rönesans

ronesans ve reform'dan uzak durmak osmanli imparatorlugu icindeki milletlerin talihsizligidir. ronesans ve reform sonrasi o zamana kadar bilimin ve zenginligin kaynagi olan dogu bugun cahilligin ve fakirligin sembolu. osmanli'nin, zamaninda ronesans ve reform'a öcü gozuyle bakmasi osmanli icinde bulunan tum milletlerinin geri kalmasina sebep oldu.
isterseniz osmanli'nin en genis sinirlara ulastigi zamanki haritaya bir bakalim:

http://tr.wikipedia.org/â...a:ottomanempirein1683.png

tabi osmanli'nin etki alani bu haritayla sinirli degil, tamamini topraklarina katmamis olsa bile ozellikle cok etkili oldugu ortadogu ve afrika'da bugun muasir medeniyet seviyesini yakalamis kac ulke var? yok mu? yok tabi. bati ay'a giderken biz -osmanli- yaya kaldik ronesans'a katilmadigimiz icin.

bugun yasadigimiz sorunlarin buyuk bolumu bu yuzden kaynaklaniyor. avrupa ronesans ve reform sayesinde yuzyillar boyu gelisme ve degismeyi sindirerek, deneyimlendirerek yasarken biz hicbir sey yapmadik. sonra ataturk geldi ve ronesans/reform'un temel prensiplerini osmanli'dan arta kalan bir parca olan turkiye'ye ve turk halkina enjekte etti. (inkilaplar vs..). (eski hayatina devam eden ortadogu milletlerinin hali bugun ortada, balkanlar ve kafkaslar da bir turlu gelisimi saglayamadi) ama burda ortaya bir sorun cikti, yuzyillardir dogu kulturuyle geri kalmis, tukenmis ve cahil bir sekilde yasamaya alismis olan halk bu ani paradigma degigibligini anlayamadi, uyum saglayamadi sindiremedi. sonra ne mi oldu? (veya olmaya devam etti)

(bkz: paradigm shift)

osmanli duraklama doneminden beri devam eden toplumsal bozulma hizlandi, sosyal kaos derinlesti. cunku halk bu degigibligi aslinda istememisti(daha dogrusu anlamamisti). cunku yuzyillardir osmanli hanedani tarafindan beyinleri yikanarak istememeye programlandirilmislardi. cunku turk devrimi'ni bile turk halki degil bizzat ataturk yapmisti, turk halki kurtulus savasi'nda cumhuriyeti kurup modern olmak, batiyi yakalamak icin degil sadece hayatta kalabilmek icin, somurge olmamak icin savasmisti, zaten savas sonrasi ataturk'un en yakin arkadaslarinin bile cumhuriyeti, inkilaplari kabullenememesi, ataturk'un padisah olmasini istemeleri de bunun kanitidir.

yanisi bugun yasadigimiz sosyal/siyasal/ekonomik problemler yeni degil yuzyillardir devam eden bir surec. ataturk bunu duzeltmeye calisti ama onun tek basina basarmasi mumkun degildi. cunku bu gelisimi 20 yilda tamamlayamazsiniz. insanlarin degismesi o kadar kisa zamanda gerceklesemez. avrupa bunu yuzyillar icerisinde becerdi, biz nasil 70 yil icinde becerebilirdik ki, hemde yuzyillar boyu uzak tutuldugumuz, korkutuldugumuz, istememeye sartlandirildigimiz degigibliklere alismak o kadar kolay miydi?

ama ataturk bize en azindan dogru yolu gosterdi, biz medeniyetin cok gerisinde kaldik, yetismemiz icin cok calisip kosmamiz lazim dedi. ama ne yazik ki ataturk sonrasi halk yanlis tercihlere devam etti, yanlislari gordu ama mudahale etmedi ya da belki yanlislari gormeyi hic istemedi. ataturk sonrasi 70 yil gecti ama her sey kotuye gitmeyi devam etti. cunku dedigim gibi, halk bu devrimi kendisi yapmadi, ataturk bu halk icin yapti. cunku biz yuzyillar boyu geri kalmayi kabul ederek yasadik ve bu gen hafizamiza isledi. gibintimiz ronesansin disinda kalmak ama daha da kotusu kendi ronesansimizi gereklestirememek. bizim kendi ronesansimizi yapmamiz gerek, cunku cumhuriyet donemi sonrasi bizden cok daha geride olmasina ragmen (ozellikle ekonomik olarak) 70 yil icinde atilim yapip bize fark atan ulkeler gibi ronesans/reform altyapimiz yok bizim. ronesans oncesi altyapi ise gunumuzde yeterli olmuyor. bunlara ek olarak burda sucu islam'a atmak yanlislik ve kolaycilik olacaktir. ronesans ve reform hareketlerinin disinda kalip islamla alakasi olmayan cogu medeniyetin bugunki durumu bizden farkli degil. cin'de islam yok ama cok mu superler?

ben burda suclu kim bilemiyorum. ama kisisel fikrim bati'dan cok daha ileri bir uygarlik duzeyine sahipken su anki duruma gelmemizin sebebi kesinlikle ronesans ve reform hareketlerinin disinda kalmak oldu. bu disinda kalmanin sorumlusu da cekilen tum gibintilarin muhattabi.

bundan sonra ulke olarak nasil bir yol izleyecegimizi cok merak ediyorum. acaba yavas yavas gelisimi ve degisimi sindirebilecek miyiz? avrupa'nin bile sosyal gelisimde tavan yaptiktan sonra tekrar gerilemeye basladigi bu donemlerde yukselise gecmesi gereken 70 yilda hicbir sey yapamayan turkler ve osmanli'ya dahil olmus diger milletler acaba butun bu sorunlari asip istedikleri hayata kavusacaklar mi yoksa bu sorunlara dayanamayip kendilerini mi yok edecekler? cevabi ogrenmeye az kaldi.