http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/20/Stepan_Shaumyan.jpg

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Flag_of_the_Baku_Commune.svg/450px-Flag_of_the_Baku_Commune.svg.png
( Bakü Komünü Bayrağı )

Stepan Gevorgi Şaumyan ( Ermenice : Ստեփան Գեւորգի Շահումյան, ) Bakü Komünü / Bakü Sovyeti (bkz: 26 bakü komiseri yoldaşlarım) Olağanüstü Komiseri olan , Rus Iç Savaşı sırasında Kafkaslardaki en önde gelen Bolşevikler 'dendir . Hatta kendisine " Kafkaslar 'ın Lenin 'i " lakabını takarlar . Maalesef kendisi bir çok zorluk çeker . Bunun en büyük sebeplerinden biride kuşkusuz Azeri ve Ermeni halkı arasındaki çekişmelerdir . Devrimciliği boyunca " Suren " , " Surenin " , " Ayaks " isimlerini kullanmıştır . Bakü Komünü düşünce Bakü 'den gitmeleri gerekir ancak Türkistan 'da yakıt ikmali yaparken Ingilizler ve Anti - Bolşevikler tarafından 20 Eylül 1918 yılında idam edilir .

Stepan Şaumyan için " Ermeni Milliyetçisi " diyenler vardır . Bunun sebebi ise Mart Olayları sırasında Azeri halka karşı Daşnaksütyun silahlı güçlerinden destek almasıdır . Bu sav kesinlikle yanlıştır . Bir kere bu ittifak tamamen çıkar üstüne kuruludur . O zamanlar Daşnak 'ın silahlı gücünden faydalanmak amacıyla bu ittifak yapılmıştır . Şimdi diyeceksiniz ki " Amk niye Daşnak " . Siz demeden ben diyeyim Daşnak Sosyalist bir harekettir . Bu yüzden onlar müttefik edinilmiştir . Ayrıca Lionel Dunsterville Şaumyan hakkında şu sözleri söylemiştir :
Xatırlamaq lazımdır ki, Şaumyan, bolşeviklərin rəhbəri, özü erməni idi və tamamilə bizə qarşı idi, bir erməni kimi yox, bir bolşevik kimi.
( Beyler Azerice eminim anlarsınız ama yinede şöyle özetliyeyim " Kökeni Ermeni 'dir ama bir Bolşevik 'tir " )

Hazır demişken Mart Olayları ( Mart Katliamı , Azeri hükümetine göre " Mart Soyqırımı " ) 'nı da anlatayım :

1918 yılında Azeri milyoner Zeynelabidin Tağiyev ( ki kendisi aynı zamanda hayırseverdir . Neriman Nerimanov onun sayesinde okumuştur ) 'in oğlu Mehmet 'in cenazesine Lenkoran 'dan Azeri Askerleri gelir . Komün askerleri silahsızlandırır . Bunun üzerine Azeriler ve Azeri partisi olan Müsavat Partisi direk sorun etti . Çünkü Bakü Komünü 'nde Ermeniler de bulunuyordu . Birde Azeriler Osmanlı Imparatorluğu 'na katılmak istiyor ya Nuri Paşa 'nın " Kafkas Islam Ordusuna " destek veriyorlar . Bunun üzerine gerilimler yükseldikçe Komün olaya müdahele etmek zorunda kalır . Bolşevikler asker olarak zayıf olduklarından ( 6 bin ) Daşnak partisinden de destek alır ( 4 bin ) . Olay bastırıldıktan sonra Ermeni Milliyetçisi olan Daşnak katliam yapmıştır . Yani olayda aslında kan akıtan milliyetçilik ideolojisi . Olayı ilk kimin başlattığı hiçbir zaman kesin olarak bilinemedi . Ama Komün 'ün Olağanüstü Komiseri Stepan Şaumyan şunu iddia etmiştir :

" Bizim ordumuza edilen ateşten sonra biz bütün cephelerden saldırıya geçtik ... Bizim altı bine yakın silahlı desteğimiz vardı . Daşnaksütyunlar 'ında bizim emrimize verilmiş 3 bin - 4 bin ulusal kuvvetleri vardı . Dövüş soykırım halini almıştı lakin bundan kaçış mümkün değildi . Biz bunu bilerekten gittik . Bakü 'yü ele geçirmeseydik orası Azerbaycan 'ın başkenti ilan edilecekti ."
( Kendim Azerice 'den çevirdim . )

Bolşevikler Komün iktidarını elinde tutmak için Menşevik , SR , Sol - SR , Daşnak gibi partilerle sürekli karşı karşıya geliyordu . Diğer partiler KIO 'ya karşı Ingiltere 'den destek alalım diyordu . Ama Bolşevikler 'in tutumu kesin reddi . Moskova Ingilizlerle işbirliğine yanaşılmamasından yana duruyordu . Sibirya Müdahalesi sırasında Ingilizler Beyaz Ordu 'yla yan yana savaştığından Şaumyan onlara güvenmiyordu . Lenin 24 Mayıs 1918 'de mümkünse Noy Jordoniya ( Gürcü Menşevik ) 'yla işbirliğine gidilmesini isteyen bir telgraf çekti . 26 Temmuz 1918 'de Komün 'de yapılan oylamada Bolşevikler 236 kişi aleyhine oy kullanmıştır . Menşevik - Daşnak ittifakı ise 259 lehine oy verdi . Bu olay üzerine Şaumyan Bolşevikler 'in Komün 'den ve Bakü 'den ayrılacağını açıklar . SR , Menşevik , Daşnak ittifakı Ingilizlerden yardım almayı kabul eder ve Ingilizler Bakü 'yü işgal eder . General Thonpson işgal ordusunun başındadır .
31 Temmuz günü 26 Bolşevik Komiser Bolşevik silahlı kuvvetlerinin Hazar Denizi
 üzerinden Astrahan
’a zütürmeyi planlasalar da başarılı olamazlar. Gemileri 16 Ağustosta Bakü hükümeti tarafından ele geçirilir. Komiserler tutuklanarak Bakü’de hapse atılırlar. 28 Ağustos günü ise yapılan Bakü Sovyet seçimlerinde Şaumyan ve diğer Bolşevikler hapisteyken vekil seçilirler.Anastas Mikoyan
 önderliğindeki bir grup Bolşevik 14 Eylül günü Şaumyan ve arkadaşlarını hapise düzenledikleri baskınla kurtarmayı başarırlar. Gemiye binerek Krasnovodsk
’a çıkarlar. Ancak burada ingiliz desteğindeki Bolşevik karşıtı kuvvetlerince yakalanırlar . Ingiliz komutan Wlfrid Malleson Şaumyan 'ın Meşhed 'deki Ingiliz karakoluna verilmesi için Diktatörlük hükümetinin ateşesine bildirir . Ancak ateşe bunu hükümete bildirmez ve Stepan Şaumyan 20 Eylül 1918 yılında Fyodor Funtikov 'un emriyle kurşuna dizilir .






















https://www.youtube.com/watch?v=nOjirFKnsxw
( Kendinden kalan bir miting videosu . Dikkat ederseniz Şaumyan sürekli saçıyla oynardı)