0
@15 albert einstein (14 mart 1879 - 18 nisan 1955) , yahudi asıllı alman teorik fizikçi.
20. yüzyılın en önemli kuramsal fizikçisi olarak nitelenen albert einstein, görelilik kurdıbını (diğer adları ile izafiyet teorisi ya da rölativite kuramı) geliştirmiş, kuantum mekaniği, istatistiksel mekanik ve kozmoloji dallarına önemli katkılar sağlamıştır. kuramsal fiziğine katkılarından ve fotoelektrik etki olayına getirdiği açıklamadan dolayı 1921 nobel fizik ödülü'ne layık görülmüştür. (nobel ödülü'nün ve nobel komitesi'nin o zamanki ilkeleri doğrultusunda, bugün en önemli katkısı olarak nitelendirilen görelilik kuramı fazla kuramsal bulunmuş ve ödülde açıkça söz konusu edilmemiştir.)
hayatı
einstein 1879 yılında güney almanya ’nın ulm kentinde dünyaya geldi. babası küçük bir elektrokimya fabrikasının sahibi; annesi ise, klagib müziğe meraklı, eğitimli bir ev hanımıydı. konuşmaya geç başlaması ve içine kapanık bir çocuk olması, ailesini tedirginliğe düşürmüşse de, sonraki yıllarda bu korkularının gereksizliği anlaşılacaktı. giderek meraklı, hayal gücü zengin bir çocuk olarak büyüyordu.
einstein 14 yaşında, 1893
okulu hiçbir zaman sevemedi. gerçekten de, genç einstein’ın ileride ortaya çıkacak dehasının temelleri, kendisinin de sonradan belirttiği gibi, okulda değil başka yerlerde atılmıştı: “çocukluğumda yaşadığım iki önemli olayı unutamam. biri, beş yaşında iken amcamın armağanı pusulada bulduğum gizem; diğeri on iki yaşındayken tanıştığım öklid geometrisi. gençliğinde bu geometrinin büyüsüne kapılmayan bir kimsenin, ileride kuramsal bilimde parlak bir atılım yapabileceği hiç beklenmemelidir!”
lise öğrenimini 1894'te isviçre’de tamamladı ve 1896'da zürih politeknik enstitüsü’ne (eth) girdi.
einstein, sırp asıllı mileva maric adlı bir fizik öğrencisi ile evlendi. mileva, einstein’nın 1905'te çıkardığı araştırmanın matematik hesaplarında yardımcı olmuştur.
1955'te hayata gözlerini yumana kadar bilim dünyasına çok şey kattı. 1916'da yayımladığı “genel görelilik kuramı“, 1921'de “fotoelektrik etki ve kuramsal fizik" alanında çalışmalarıyla aldığı nobel fizik ödülü, dahinin en önemli başarılarından sadece ikisi ya bilinmeyen dünyası… bern’de federal patent dairesinde görev aldı. bu görevden arta kalan zamanlarda çağdaş fizikte ortaya atılmaya başlanan problemler üzerinde düşünme fırsatı buldu. önce atomun yapısı ve max planck’ın kuantum teorisi ile ilgilendi. brown hareketine ihtimaller hesabını uygulayarak bunun teorisini kurdu vedeğerini hesaplayarak teorisini test etti. kuantum teorisinin önemini ilk anlayan fizikçilerden birisi oldu ve bunu ışıma enerj avogadro sayısının isine uyguladı. bu da onun, ışık tanecikleri veya fotonlar hipotezini kurmasını ve fotoelektrik olayını açıklayabilmesini sağladı.
1905 yılında “annalen der phygib” dergisinde bu çalışmalarını açıklayan iki yazısından başka, üçüncü bir yazısı daha çıktı ve bu yazıda görecelik teorisinin temelini attı. teorileri sert tartışmalara yol açtı. 1909'da zürih üniversitesi’nde öğretim görevlisi oldu. prag’da bir yıl kaldıktan sonra, zürih politeknik enstitüsü’nde profesör oldu. 1913'de berlin kaiser-wilhelm enstitüsü’nde ders verdi ve prusya bilimler akademisine üye seçildi. bir bilim adamı olarak 1. dünya savaşı’nda tarafsız kaldı. ilk eşinden hans ve eduard isminde iki erkek çocuk sahibi olan bilim addıbını 1914 yılında eşi terk etti. 1. dünya savaşı nedeniyle yiyecek kıtlığı sırasında mide ağrıları çeken bilim addıbına kuzeni elsa bakmış ve ikinci defa kuzeni elsa ile evlenmiştir.
einstein viyana'da ders verirken.(1921)
birçok özlü inceleme yazısı yayımladı ve bunlarda teorilerini geliştirdi. 1921'de nobel fizik ödülü’nü kazandı.
yabancı ülkelere birçok gezi yapmakla birlikte 1933'e kadar berlin’de yaşadı. almanya’da yönetime gelen nasyonal sosyalist (nazi) rejimin ırkçı tutumu dolayısıyla, pek çok musevi asıllı bilim adamı gibi o da almanya’dan ayrıldı.
einstein, israil'li diplomat ve politikacı abba eban'la birlikte.
paris’te college de france’ta ders verdi; burdan belçika’ya oradan da ingiltere’ye geçti. son olarak amerika birleşik devletleri’ne giderek princeton üniversitesi kampüsünde etkinlik gösteren institute for advanced study’de (ileri araştırma enstitüsü) profesör oldu. 1940 yılında amerikan yurttaşlığına geçti.
küçük oğlu eduard akıl hastalığı nedeni ile zürih yakınlarında bir bakım evinde hayatını geçirmiş; büyük oğlu hans, babası ve annesinin karşılaştığı zürih polytecnic’te mühendislik okumuş ve daha sonra university of california, berkley’de profesörlük yapmıştır. 1955'de princeton’da ölmüştür; oğlu hans yanında bulunmuştur.
üvey kızı margot einstein, bilim addıbının kişisel mektuplarını özenle herkesten saklamış ve kendisinin ölümunden 20 yıl sonra daha saklı kalmasını vasiyet etmisti. günümüzde princeton üniversitesi tarafından basılan bu mektuplar bilim addıbının gizli kalmış özel yaşamı hakkında ilginç bilgiler sunmaktaydı.
Tümünü Göster
