Pgibopat zihninizi nasıl kontrol eder?
Pgibolojik Manipülasyon

“iç huzuru yakaladığınızda ve kendinizle ilgili hisleriniz gerçekten olumlu olduğunda, başkaları tarafından kontrol ya da manipüle edilmeniz neredeyse imkânsızdır.”
Wayne Dwyer

Pgibolojik manipülasyon, başkalarının algılarını ve davranışlarını ve fikirlerini onlar fark etmeden el altından, aldatarak ve hatta tavizkâr taktikler kullanarak değiştirmeyi ve yönlendirmeyi amaçlayan sosyal etkilerden biridir. Bu metotlar, çoğunlukla başkaları pahasına, manipülatörün çıkarları doğrultusunda sömürücü, tacizkâr, kurnaz ve aldatıcıdır. Buteknikleri gündelik hayatın dışında özellikle reklamcılık, siyaset, pazarlama ve istihbarat alanlarında insanları etkilemek ve ikna etmek için sık bir şekilde kullanılırlar.
Klinik Pgibolog Dr. George Simon’a göre, manipülasyona başvuran kişiler birçok yönden ekgib, agresif isteklerini ve ihtiyaçlarını gizli tutan, kurbanları üzerinde hangi taktiklerin işe yarayacağını bilen ve kendi çıkarları için çevresindeki kişilere zarar vermekten çekinmeyen kişilerdir. Manipülatörler bununla birlikte, güçlü hissedebilmek, ilişkide baskın taraf olabilmek ve kontrolü kaybetmemek isterler. Bu durumu sağlayabilmek için birçok yönteme başvuran manipülatörlerin yöntemlerini aşağıda bulabilirsiniz.

Başarılı bir manipülasyonun koşulları
George K. Simon’a göre, pgibolojik manipülasyon öncelikle şunları içerir:
1. Manipülatörün gizlenmiş saldırgan niyetleri ve davranışları,
2. Manipülatörün kurbanın pgibolojik kırılganlıklarını bilmesi (böylece hangi taktiklerin en etkili olduğunu saptaması),
3. Manipülatörün gerektiğinde kurbana zarar vermekten vicdan azabı duymayacak kadar merhametsiz olması.
Sonuç olarak manipülasyon kamufle edilir. (ilişkili olarak agresif ya da pasif agresif)

Manipülatörler Kurbanlarını Nasıl Kontrol Ederler?
Braiker, manipülatörlerin, kurbanlarını kontrol ettiği, aşağıdaki temel yöntemleri belirlemiştir:

Pozitif Sağlamlaştırma
Bu yöntem genellikle yapılan davranışın güçlendirilmesi ve sıklığının arttırılması için uygulanır. Örnek: Övgü, yüzeysel cazibe, yüzeysel sempati (timsah gözyaşları), etkileyici özür dileme; para, onaylama, hediyeler; dikkat, gülme ya da gülümseme gibi yüz ifadeleri; toplumda saygınlık.

Negatif Sağlamlaştırma
Azarlama, bağırma, iletişimi kesme, gözdağı verme, tehditler, hakaretler, duygusal şantaj, suçluluk tuzağı, küsmek, ağlamak ve kurban rolü oynamak gibi durumlar bu yönteme örnektir.

Aralıklı (Kısmi) Sağlamlaştırma
Kısmi ya da aralıklı negatif sağlamlaştırma, etkili bir korku ve şüphe havası yaratabilir, terörist saldırılarda olduğu gibi. Kısmi ya da aralıklı pozitif sağlamlaştırma, kurbanı sebat etmeye devam ettirebilir. Örneğin, pek çok kumar oyununda, kumarbaz şimdi kazanıyor gibidir ama yine de bütünde para kaybeder.

Ceza (Travmatik)
Tek bir deneyimde travmayla öğrenmek – üstünlük ve hâkimiyet kurmak için sözlü taciz, patlayan öfke ya da gözdağı veren davranışta bulunmak; böylesi bir davranışın tek bir kez meydana gelmesi bile kurbanı, manipülatörü üzmekten, onunla yüzleşmekten, onu yalanlamaktan kaçınmaya yönlendirebilir.
Simon, aşağıdaki manipülatif teknikleri belirler:

Şaşırtmaca, Konuyu Değiştirme
Manipülasyonun vazgeçilmez çeşididir. Özellikle iletişimde sıklıkla karşınıza çıkıyordur. Bu konuda gerçekten usta insanlar tanımışsınızdır mutlaka. Konu rahatsız edici olduğunda, rahatsız olan taraf ustaca konuya doğrudan cevap vermektense şaşırtmacalı davranır ve konuyu başka bir konuya yönlendirerek manipüle edebilir. Özellikle başka soru ve sorunlarla sizi bambaşka döngüler içine sokup olayı tamamen aklınızdan çıkartabilir. Ayrıca, iletişimle mi sınırlı sadece? Elbette değil. Kitlesel yayınlarda, tartışma programlarında, sunucu bazlı ortamlarda vesaire, sürekli yapılmakta.
Örnek: Ülkemizde sürekli değişen gündemleri düşünün. Gündem değiştirme = Konuyu değiştirme. Neleri unuttuk, unutturulduk hey gidi hey...
Bu yöntemi kullanmak ciddi ustalık gerektirir, yaptıkça daha tecrübeli hale gelinir. Bundan fayda sağlamak için etrafı çok iyi gözlemleyip durumları kendinize uyarlamaya çalışmakla başlayabilirsiniz.

Seçici Dikkatsizlik ya da Seçici Dikkatlilik
Manipülatör, kendisini yolundan saptıracak herhangi bir duruma, özellikle fazla büyümesini istemediğiniz, dikkat etmez, ilgi göstermez, görmezlikten gelir, tepkisiz kalır veya sanki olmamış gibi davranabilir. Örnek olarak, “Bunu dinlemek istemiyorum.” gibi şeyler söyleyebilir. Kitlesel boyutta düşünürsek, duyulduğu anda büyük bir çoğunluğu harekete geçirecek olan haberler büyük bir titizlikle görmezden gelinir, insanlara sunulmaz, gösterilmez. Veyahut birisi hakkında büyük iddialar ve hatta kanıtlar sunuluyor diyelim ve o kişi bu durum sanki yokmuş gibi hiçbir tepki vermiyor. Bu da bir manipülasyon ve unutulmasına zemin hazırlama yoludur. Manipülasyonlar arasında yeri ayrıdır.
Örnek: Hortumlanan bankalar ve çıt çıkarmayan medya. Üzerinden belirli bir süre geçtikten sonra ancak yapıldı haberler.

Küçümseme (Minimizasyon)
Bu ussallaştırmayla eşleşen inkâr çeşididir. Manipülatör davranışının, bir başkasının ortaya attığı gibi, zarar verici ve sorumsuzca olmadığını beyan eder, örneğin sataşma ya da hakaretin yalnızca bir şaka olduğunu söylemek gibi. Bu yöntem genellikle rasyonalizasyonla bir arada kullanılır. Davranışını rasyonalize etmek isterken, davranışının olumsuz sonuçlarını da gözünde küçültür.

Ussallaştırma (Rasyonalizasyon)
Uygunsuz davranışı için manipülatör tarafından üretilen özürdür. Ussallaştırma, çarpıtmaya yakından bağlantılıdır. Manipülatörler genellikle yaptıkları davranışlar için bir sebep ya da bahane bulmakta uzmanlardır.

Gizleme
Bir şeyi saklamak, gizlemek gerçekten kolay bir iş değildir. En zor manipülasyon yöntemlerinden biridir diyebiliriz. Ciddi anlamda karşınızda gerçeğin peşinde koşan biri varsa eninde sonunda onu bulacaktır. Bu yöntemde en etkili silahlar, diğer ilgi çekici şeyler olacaktır. Şüphesiz dikkati başka bir yere çekmenin en yardımcı öğesi daha ilgi çekici şeylerdir.

inkâr (Reddetme)
Manipülatör çoğu zaman yanlış bir şey yaptığını alenen kabul etmek istemez ve reddetme yolunu seçer.

Duygu Sömürüsü
Başka bir tür sindirme taktiği. Manipülatör, vazifesine bağlı ve vicdanlı kurbanın, onunla yeteri kadar ilgilenmediğini, fazla bencil olduğunu ya da kolaya kaçtığını iddia ederek kendini kurbanmış gibi gösterir. Bu genellikle kurbanın kötü hissetmesine, kendinden şüphe eder ve endişeli hale gelmesine, uysallaşmasına neden olur. Böylece sempati toplayarak isteklerini elde ederler.

Utandırma
Manipülatör alayı (istihza) kullanarak, kurbanın korkusunu ve kendinden şüphe etmesini artırmak ister. Utandırma taktikleri, şehvetli ya da imalı bir bakış, tatsız bir ses tonu, retorik yorumlar, ince alaylar gibi çok kurnazca yapılabilir. Manipülatör sırf ona kafa tutmaya kalktığı için birini utandırabilir. Kurbanda yetersizlik duygusunu beslemek için etkili bir yöntemdir.

Kurban Rolü Oynama, “Zavallı Ben”
Manipülatör, acınma, sempati kazanmak ya da bir başkasından bir şey alabilmek adına şefkat edinmek için, kendini koşulların ya da bir başkasının davranışlarının kurbanı gibi gösterir. Şefkatli ve vicdanlı insanlar, bir insanın acı çekmesine dayanamaz ve manipülatör insanların anlayışına oynamayı kolay bulur. Bu, duygu sömürüsü yönteminden farklı olarak bir savunma değil saldırı taktiğidir.

Baştan Çıkarma
Manipülatör, başkalarının savunmalarını kırmak, güvenlerini ve sadakatlerini ona vermelerini sağlamak için cazibe, övgü, pohpohlamayı kullanır ve açık açık destek veren biri gibi görünür.

Manipülatörlerin Sömürdüğü Kırılganlıklar:
Braiker’a göre, manipülatörler kurbanda olması muhtemel şu kırılganlıkları (düğmeleri) sömürürler:
- “Memnun etme hastalığı”,
- Başkalarından kabul ve onay görme bağımlılığı,
- Emotofobi (olumsuz duygu korkusu),
- iddia etme ekgibliği ve hayır diyememe,
- Net olmayan kişilik duygusu (yumuşak kişilik sınırları),
- Düşük özgüven,
- Kontrolü başkalarından bekleme,

Simon’a göre, manipülatörler kurbanda olması muhtemel şu kırılganlıkları sömürürler:
Naiflik (saflık): Kurban, bir insanın kurnaz, dolandırıcı ve merhametsiz olabileceği fikrini kabul etmekte zorlanır ya da kurban edildiğini “inkâr” ediyordur.
Aşırı vicdan: Kurban, bütün güvenini manipülatöre vermeye ve kendisinin suçlandığı durumlarda bile olaya manipülatörün tarafından bakmaya çok isteklidir.
Düşük özgüven: Kurban kendinden şüphe eden, güven ve iddia ekgibliği olan ve muhtemelen savunma haline çabuk geçen biridir.
Aşırı ussallaştırma: Kurban, manipülatörün zarar vermek için meşru ve anlaşılabilir bir nedeni olduğuna inanmaya ve anlamaya çok uğraşır.
Duygusal bağımlılık: Kurbanın itaatkâr ya da bağımlı bir kişiliği vardır. Duygusal olarak ne kadar bağımlıysa, ne kadar kırılgansa o kadar sömürülecek ve manipüle edilecektir.
Manipülatörler genellikle kurbanlarının kırılganlıklarını çözmek, analizini yapmak için gereken zamanı kendilerine verirler.

3. Terk Etme Aşaması
Terk etme aşaması, pgibopat kurbanın artık işe yaramadığına karar verdiğinde başlar. Kurbanlarını terk eder ve başkalarına geçerler. Duygusal ilişki durumunda, pgibopat genellikle o günkü kurbanını terk etmeden önce, bir sonraki hedefle ilişkisini garantiye alır. Terk ediş çabuk olabilir ve kurban, pgibopatın bir başkasını aradığından haberdar bile olmamıştır. Sebep oldukları acı ve zarar yüzünden özür dilemeyeceklerdir çünkü pgibopatlar bu duyguları takdir etmezler.

2. Manipülasyon Aşaması
Pgibopat bir kurbanı belirlediği zaman, manipülasyon aşaması başlar. Manipülasyon aşaması sırasında, özellikle bir pgibopat kurbanında “iş”e yarayacak bir sahte kişilik yaratabilir. Bir pgibopat, kurbanın güvenini kazanmak için yalan söyleyecektir. Pgibopatın empati ve suçluluk duygusu yoksunluğu kolayca yalan söylemesini sağlar -istediklerini elde etmeye yaramayacaksa doğruyu söylemekte bir değer görmezler.
Kurbanla etkileşim sürerken, pgibopat kurbanın kişiliğine dikkatlice değer biçer. Kurbanın kişiliği, pgibopata kurbandaki değerli özelliklerin ve belirtilerin bir resmini sunar. Zeki bir gözlemci, kurbanın saklamaya çalıştığı güvensizliklerini ya da zayıflıklarını ortaya çıkarır. Pgibopat, hevesli bir öğrenci gibi, kurbanda özel gizli güçlerini ve ihtiyaçlarını giderme potansiyelini incelikle test eder; nihayet kurbanla kişisel bir ilişki inşa eder. Bu ilişki kurbanı tuzağa düşürmek için yalanlar üzerine inşa edilmiş ve dikkatlice örülmüştür. Bu, kurbanın özel pgibolojik ihtiyaçlarına ve kişisel beklentilerine göre, pgibopatın alışkanlık halinde oluşturduğu pek çok maskeden biridir. Kurbanlaştırma, doğası gereği avcılığa dair bir şeydir; bireyde genel olarak finansal, fiziksel ve duygusal pek çok zarara sebep olur. Sağlıklı, gerçek ilişkiler karşılıklı saygı ve güven üzerine kurulur; dürüst düşüncelerin ve duyguların paylaşım temeli vardır. Pgibopatik bir ilişkide, bu özelliklerden herhangi birinin olduğu yanılgısı, pgibopatın bu kadar başarılı olmasının sebebidir.

1. Değer Biçme Aşaması
Bazı pgibopatlar, karşılaştıkları hemen herkesten avantaj sağlayan faydacı, saldırgan avcılardır, bazıları da daha sabırlıdır, yollarına çıkacak mükemmel, masum kurbanı beklerler. Her halükarda pgibopat, para, güç ya da etki kazanma kaynağı sağlayacak bireylerin sürekli olarak faydalılıklarını ölçüp biçer. Bazı pgibopatlar mücadeleden hoşlanırken, bazıları kırılgan insanları avlar. Değer biçme aşamasında pgibopat, potansiyel kurbanın zayıf noktalarını tespit etme yeteneğine sahiptir ve bunları baştan çıkarmak için kullanır.

Ego Okşama
Çok yoğun duygusal manipülasyon metotlarından birisidir. Ego okşama, ilişkileri bile parçalama gücüne sahiptir. Yalanlarla beslenerek egonuz devasa boyutlara ulaşana kadar okşanır böylece manipülatör sizi bir kuklaya dönüştürür. Kısaca kibir, felaketiniz olabilir. insan bu durumdan ancak alçakgönüllü ve insanlar arasında adil bir kişi olmaya çalışarak kurtulabilir. Bir insanın bu bahsedilen tezgâhlara ve duygusal tekniklere dikkat etmesi gerekir. Manipülasyon olumlu şekilde de kullanılabilir. insanlar iyi işler yapacak ve doğru seçimlerde bulunacak şekilde de manipüle edilebilir fakat bu o insan açısından çok riskli bir oyun olur.