. Bu başarılar üzerine Bedir'e Abbasi halifesi tarafından "Nasruddin" unvanı verilmiştir.[4]

Hükümdarlar

Hasanveyh bin Hüseyin (959-979)Bedir bin Hasanveyh (979-1015)Hilal bin BedirTahir bin HilalBedir bin Tahir bin Hilal

Baruni aşiretin başına iyarların geçmesinden sonra

Eb´ü´l-feth bin iyarEb´ü´s Sevk muhafazid bin iyarMühelhelSurxab bin muhafazidSadi bin Eb´ü´s SevkSurxab bin Bedir bin MühelhelEb´ü´l Mansur.

2 Şeddadiler: muhafazid bin Şeddad, Şeddadiler'in kurucusu Kürt lider. muhafazid bin Şeddad bin Kartu veya muhafazid bin Şeddad bin Kartii olarak da anıldığı gibi zaman zaman ismi Şaddad, Şeddat veya Şaddat olarak datranslitere edilir. Kurduğu hanedanlık kendi isminden dolayı Şeddadiler veya Şadiler olarak anılmıştır. Bugün Ermenistan sınırlarında kalan ve 951 yılında ele geçirdiği Divinkentinde hanedanlığı kurmuş, 951-971 yılları boyunca hanedanlığın emirliğini yapmıştır. Şeddad'ın Ravadi aşiretine mensup olmasından dolayı kurduğu hanedana da daha sonraları zaman zaman Ravadiler denmiştir.

3 Annaziler: Annaziler (Kürtçe: انازیان, Annazîyan Arapça:عنازيون 'Annazīyūn), Şerefname'de Ayyarîadıyla anılan, 990 yıllında Ebu’l-Feth muhafazid bin Annaz tarafından kurulmuş ve 126 yıl hüküm sürmüş bir Kürt hanedanı.[1][2][1].

Annazilerin hükmettiği bölge, bugünkü iran-Irak sınır bölgesinde Kirmanşah, ilam, Hulvan, Dinaver, Mandali, Şehrizor ve Dakuk gibi yerleri kapsamaktaydı.[3][4]

4 Kürdistan Krallığı: Osmanlı imparatorluğu'nun yıkılış döneminde, Iraklı Kürtler bir yarı bağımsız devlet kurmaya teşebbüs ettiler. Eylül 1922-Temmuz 1924 aylarında hüküm süren Kürdistan Krallığı'nı kurmayı başardılar.[2]

Mahmut Berzenci ilk olarak Mayıs 1919'da Süleymaniye'ye vali olarak tayin edildi.[3] 10 Ekim 1921 tarihinde Kürdistan bölgesinin büyük şehirlerinden Süleymaniye'de bir Kürt hükümeti kuruldu. Şeyh Mahmut Berzenci, kendi kendisini Kürdistan Kralı ilan etti.[4][3]

Sevr Antlaşması'ndan sonra, Süleymaniye ile bütün bölge Birleşik Krallık yüksek komiserliğinin denetimi altına girdi. Eylül 1922'de Türk ordusunun çekilmesinden sonraBirleşik Krallık, Şeyh Mahmut Berzenci'yi yeniden vali olarak tayin etti.[5] Şeyh Mahmut Berzenci Kasım'da tekrar kendisini Kürdistan Kralı ilan etti.[6] 8 kişiden oluşan[7] kabinesi şu şekildeydi;[8]

Şeyh Kadir Hafız, (Şeyh Mahmud'un kardeşi) - BaşbakanAbdulkerim Alaka, (bir Hıristiyan Kürt) - Maliye bakanıAhmed Bagy Fatah Bag - Gümrük bakanıHacı Molla Said Kerküklizade - Adalet bakanıHema Abdullah Agha - Çalışma bakanıZeki Sahibkıran - Kürdistan Ulusal Silahlı Kuvvetleri ve Savunma bakanıMustafa Paşa Yamolki - Eğitim bakanıŞeyh muhafazid Garib - içişleri bakanı

Lozan Antlaşması'ndan sonra Birleşik Krallık yüksek komiserliği, Irak'ın bütün bölgelerini birleştirmek isteyince Şeyh Mahmut Berzenci buna karşı çıktı. Mahmut Berzenci ve hükümetin teslim olmaması üzerine Birleşik Krallık Hava Kuvvetleri Süleymaniye ve çevresini bombaladı.[9] Güney Kürdistan'da çatışmalar meydana geldi.[6] 24 Temmuz 1924 yılında kesin olarak Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'na bağlandı.

5 Laçın Kürt Cumhuriyeti: Laçın Kürt Cumhuriyeti (Kürtçe: 'Komâra Laçîn Kurdî', Azerice: Laçın Kürd Respublikası) Ermenistan'ın Dağlık Karabağ'ı işgalinden sonra Azerbaycan'ın Laçın Rayonu'nda kurulmasına çalışılan Kürt yönetimidir. Fakat bölgedeki Kürtlerin çoğu çatışmalardan dolayı Azerbaycan'ın içlerine doğru kaçmış oldukları için yönetimi oluşturacak yaklaşık 77 kişilik konsey zor toplanmış ve 20 Mayıs 1992'de cumhuriyet ilan edilmiştir. Yönetimin başına Wekîl Mustafayev getirilmiş olmasına rağmen aynı yıl içerinde dağılmıştır.[1]

6 Mahabad Cumhuriyeti: Mahabad Cumhuriyeti (Kürtçe: كوماری مهاباد; Komarî Mehabad, Farsça: جمهوری مهابادJomhuri-e Mahābād), Ocak 1946'da Sovyetler Birliği'nin desteğiyle kurulan ve Sovyetler Birliği'nin çekilişiyle aynı yıl içinde yıkılan, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmamış Kürtdevleti.

Bu cumhuriyette, 13 bakanın bulunduğu bir yönetim kurulu oluşturuldu. Devlet başkanıKadı muhafazid idi. Bu cumhuriyetSenendec, Uşnu ve Miyandoab şehirlerini kapsadığı gibi başkenti Mahabad'dı.

Tarihçe

7 Mervaniler: BaşkentMeyyafarkinDil(ler)Kürtçe [kaynak belirtilmeli]

Arapça[kaynak belirtilmeli]

DinislamYönetimMonarşiNasıruddevle - 984-990Baz (Badh, Ebu Abdullah el-Hüseyin bin Dustak el-Harbukti) - 990-997Ebu Ali el-Hüseyin Mevran - 1010-1061Ebu Nasır Ehmed

Mervânîler (Arapça: مروانيون Marwānīyūn), 10 ve 11. yüzyılda Diyarbakır'da hüküm sürmüşKürt [1][2][3][4][5][6][7] veya Arap[8] hanedanıdır. Emevi halifelerinin Abdülmelik bin Mervan ile başlayan bir kolu olan Mervaniler'in (ing: Merwanids) Güneydoğu Anadolu'daki emirliklerinden biridir. Abbasilerden Ebu Müslim'in akınları sonrasında yöreden çekilmeye başlayan Mervaniler çeşitli zamanlarda Arabistan'a geri dönmüşlerdir. Bu sülale bugün hala Suudi Arabistan'da veÜrdün'de varlığını sürdürmektedir.

Mervanilerin kurucusu Ebu Abdullah el-Hüseyn bin Düstek el-Baz, onuncu asrın ortasından itibaren Doğu Anadolu'da fetihlere girişti[kaynak belirtilmeli]. ilk önce güneyden gelerek Erciş'i ve çevresindeki müstahkem (sağlam) mevkileri aldı. Baz, nüfüzunu kuvvetlendirerek, Büveyhilerin hakimiyetindekiDiyarbakır ve Silvan ve Nusaybin'i ele geçirdi. Büveyhi nüfuzunun azalmasından istifade ederek, 984 senesinde Şii-Büveyhoğulları'nın sultanı Samsamüddevle Merzubani'yi mağlub edip Musul'u ele geçirdi[kaynak belirtilmeli].Bağdad'ı almak istediyse de başaramadı veMusul'u boşaltmak zorunda kaldı. 991 senesinde tekrar Musul'u ele geçirmek için harekete geçen Baz, şehrin hakimi olanHamdaniler karşısında mağlub oldu ve bu savaşda öldü. Bunun üzerine kız kardeşinin oğlu Hasen bin Mervan, Baz'ın dul eşiyle evlenerek tahta geçti. Hamdaniler ile mücadeleye devam ederek onları iki defa mağlup etti. Hasen bin Mervan, 997 senesinde Diyarbakır'da öldürülünce, yerine kardeşiMumehhüdüddevle Said bin Mervan geçti. Said ile Ebu Nasr bin Mervan arasında mücadele başladı. Ebu Nasr, 1011 senesinde Saidi zehirleterek ortadan kaldırdı ve Mervani tahtına geçti[kaynak belirtilmeli].

1011'de hükümdar olan Ebu Nasr, elli seneden fazla hüküm sürdü[k