hala egonomi iyi gidiyor diyen geri zekalıların maskesini düşürecek durum.

•

türkiye'de şu anda 3 milyon 96 bin 409 ev, yani yaklaşık 13 milyon kişi düzenli nakdi yardım alıyor. en asgari düzeyde yapılan bir hesaplamayla her eve minimum aylık 600 tl nakit para giriyor.

artık herkes ak parti ’nin sandıktaki başarısının en önemli anahtarının ‘sosyal yardımlar’ olduğu konusunda hemfikir. tabii bu duruma ‘makarnacılar’ tavrıyla yaklaşan da var, bugüne dek doğru düzgün uygulanmayan ‘sosyal politikanın’ bir pratiği olarak bakan da.

elbette bu durumun iktisadi yönü, popülist karakteri, gerçek bir sosyal devlet mantığı olup olmadığı tartışılıyor...

ama işin rakamsal boyutu basitçe ‘oy satın alma’ denilecek düzeyi çoktan aştı. sadece 2013’te aile ve sosyal politikalar bakanlığı’nın harcadığı 20 milyar lira bile bu yardımların ciddiyetini ifade etmeye yeter. üstelik yardımlar düzenli, sistematik, nakdi ve doğrudan hedefe odaklı...

gelin herhangi bir politik yoruma girmeden, olayın vatandaş cephesindeki muhasebesini en basit haliyle yapalım.

3.3 milyon kişi asgari ücretin üçte biri gelire sahip

niteliği, kaynağı, kurumu belirsiz yardımlar bir yana, ölçülebilir olması bakımından doğrudan aile ve sosyal politikalar bakanlığı’ndan alınan, sadece nakdi yardımları ifade eden rakamları dikkate alalım.

öncelikle vatandaşın durumu nedir?

bu soruya net yanıt bulmak için hükümet 2013 yılında gelir testi yaptı. bu testle 17 milyon 387 bin 874 yetişkin vatandaşın maddi durumu ölçüldü. çıkan sonuç şöyle:

aylık geliri 0 ile 340 lira arasında olan 790 bin 642 hane var. bu hanelerde yaşayanların sayısı 3 milyon 361 bin 346 kişi.

326-978 tl arasında gelir giren hane sayısı da 323 bin 148. bu evlerde yaşayan nüfus 1 milyon 288 bin 654’ü buluyor.

978-1957 tl arası gelir aralığında 28 bin 550 ev ve 107 bin 773 kişi. 1957 ve üzeri geliri olan ev sayısı da 3 bin 287 ve 1 milyon 957 bin 200 kişi.

yani gelir testi yapılan nüfusun yüzde 70’i asgari ücretin üçte birinin bile altında gelire sahip.

tablo hiç iç açıcı değil doğrusu.

şimdi bu kötü tablo içinde farazi bir aile üzerinden nakdi yardımların ne anlama geldiğini hesaplayalım.

faruk bey her ay kaç lira alıyor?

bizim farazi vatandaşımız faruk bey bu en kötü yüzde 70’in içinde. 38 yaşında, düzenli bir işi yok. yevmileyi, geçici işler bulabiliyor. 75 yaşında babası, 70 yaşında annesi, hamile eşi, ilkokula giden bir kızı var. yoksul bir semtte, kirada oturuyor...

peki böyle bir durumda faruk bey nasıl yaşayabiliyor?

ilk olarak gelir testinde en alt basamakta olduğundan zorunlu sağlık sigortası devlet tarafından ödeniyor. bu sayede asgari sağlık hizmetlerinin tamamından ücretsiz yararlanabiliyor. devletin dağıttığı tüm yardımları almak için de koşulları uygun.

işte kalem kalem faruk bey ve ailesinin evine giren nakdi yardımlar:

• faruk bey’in anne ve babasına 65 yaşın üzerinde olduğundan her biri için ‘yaşlılık aylığı’ adı altında 130’ar tl ödeniyor.

• hamile eşine doğum yapana kadar ayda 30 tl veriliyor. eğer doğumu hastanede yaparsa bir sefere mahsus 70 tl daha alacak. doğumdan sonra da yine bir sefere mahsus lohusa yardımı söz konusu. bu da 70 tl.

• faruk bey’in gelir statüsündeki konumu nedeniyle çocukları için devletten şartlı sağlık yardımı alma hakkı var. bu yardımlar 0-6 yaş grubu ile ilkokul ve ortaöğretimi kapsıyor. tek şart çocuğun eğitimine devam etmesi ve düzenli olarak sağlık kontrolüne zütürülmesi. faruk bey’e, yeni doğan çocuğu için sağlık yardımı olarak her ay 30 tl ödenecek. ilkokula giden kızı için de yine 30 tl sağlık yardımı alıyor.

• faruk bey belki bu yardımlar olmasa çocuklarını okutmayacak. ama okuttuğu sürece diğer yardımlardan da faydalanıyor. çünkü devlet her ay kızı için 35 tl eğitim parası ödüyor. tabii beslenme, servis yardımı da alıyor. ders kitapları ücretsiz zaten. faruk bey’in kızı ortaokula geçince aldığı yardım aylık 55 tl’ye yükselecek. lise için de bu miktar 65 tl’yi buluyor.

• yeni doğacak erkek çocuğu da yine aynı haklara sahip. onu da okutmaya devam ederse kız çocuğundan farklı olarak eğitimi boyunca sadece 5 tl daha az yardım yapılacak.

• kızı herhangi bir üniversiteye girebilirse her ay düzenli olarak 200 tl yardım alacak. yeni çıkan düzenleme ile de bir defaya mahsus, geri ödemesiz 12 bin tl de kredi verilecek. bu hakların tamamı faruk bey’in yeni doğan ve doğacak tüm çocukları için de geçerli.

• faruk bey’in erkek çocuğu askerlik çağına geldiğinde ister kısa ister uzun dönem olsun askerde bulunduğu süre boyunca ailesine devlet her iki ayda bir 500 tl maaş ödeyecek.

• kirada oturduğu için ‘barınma masrafı’ adı altında 317 tl’lik bir yardım da alıyor. bu yardım düzenli değil, ihtiyaca göre yapılıyor.

• her kış 500 kilo düzenli kömür yardımı veriliyor. yine gelir testinin en alt kategorisinde olduğundan dolayı da her ay 274 tl’lik gıda yardımı hakkı da var.

• anne veya babası vefat ettiği zaman devlet cenaze masraflarını karşılayacak. kızı büyüyüp evlendiğinde bir sefere mahsus ‘çeyiz’ yardımı alacak.

• tüm bu yardımlara ek olarak faruk bey, oturduğu ilçenin belediyesinin veya bağlı olduğu büyükşehir belediyesinin, sivil kuruluşların para, gıda, giyecek vb. tüm yardımlarını da alabiliyor.

sonuç olarak giyim, yakacak, düzensiz ödenen barınma vb. yardımlar hesaba katılmadığında her ay düzenli ödenen nakdi yardımlar en asgari tutardan hesaplandığında bile faruk bey’in evine minimum 600 tl para girmiş oluyor.

bu para çocuk sayısı arttığında yükselecek, kendisinin ve mevcut siyasi politikanın seyri değişmediği müddetçe de gelmeye devam edecek.

en az 13 milyon kişi düzenli yardımdan yararlanıyor

faruk bey gibi şu anda 3 milyon 96 bin 489 ev düzenli yardımlardan faydalanıyor. tüik’in aile araştırmasına bakılırsa türkiye ’de aile bireyi sayısı ortalama 4. dolayısıyla bu 13 milyona yakın bir nüfus yardım alıyor demek. üzerine bir de yetişkin sayısının yüzde 50’lerde olduğu hesaba katılırsa, 6 milyona yakın insan yardımlardan faydalanıyor.

önümüzdeki seçim için de bu tablo herhalde çok şeyi anlatıyordur...