1. 7.
    0
    Türkiye’de çağdaş anlamda siyasal partiler ilk kez Osmanlı döneminde 1876 Anayasası’nda (Kanun-i Esasi) 1909 yılında yapılan köklü değişikliklerle ortaya çıktı. Bu dönemde ittihat ve Terakki Fırkası, Mutedil Hürriyetperveran Fırkası, Osmanlı Demokrat Fırkası, Ahali Fırkası, Ahrar Fırkası ve Osmanlı Sosyalist Fırkası başta olmak üzere birçok farklı siyasal parti kuruldu, seçimler yapıldı (Akşin, 2008: 70-71). 1913’te Babıali Baskını ile tek parti durumuna gelen ittihat ve Terakki Fırkası 1918’e kadar bu konumunu sürdürdü. Mondros Mütarekesi’ni izleyen günlerde istanbul’da kurulan partiler Anadolu’da ulusal kurtuluş mücadelesini sürdüren örgütlerce benimsenmedi. Bu örgütlerin oluşturduğu Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Kurtuluş Savaşı’nın merkezi örgütü konumundaydı. Bu örgüt Halk Fırkası’na dönüşerek (9 Eylül 1923) Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk siyasal partisini oluşturdu. Partinin adı 10 Kasım 1924’te Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF) olarak değiştirildi (Şahin, 2011). Devrimin önderi Mustafa Kemal Atatürk’ün yönettiği Cumhuriyet Halk Fırkası kısa sürede modernleşme reformlarıyla toplumu dönüştürmeye başladı. Fakat Cumhuriyet Halk Fırkası’nın yaptığı devrimlere karşı çıkan daha muhafazakâr bir grup, bu partiden ayrılarak 17 Kasım 1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nı kurdular.
    Çok partili siyasal hayata ilk geçiş denemesi kabul edilebilecek olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kurulması Türkiye’de çok partili siyasal hayata ilk geçiş denemesi olması açısından oldukça önemlidir. Fırkanın Genel Başkanı General Kazım Karabekir, ikinci Başkanı Hüseyin Rauf Orbay (eski başbakan) ve Genel Sekreteri de Ali Fuat Cebesoy’du. Hepsi Kurtuluş Savaşı kahramanı olan bu isimler aslında Mustafa Kemal’in de yakın arkadaşlarıydı ancak onun yaptıklarını bazı noktalarda tasvip etmiyorlardı (Akşin, 2008: 194). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın Halk Fırkası’na muhalefeti iki alanda yoğunlaşıyordu; ekonomi ve din. Ekonomik açıdan parti Batı tipi liberalizmi benimsiyor ve Halk Fırkası’nın devletçilik politikalarını eleştiriyordu. Din-kültür açısından TCF, Halk Fırkası’nın laiklik anlayışını sert ve katı buluyor ve bu nedenle programında “dinsel düşünce ve inançlara saygılı” ifadesine yer veriyordu. Ayrıca parti liberal felsefesine uygun olarak yerinden yönetim (adem-i merkeziyet) ilkesine dayanan bir idari yapıyı savunuyor, merkezi yönetimin güçlenmesini eleştiriyordu. (Akşin, 2008: 194) Mustafa Kemal Atatürk de demokratik düzenin kurulmasını istediğinden, yeni partinin kuruluşundan memnun olmuştur. Yeni parti için; “Bırakınız, karşımıza çıksınlar, memleket işlerini münakaşa edelim” ve “Bizim Meclisimizde de iki parti olmalı, hükümeti denetleme sistemi kurulmalı ve medeni ülkelerin parlamentolarına benzemeliyiz” diyordu (Şahin, 2011). Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulduktan birkaç ay sonra Doğu Anadolu’da patlak veren Şeyh Sait isyanı, istiklal Mahkemeleri’nin geniş yetkilerle kurulmasına, Takrir-i Sükun Kanunu’nun çıkmasına neden olmuştur. istiklal Mahkemeleri, Terakkiperver Fırka mensuplarının irticai faaliyetleri hakkında hükümeti ikaz etmişler, önce Diyarbakır istiklal Mahkemesi kendi yetki alanında bulunan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası şubelerinin kapatılmasına karar vermiştir. Hükümet ise, Takrir-i Sükun Kanunu’na dayanarak, 3 Haziran 1925 tarihinde bütün memlekette irticayı tahrik ettiği gerekçesiyle Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası’nın kapatılmasını kararlaştırmıştır (Akşin, 2008: 196). Çok partili hayata geçişteki bu ilk deneme böylece başarısız olmuştur.
    1927’de toplanan CHF ikinci Kurultayı’nda partinin yeni tüzüğü kabul edildi. Bu tüzükle Mustafa Kemal partinin değişmez genel başkanı oluyordu. Tüzüğe göre CHF’nin temel ilkeleri cumhuriyetçilik, ulusçuluk, halkçılık ve laiklikti. Laiklik, anayasa değişikliğini de gerektiriyordu. 10 Nisan 1928’de devletin dininin islam dini olduğunu belirten cümle anayasadan çıkarıldı (Şahin, 2011). Bu arada yeni bir muhalefet partisi kurulması için girişimlerde bulunuluyordu. Mustafa Kemal, TBMM’de yer alacak bir muhalefet partisinin hükümetin çalışmalarını eleştirerek onu olumlu yönde etkileyeceği kanısındaydı. Bu nedenle Mustafa Kemal, ekonomide liberalizm yanlısı görüşleriyle tanınan yakın arkadaşı Fethi (Okyar) Bey’i böyle bir partiyi kurmakla görevlendirdi. Fethi Bey Ağustos 1930’da Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı (SCF) kurdu (Akşin, 2008: 204). Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın ikinci adamı bireyci, klagib liberalizmi savunan Ahmet Ağaoğlu idi. SCF programında partinin Cumhuriyet ilkelerinin yaygınlaşması için çalışacağı belirtiliyordu. Parti TCF’na benzer şekilde dini ve iktisadi açılardan tek parti yönetiminden farklı bir çizgi ortaya koyuyordu. Beklenmedik bir hızla gelişen SCF’nin hükümete ve CHF’ye yönelttiği sert eleştiriler ülkedeki siyasal ortamı gerginleştirdi. Fethi Bey’in yatıştırıcı tutumuna rağmen izmir’e yaptığı ziyarette meydana gelen kanlı olaylar kendisini ürküttü. CHF’nin de muhalefete karşı baskıya girişmesi üzerine Fethi Bey ve arkadaşları Kasım 1930’da partiyi kapattılar (Akşin, 2008: 205). Fethi Bey ve arkadaşlarının korkularının yersiz olmadığı SCF’nin kapanmasından bir ay sonra meydana gelen Menemen Olayı ile ortaya çıktı. Kuruluşundan kısa bir süre sonra kapanan SCF ve 1929-1930 ekonomik buhranı, siyasi ve ekonomik liberalizmi Türkiye’de itibardan düşürdü. Liberalizmin Türk siyasal hayatında tekrar ortaya çıkması için ikinci Dünya Savaşı’nın geçmesi gerekecekti.
    Tümünü Göster
    ···
  2. 6.
    0
    şeriatçi geri kafalı oruspu çocuğu. sen kimsin ataya sövücen oç. git 2 namaz kıl zütünü parmakla bırayı terket

    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    ananı çarşafla gibtim yobaz bin
    Tümünü Göster
    ···
  3. 5.
    0
    iyi panpam
    ···
  4. 4.
    0
    gelde böylelerin arkasından rahmet oku
    ···
  5. 3.
    0
    @2 sağol panpa
    ···
  6. 2.
    0
    hoşgeldin
    ···
  7. 1.
    -1
    devir kötü
    ···