richard dawkins

Clinton Richard Dawkins (d. 26 Mart 1941), Britanyalı etolog, evrimsel biyolog ve yazar. Oxford Üniversitesi bünyesinde 1995 yılında Charles Simonyi tarafından oluşturulmuş Bilimin Kamu Tarafından Anlaşılması için Smonyi Kürsüsü'nde (Simonyi Professorship for the Public Understanding of Science) 2008 yılında emekli oluncaya kadar görev yapmıştır.[1]

Dawkins ateist ve hümanisttir, British Humanist Association Başkan Yardımcılığını yürütmektedir. Evrenin oluşumuna ve Dünya'daki yaşamın gelişimine dair yaradılışçı inanışlara karşı çıkışıyla bilinir. Çok sayıda popüler bilim kitabı yazmış, televizyon ve radyo programları yapmıştır. Kitapları 31 dile çevrilmiş ve milyonlarca satmıştır.[2]

Dawkins 1976 yılında yayınlanan Gen Bencildir adlı eseriyle gündeme gelmiştir. Eserde genlere dayanan evrim merkeze alınmış ve mem adında bir terim ortaya atılmıştır. 1982 yılında kaleme aldığı The Extended Phenotype adlı eserde evrimsel biyolojiye katkıda bulunarak genlerdeki fenotip etkisine bağlı değişmelerin sadece organizmanın gövdesiyle sınırlı kalmadığını, diğer organizmayı ve çevreyi değiştirdiğini belirtmiştir. [3]

Konu başlıkları [gizle]
1 Hayatı
1.1 Ailesi
2 Çalışmaları
2.1 Eserleri
2.2 Dünya görüşü
2.3 Hakkındaki dava süreçleri
2.4 Ödülleri
3 Kitapları
4 Kaynakça
5 Dış bağlantılar
Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]
Kenya Nairobi doğumlu olan Dawkins’in babası Clinton John Dawkins (1915-2010) bugün Malavi olarak bilinen bölgede Birleşik Krallık sömürge yönetimine bağlı çalışmıştı. Babası II. Dünya Savaşı sırasında silah altına alındıktan sonra aile 1949 yılında ingiltere’ye döner. Ailenin Over Norton Park bölgesindeki malikanesinde büyüyen Dawkins tipik bir Anglikan eğitimi almıştır. [4] 1954-1959 yılları arasında Oundle’de lise eğitimini tamamlar. Doğa bilimlerine karşı küçük yaşlardan beri devam eden ilgisi yüzünden Oxford’daki Balliol Koleji’nde zooloji okur. Bu dönemde öğretmenleri arasında Nobel ödüllü etolog Nikolaas Tinbergen bulunmaktadır. 1962 yılında lisans eğitimini tamamladıktan sonra akademik kariyerine devam ederek 1966 yılında doktorasını verir.

1967-1969 yılları arasında Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesinde zooloji alanında çalışır. Bu dönemde üniversite Vietnam Savaşı karşıtlarının yoğun olduğu bir yer olduğu için Dawkins de savaş karşıtı fikirlerden etkilenecektir. 1970 yılında Oxford Üniversitesine döner. 1995 yılında ise Simonyi Professorship for the Public Understanding of Science kürsüsüne getirilir.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]
Dawkins üç kez evlenmiştir:

1967-1984 etolog Marian Stamp
1984-1992 Eva Barham
1992 aktris Lalla Ward
Dawkins’in Eva Barham ile birlikteyken doğan kızı Juliet Emma Dawkins 1984 doğumludur.

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tanrı Yanılgısı kitabı hakkında konuşurken, 24 Haziran 2006.
1976'da yayımlanan Gen Bencildir adlı kitabında doğal seçilimin bireyler ya da türler seviyesinde değil, genler seviyesinde incelenmesi gerektiğini savunur. Aynı kitapta, mem kavrdıbını ortaya atarak bugün memetik diye bilinen bilim dalının kurucusu olmuştur.

1982'de yayımladığı The Extended Phenotype (Genişletilmiş Fenotip) adlı kitabında, fenotipi vücutla eş anlamlı gören geleneksel görüşe karşı çıkar, bir organizmanın kendi vücudu dışında oluşturduğu yapıların da (kuş ve termit yuvaları gibi) o organizmanın genleri tarafından inşa edildiğini, dolayısıyla organizmanın fenotipine dahil edilmesi gerektiğini savunur.

1986 yılında basılan Kör Saatçi adlı kitabında indirgenemez karmaşıklık terimine ve akıllı tasarım fikrine karşı çıkar. Gözün evrimini örnek göstererek evrim sürecinin, doğal seleksiyon sayesinde kör bir saat üreticisi gibi çalıştığını belirtir.

Dünya görüşü[değiştir | kaynağı değiştir]
Evrim, yaradılışçılık ve din konularındaki fikirlerini açıklamak için pek çok popüler bilim kitabı yazmış ve pek çok televizyon progrdıbına katılmış olan Dawkins, bir ateizm savunucusu olarak da ünlenmiştir. 2006'da yayımladığı The God Delusion (Tanrı Yanılgısı) adlı kitabında tanrının varlığı ve dinlerin gerekliliği için öne sürülen geleneksel savlara karşı çıkmış ve ateist bir dünya görüşünü savunmuştur.

Hakkındaki dava süreçleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Profesörün http://www.richarddawkins.net adresindeki internet sitesine 10 Eylül 2008 tarihinde Türkiye çıkışlı sunucularda yasak konulmuştur. Siteye Türkiye'den girildiğinde yalnızca “Mahkeme kararıyla erişim engellenmiştir” ifadesi görünmektedir. Ancak hangi mahkemenin hangi tarih ve sayılı kararı ile engellendiği belirtilmemektedir.[5] Yasaklama üzerine, siteden yapılan açıklamaya göre Türkiye'den mahkeme başvurusu yapan kişinin x y olarak da bilinen, x y mahlâsını kullanan x y olduğu belirtilmiştir.[6]

Richard Dawkins, yazdığı kitap nedeniyle de Türkiye'de dava konusu olmuştu. Dawkins'in "Tanrı Yanılgısı" adlı kitabını Türkiye'de yayımlayan Kuzey Yayınları'nın sahibi Erol Karaaslan, geçtiğimiz Mart ayında, "halkı kin ve düşmanlığa tahrik" iddiasıyla dava edilmiş, ancak mahkeme, "kitap yasaklamanın düşünce özgürlüğünü özünden sınırlayacağını" belirterek Karaaslan'ın beraatine karar vermişti.[7]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dawkins, Karlheinz Deschner'ın elinden Deschner ödülünü alırken. 12 Ekim 2007, Frankfurt.
Dawkins'e 1989 yılında Oxford Üniversitesi tarafından doktora verildi.

1987 yılında Royal Society of Literature ödülü ve Los Angeles Times Edebiyat ödülü aldı. Aynı yıl BBC için hazırlanan Kör Saatçi belgeseli, yılın en iyi televizyon belgeseli seçildi.

Diğer ödülleri; Londra zooloji derneği gümüş madalyası(1989), Finlay inovasyon[8] ödülü(1990), Michael Faraday ödülü(1990), Nakayama ödülü (1994), American Humanist Association'ın verdiği yılın humanisti ödülü(1996), beşinci uluslararası Cosmos ödülü(1997), kistler ödülü(2001), italya Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı madalyası(2001), The Royal Philosophical Society of Glasgow[9] tarafından verilen bicentennial Kelvin madalyası (2007) ve bilimi kamu için kullandığı için Nierenberg ödülü(2009)[10]

--spoiler--
Ekim 2005 ve Haziran 2008 tarihlerinde ABD'den Foreign Policy ve ingiltere'den Prospect dergilerinin internet üzerinden okuyucu anketleri ile oluşturduğu Dünyanın ilk 100 entellektüeli listelerinde, 2005 yılında 3., 2008 yılında 19. sırada yer almıştır.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]
1976: Gen Bencildir
1982: The Extended Phenotype
1986: Kör Saatçi
1995: Cennetten Akan Irmak
1996: Olasılıksızlık Dağına Tırmanmak
1998: Gökkuşağını Çözmek
2003: Bir Şeytanın Papazı
2005: Ataların Hikayesi
2006: Tanrı Yanılgısı
2009: Yeryüzündeki En Büyük Gösteri
2011: Gerçeğin Büyüsü
--spoiler--

kaynakça: http://tr.wikipedia.org/wiki/Richard_Dawkins