prometheus

tak gibi film. ama ciddi ciddi tak gibi film. film full klişe dolu. ona girsek çıkamayız ama spoiler içerisinde arada aklıma geldikçe yazacam. oyunculuktan da bahsedecek birşey yok. rezalet amk. yoldan 3-5 adam bulup filmde oynat daha iyi oynar. ama en sinir edici şeyde resmen yönetmen kafa bulmak için çekmiş bunu başka açıklaması yok. oturup şimdi birkaç detay yazacam. o kadar gıcık oldum ki amk filmine dert oldu bana. 2 saatimi yedi. içime oturdu. ekşici moda bağlayacam biraz ama yapacak birşey yok.

--spoiler--

filmin konusuna biraz giriş yapayım. şimdi film araştırma ekibimizin bir mağarada eski çağlardan kalma duvar resimlerini bulmasıyla başlıyor. böyle uzayın belli bir noktasını işaret eden semboller. (filmin ilerleyen zamanlarında anlıyoruzki, benzer sembollerin başka uygarlıklardan kalanlarını da bulmuşlar. son gaza gelişleri bu son buldukları duvar çizimleri oluyor.) bunlar da diyorki, "ulan bu kadar medeniyet hep aynı yeri işaret etmiş, bir gemi yapalım oraya gidelim. (mantık olarak bu kısım bir nebze kabul edilebilir. duvar çizimlerinden ve diğer buldukları benzer zımbırtılardan yola çıkarak, güneş sistemine sahip bir galaksiyi tespit ediyorlar ya da bu tarz birşey. neyse yolculuk oraya)

evet binler girişi yaptık. şimdi filmdeki tiplerden bahsedeyim. sonra filmin mallıklarına geçeriz.

- araştırmayı yapan tiplerden biraz bahsedelim. bu araştırmacılarımız karı-koca, yolda görsen "üni hazırlık okuyordur lan bunlar" diyeceğin iki tip.

- geminin kaptanı, zenci bir abimiz. "ben gemiyi sürerim başka da bir taka karışmam" kıvamında, olayları dalgaya alan ve pek bir giblemez tavırda bir abimiz.

- bir tane anarşik, hipi arası, yer bilimcimi ne gibimse öyle bir eleman var. "ben para kazanmaya geldim. gerisi gibimde değil" modunda

- bir tane gözlüklü, embesil var. (her filmde olduğu gibi) bu da bi gibim araştırmacısı, ne taksa artık...

- ve konu mankeni, bu geminin ağası benim diyen, Charlize Theron...

şimdi filmde aklıma gelen ve resmen taşak konusu durumlara değineceğim...

- şimdi bunlar gezene iniyor. indikleri yer tam da bu uzaylıların yıllar önce mesken edindiği dev kayalardan oyulma tarzı bi yer. amklarım iner inmez hayde araştırmaya diyip doluşuyorlar kamyon tarzı araca. ulan insan bir çevreyi gözlemler. belli veriler alır. yokkkk! kaptanın nadir gibine taktığı durumlardan birinde, "6 saat sonra güneş batacak, kasmayın. yarın gidersiniz." lafını gibleyen yok. neyse yola çıkıyorlar. sanırsın, kamyoncu bir abizimiz sol şeridi kapamış yardırıyor. aha bunlar da aynı böyle. yarış yaparcasına o kayalığa doğru yardırıyolar. hiç yavaş yavaş gidelim. temkinli gidelim, bilmediğimiz bir mekan diyen yok. vay amk bu kadar kolay yani bu işler.

- evet vardık. uzay elbisesi, kask falan tam takır mağaramsı yapıya giriyorlar. biraz gidince su akan bir alana geliyorlar. oksijeni ölçüyorlar. o da ne! hava solunabilir. tamam bu olabilir sorun yok. hatta bir tanesi diyor, "dünyadaki havadan temiz şerefsizim." bizim başta bahsettiğim evli araştırmacılardan erkek olanı, "o süper bebeğim. ben bu kaskı çıkartırım" diyor. karısı yapma, etme falan diyor. bunda bir pişkinli kaskı çıkartıyor. vay anasını ne özgüven ne profesyonelce. gözlerim yaşardı amk.

yeri gelmişken bu gavattan az bahsedek. ifadesi hep, "siz kimsiniz olum. küçük dağları ben yarattım tribimde bir ipne"

- neyse gene gidiyorlar. bir tane uzaylı kellesi. aha bunu alak araştırız gemide deyip poşetleyip gemiye dönüyorlar. (arada bir sürü enstantene var tabi.) bu arada hepsi kaskları çıkarmış vaziyette. amın oğulları. daha bilmediğiniz gezegene geleli kaç saat oldu. solunacak hava bulunca hemen kaskı attınız. ulan ortada canlılık belirtisi yok. hiç biri demiyorki "oksijen düzeyi iyi ama ya havada bir bakteri, virüs artık ne gibimse varsa, gibtir edin oksijeni kasklar dursun" okumuş embesil sürüsü alayı

- bu buldukları kafayla gemiye geliyorlar. bizim evli araştırmacılardan kadın olan ve diğer bir iskoç aksanlı gibko yan roldeki karı kafayı incelemeye başlıyorlar. işte yeşil önlük, maske falan. bunlardan birkaç metre ötede, erkek araştırmacı (hani "siz kimsiniz olum" havalarında olan) masanın üstüne oturmuş. elde içki şişesi öle artiz artiz izliyor bunları. ulan huur evladı. sen değilmiydin merakla atalarımız, yaratıcılarımız diye dağı taşı kazıp araştıran, gezegene iner inmez, "hadi hemen gidelim" diyen. sanki masada karpuz inceliyorlar bu da onları giblemez tavırlarla izliyor.

--spoiler--

lan neyse hayvan gibi yazdım. daha çok şey var da bu mal filmde yaz yaz bitmez. dediğim gibi. yönetmen resmen taşak gemiş amk. şimdi biri çıkıp klagib, "heyy bu bir bilim-kurgu filmi, herşeyde mantık arama yeahhh" derse onun anasını alienlar gibsin.

edit: bak dert oldu hala editliyorum. neyse Charlize Theronu unutmuşuz. biraz ondan bahsedek. güya gemide ve araştırmada olan biten herşeyden sorumlu kişi. ama herkes kafasına göre takılıyor. film o kadar taktan olunca yönetmen demiş, "bana taş bi karı bulun. filme katalım. aralara serpiştirelim sahneleri. millet filmden kopmasın" aha Charlize Theron ablamızın görevi bu. duru güzelliği, giydiği vücudu saran dar uzay kıyafetiyle filmi izlememizi sağlıyor. hem gözümüze hem gibimize hitap ediyor. hani filmi indirip izlememiş olan ve 31 malzemesi arayan var, Charlize Theron sahnelerine sardırıp 3 posta atabilir.

2012 yılının en merakla beklediğim filmi idi, the avengers'tan sonra. yaklaşık on gün önce izledim, ve şunu söylemek istiyorum: biraz sinirlerim bozuldu. nedenlerini aktarayım.

film, güzel görüntülerle başlıyor, iri yarı bir adam görüyoruz, siyah sıvıyı içiyor ve ölüyor. belli ki bu adam öyküye hizmet edecek, bir köşe taşı olacak. güzel. yazılar tıpkı alien'da olduğu gibi, yavaş yavaş birleşiyor ve mükemmel çekimlerle baş başa kalıyoruz. bir gemide, sıfır diyalogla, ilk alien'ın ağırlığını hatırlatan bir tarzla, film ridley scott tarafından çekildiğini haykırıyor. sonra da bir anda kılık değiştiriyor. buradan sonrası ise, çok derin bir uçurum maalesef.
ortada felsefe kasan onlarca büyük bütçeli film dolaşırken, prometheus'a ve alien evrenine birazcık derinliği çok görmemek lazım. aynı şekilde, film ekibi daha önceki röportajlarında bir xenomorph göremeyeceğimizi söylemişlerdi zaten, yani buna hazırdık. peki, ilk filmle aynı evrende geçen bu filmin, weyland logosu ve yana doğru açılan kapılar dışında onunla bir ortak yönü var mı?
vizyona girmeden önce, tek iddiasının space jockey olmadığını düşünmüştük. fakat arada bir ortaya çıkan dram dışında filmin space jockey'e ve alien mitolojisine ne tür bir katkısı var? çok sevenler üzüleceklerdir ama gelin itiraf edelim, hiç. beslenme kaynağı olan seri alien, bu da oradan bölünmüş, belli. ama orayı nereden besliyor? hiçbir yerden. film bildiğimiz mitolojiye katkı sağlamadığı gibi, kendi kendine sorular sorup, kendi mitolojisini yaratma derdinde. alien'a da "bir zütlük yer aç" diyor resmen, yer yer küçük referanslar vererek, abisine öykünüyor. onun gibi mütevazi bir yerden başlayıp olayın çapını büyütmek dururken*, her şey olmaya çalışıyor. ve bazı çok şey bilen sinema otoritelerimizin de dediği "çok şeyi hararetle anlatıyor" eleştirisinden ziyade, hiçbir şeyi hararetle anlatıyor. yaradılışı uzaylılara bağlayacak cesareti, potansiyeli gösteriyor, sonra temellerini gözüyle görmesine rağmen dine inanan kadını acındırıyor. nerede ellen ripley'in yer yer yerini kadınlık ve annelik duygularına bırakan sertliği, nerede elizabeth shaw'un "kısırım ühü" tripleri.

sonra, bir de derinliği çok görmediğimiz filmin, izleyiciyi sırtından bıçaklarcasına yaptığı gösterip vermemek hamlesinin doruğu ise, başta öyküye hizmet eder diye kafamızın bir köşesine koyduğumuz adamın bir daha esamesinin okunmaması. filmde ucu güya açık bırakılmış öyle çok an var ki, temel iddiası alien'a doyurmak olan film alien'a acıktırmaktan başka her türlü işlevini yitiriyor bir süre sonra. hiçbir şey anlatmazken bizden özveri bekliyor. itirazım yok, soru sorduran, öyküye izleyiciyi katan, duyguyu bize geçiren filmleri severim bile. ama bu filmin yaptığı da seyirciye ayıp etmek oluyor bir süre sonra. karakterler olaylara anlam veremezse biz de anlam veremeyebiliriz, bundan normal şey yok. ama bilerek ketum olmanın da bir ayarı var. ben bir alien sever olarak bazı şeyleri anlamak, evreni dünya gözüyle sinema perdesinde izlemek üzere oraya oturduysam, beklediğimi verirken vaatlerinizden fazlasını da sunabilmelisiniz, özellikle böyle bir rejiyle. prometheus ise, hem isteklerimizi, hem yapacağım dediklerini, hem de yapması gerekenleri elinin tersiyle itiyor. her şeyi yapıyor gibi görünüyor, ama hiçbir şey yapmıyor, yine. alien hatrına akan olayları izliyoruz, ve kendimizi "aa androidin kafa kesilince ağzından beyaz sıvı akıyor, aynı alien gibi" diye düşünürken buluyoruz. takdir edersiniz ki, ridley scott'ın çektiği, alien'la aynı evrende geçen bir filmde diyeceğimiz son şeylerden biri olmalı bu. film bittikten sonra da bu düşünceyi unutmalısınız hatta.

burada ise unutulmaz an yok, unutulmaz görüntü var. düşündürmek yok, felsefe parçalatmak var. şaşırtmak, germek yok, soru sordurmak var. sembolizm yok, mitolojik metaforlar var. olduğundan ilerisini yönetmeni sayesinde görüp, oraya gitmeye inat eden bir film prometheus. tam o noktaya gidecekken de bitiyor, ve ironiktir, hiç olmayacak yerde, olmayacak şekilde, aslında hiç onun olmayan "kozunu" kullanıyor. ilk alien'da bile tam görülmemiş yaratığımız, çat diye, biraz da gerelim düşüncesiyle ortaya çıkarılıyor. işte hollywood bu, ama alien bu değil. görmemiş olayım.