peri kizi

Menopoz, kadınlarda adet kanamalarının (menstrüasyon) ve dolayısıyla üremenin sona ermesi.[1][2] Menopoz zaman zaman "hayatın değişimi" olarak tarif edilse de bu tarif, negatif bir anlam taşıdığından doğru kabul edilemez. Zira menopoz esnasında fiziksel, zihinsel ve cinsel değişiklikler olduğu doğrudur ancak bunlar "kötüye gidiş" olarak nitelenemezler.[1]

Çoğu kadında menopoz 45 - 55 yaşları arasında başlar.[1] Ortalama menopoz yaşı 50 olarak kabul edilse de bazı durumlarda 40 yaşından önce bile başladığı ya da 50'li yaşların sonlarına sarktığı görülebilir. Menopozun kişide erken ya da geç başlaması, muhtemelen kalıtımsal olmakla birlikte, iyi beslenme ve sağlıklı bir yaşam menopozu geciktirebilir. Kadınların yüzde %8'inde menopoz 40 yaşından önce başlar. Bu duruma premature menopoz denir. Yumurtalıkların cerrahi operasyon ile alınması veya X ışınları ya da radyum ile yokedilmesi ile suni menopoz başlatılabilir.[1]
Konu başlıkları
[gizle]

* 1 Kökenbilim
* 2 Âdet
* 3 Menopozun ortaya çıkışı
* 4 Menopozun belirtileri
o 4.1 Ani ateş basmaları
o 4.2 Baş ağrısı ve baş dönmesi
o 4.3 Kilo değişiklikleri
* 5 Hormon tedavisi
* 6 Kaynaklar
o 6.1 Dipnotlar
o 6.2 Kapsamlı okuma

Kökenbilim [değiştir]

Menopoz sözcüğü 19. yy'ın sonlarında modern Latince menopausis sözcüğünden türetilmiştir. Meno- öneki, Yunanca men (ay) kelimesinden gelir ve 'menstrüasyon (âdet kanaması) ile ilgili' anlamında kullanılır. Pause kelimesi ise yine Yunanca pausein (durmak) sözcüğünden gelir.[2]
Âdet [değiştir]
Adet düzeni (Menstrüel giblus)

Ana madde: Âdet

Âdet (menstrüasyon), kadınlarda rahimin iç yüzeyini kaplayan ince mukus zarının, salgıların, sekresyonun ve bir miktar kanın periyodik olarak vajinadan boşalmasıdır.[1]

Kadınlarda normal adet görme döngüsü (menstrüel giblus) her 28 günde birdir. Ancak hiçbir kadın düzenli olarak 28 günde bir adet görmez. 21 ila 35 gün arası normal kabul edilir.[1] Adet kanamaları azalarak 3 ila 7 gün devam eder. Bu süre zarfında yaklaşık 35-40 ml. kan kaybedilir. Bu miktar çoğu kadında 50 ml'nin altındadır.[1]
Menopozun ortaya çıkışı [değiştir]

Menopoz, yumurtalıkların görevlerini yerine getirememeye başlaması sonucu ortaya çıkar. Yumurtalıkların doğal ömrü yaklaşık olarak 35 yıldır ve çalışamaz hale gelmeleri yaşlanmanın doğal bir sonucudur.[1]

Kadınların üretken yılları boyunca yumurtalıklarındaki foliküller olgunlaşır ve hipotalamik-hipofizer aks stimülasyonu sayesinde yumurtalarını düzenli olarak bırakırlar. Menopoz yaklaştıkça foliküllerin önce bir kısmı, zamanla tamamı yumurta bırakamaz hale gelirler. Bu durum âdet düzenini bozar. Adet kanamaları gecikmeye veya sıra atlamaya başlar. Belirtiler bazen hamilelik ile karıştırılabilir. Adet araları iyice uzar. Bazı kişilerde kanamanın miktarı azalırken, bazı kişilerde aşırı kanama görülebilir. Şanslı bir azınlıkta ise adet kanamaları menopoza girince birden kesilir.[1]

Yumurtalıklar çalışamaz hale gelince giderek daha az östrojen hormonu üretmeye başlarlar. Östrojen azalması, üreme faaliyetlerini kontrol eden bezelerdeki (glandlar) hormonel aktivitelerde belli belirsiz değişikliklere ve yeniden düzenlemelere neden olur. Östrojen seviyelerinin düşmesi, hypothalamusun nörovasküler mekanizmasını bozar ve menopozun tipik özelliklerinden olan "ani ateş basmasını" (ing: hot flash veya hot flush) tetikleyen vasomotor değişiklikleri başlatabilir. Hipofiz bezelerinin metabolizması değişir ve kan ile idrarda yüksek miktarlarda folikül stümilasyonuna yardımcı olan hormonlara (FSH) rastlanılır. Adrenal ve thyroid bezlerinin hormonel dengesi de bozulur. Tüm bu değişiklikler birçok kadında fiziksel veya zihinsel rahatsızlıklara neden olmazlar.[1]
Menopozun belirtileri [değiştir]

Menopozun en önemli belirtisi ise adet düzeninde meydana gelen değişmelerdir. Diğer belirtiler şöyle sıralanabilir:
Ani ateş basmaları [değiştir]

Menopozun en belirgin belirtisi ani ateş basmalarıdır. Menopozdan hemen önce başlarlar ve yaklaşık 2-3 yıl devam ederler. Yumurtalıkları ameliyatla alınmış genç bayanlarda da, operasyondan yaklaşık bir hafta sonra ani ateş basmaları görülür.[1]

Ani ateş basmaları genellikle göğüste bir ısınma hissiyle ortaya çıkar. Oradan boyuna, yüze ve bazen de tüm vücuda yayılır. Bazen ateş hissiyle birlikte iğnelenme de görülür. Yüzde ateş basması sonucu ortaya çıkan kızarıklık başkaları tarafından rahatlıkla farkedilebilir. Geceleri ateş basması uyku düzenini bozabilir. Bazen de aşırı terleme veya üşüme uykuyu bölebilir
Baş ağrısı ve baş dönmesi [değiştir]

Menopozun birçok belirtisi vardır ancak bu belirtilerin kaynağı menopoz ile alakası olmayan rahatsızlıklar da olabilir: Gerginlik, baş ağrısı ve baş dönmesi bunlardan birkaçıdır. Ayrıca menopoz nedeniyle sıklıkla karşılaşılan "yaşlanma endişesi" de bir takım rahatsızlıklara yol açabilir.[1]
Kilo değişiklikleri [değiştir]

Birçok kadın menopoz esnasında kilo aldığından yakınmaktadır. Bunun nedeni bazen tiroid faaliyetlerindeki azalma olabilir. Ancak menopoz esnasında kilo almanın nedeni genellikle azalan fiziksel faaliyetler ve aşırı yemedir. Menopozun dış görünüşü ya da zindeliği etkilediği yönünde net bir bilgi yoktur.[1]
Hormon tedavisi [değiştir]

Yakın zamanlara kadar östrojen hormonu alımının menopoz belirtilerini azalttığına ve ateroskleroz (damar tıkanıklığı) ile osteoporozu yavaşlattığı düşünülmekte, hastalara ve menopozdaki bayanlara yaygın olarak verilmekteydi. Ancak günümüzde östrojenin endometriyal (rahim mukozası) kanseri ile alakası olduğu düşünülmektedir ve östrojen tedavisi tekrar gözden geçirilmektedir.[1]

Menopozdaki kadınlarda hormon yerine koyma tedavisi (HRT) ile ilgili ABD'deki WHI çalışmaları, bu tür ilaçları beş yıldan uzun süre kullanan kadınlarda yaklaşık 200 de 1 oranından kalp hastalığı, inme ve meme kanseri oluşumuna yol açabileceğini göstermiş ve çalışma durdurulmuştur.[kaynak belirtilmeli] Yine de hayatın kalitesini çok etkileyen hormon ekgibliği durumlarında kısa süreli uygulamalar yapılagelmektedir.[kaynak belirtilmeli]
Kaynaklar [değiştir]

* "Menopause." Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.

* "Menopause." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

Dipnotlar [değiştir]

1. ^ a b c d e f g h i j k l m n "Menopause." Encyclopædia Britannica. Ultimate Reference Suite. Chicago: Encyclopædia Britannica, 2008.
2. ^ a b "Menopause." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

Kapsamlı okuma [değiştir]

* Linda R. Gannon, Menstrual Disorders and Menopause: Biological, Psychological, and Cultural Research (1985)
* Herbert J. Buchsbaum (ed.), The Menopause (1983).

Vajinismus, kadınlarda görülen cinsel bir işlev problemidir.
Vajina girişini çevreleyen kasların istem dışı k

asılarak cinsel
birleşmede acı ve ağrıya neden olması ya da bu sebeple cinsel
birleşmenin hiç gerçekleşememesi şeklinde tanımlanabilir. Kasılmalar,
cinsel birleşme dışında jinekolojik muayene

esnasında ve vajina

içine tampon yerleştirme durumlarında da ortaya çıkabilir.
Tanısı [değiştir]

Vajinismusun kesin tanısı tecrübeli bir jinekolog tarafından
yapılacak olan jinekolojik muayene ile konur. 2006 yılında
yapılan bir araştırmaya göre Türkiye'de görül

me sıklığı %10' dur.
Nedenleri [değiştir]

Bu hastalığın %90'ı
pgibolojik, %10'u organik kökenlidir.
Pgibolojik kökenli olanlarının başlıca s
ebepleri arasında genç
kızlara ergenlik çağından itibaren cin
selliğin ayıp, kötü ve
günah olarak anlatılması, çocukluk
döneminin ardından biyolojik bir
işlevi kalmayan erdenlik zarı
na ataerkil ve erkek egeme
n kültürel
yapın
ın dayat
tığı değerlerin
atfedilmesi, ve ilk
birleşmenin acı veren ve
kanamaya sebep olan bir deneyi
m olacağının öğretilmesidir.

Bazı durumlarda kişinin başından geçe
n tecavüz veya kötü cinsel deneyimler
de vajinismus hastalığının sebebi olabilir. Hami
le kalma korkusu, doğum
korkusu veya erdenlik zarının yırtılması gibi korkular da az görülmekle
birlikte bu hastalığın pgibolojik nedenleri arasında gösteril
ebilir.
Sağlıklı ve aktif cinsel hayata sahip kadınlarda dahi bazı durumlarda
geçici de olsa vajinismus görülebilir. Doğum veya jinekolojik ameliyatlar
sonrası, büyük üzüntüler ve emzirme (laktasyon) döneminde kadınlarda
görülen cinsel istek azalması bu durumlara örnek olarak gösterilebilir.
Tedavisi [değiştir]

Hastalığın tedavi süreci oldukça basittir. Önemli olan sorunun nedeninin
belirlenmesidir. Sorun fiziksel kaynaklı ise jinekolojik olarak tedavi
edilebilir. Eğer hastalığın nedeni pgibolojik ise çiftin beraberce
pgibolojik terapiye devam etmesi gerekebilir. Her pgibolojik rahatsızlıkta
olduğu gibi bunda da hastanın hastalığını tanıyıp kabullenmesi ve tedaviye inanması tedavi sürecini kısaltır ve daha başarılı kılar. Vajinismus kesinlikle tedavi edilebilen bir problemdir. Vajinismus bir hastalık (sendrom) değil, bir belirtidir(semptom). Başka bir deyişle vajinismus; bilinç altı tarafından oluşturulan ve kişiyi koruyan bir savunma mekanizmasıdır. Vajinismus problemi olan bir kadında, PC kası (pelvik taban kası), cinsel ilişki esnasında refleksif davranmaktadır ve kadının istemi dışında kasılmaktadir. Bu istenmeyen durumun kaynağı da bazı nedenlerle etkilenen bilinç altıdır.

Vajinismus tedavisinde tüm dünyada; davranışsal ve bilişsel terapiler, hipnoz tedavileri gibi bilimsel tedavi teknikleri kullanılır. Buradan da anlaşılacağı gibi,

• tek seanslık ya da tek günlük tedavi teknikleri,
• ilişki öncesi alkol alma,
• vajen girişine lokal anestezikler uygulama,
• depresyon ilaçları, etkisiz tedavi ya da çözüm girişimleridir.

Vajinismus pgiboterapötik bir süreç ile kesinlikle kalıcı çözüme ulaşır. Bundan dolayı bilimsel olarak açıklanmamış ve kanıtlanmamış her türlü yaklaşımdan kaçınmak gerekmektedir. Vajinismus, kadınlarda görülen cinsel bir işlev problemidir. Vajina girişini çevreleyen kasların istem dışı kasılarak cinsel birleşmede acı ve ağrıya neden olması ya da bu sebeple cinsel birleşmenin hiç gerçekleşememesi şeklinde tanımlanabilir. Kasılmalar, cinsel birleşme dışında jinekolojik muayene esnasında ve vajina içine tampon yerleştirme durumlarında da ortaya çıkabilir.
Tanısı [değiştir]

Vajinismusun kesin tanısı tecrübeli bir jinekolog tarafından yapılacak olan jinekolojik muayene ile konur. 2006 yılında yapılan bir araştırmaya göre Türkiye'de görülme sıklığı %10' dur.
Nedenleri [değiştir]

Bu hastalığın %90'ı pgibolojik, %10'u organik kökenlidir. Pgibolojik kökenli▲
▲ ▲
▲
▲ ▲
▲
▲ ▲
▲
▲ ▲
olanlarının başlıca sebepleri arasında genç kızlara ergenlik çağından itibaren
cinselliğin ayıp, kötü ve günah olarak anlatılması, çocukluk döneminin ardından
biyolojik bir işlevi kalmayan erdenlik zarına ataerkil ve erkek egemen kültürel
yapının dayattığı değerlerin atfedilmesi, ve ilk birleşmenin acı veren ve kanamaya
sebep olan bir deneyim olacağının öğretilmesidir.

Bazı durumlarda kişinin başından geçen tecavüz veya kötü cinsel deneyimler de vajinismus hastalığının sebebi olabilir. Hamile kalma korkusu, doğum korkusu veya erdenlik zarının yırtılması gibi korkular da▲
▲ ▲
▲
▲ ▲
▲
▲ ▲
az görülmekle birlikte bu hastalığın pgibolojik nedenleri arasında gösterilebilir.

Sağlıklı ve aktif cinsel hayata sahip kadınlarda dahi bazı durumlarda geçici de olsa

vajinismus görülebilir. Doğum veya jinekolojik ameliyatlar sonrası, büyük üzüntüler ve emzirme (laktasyon) döneminde kadınlarda görülen cinsel istek azalması bu durumlara örnek olarak gösterilebilir.
Tedavisi [değiştir]

Hastalığın tedavi süreci oldukça basittir. Önemli olan sorunun nedeninin belirlenmesidir

. Sorun fiziksel kaynaklı ise jinekolojik olarak tedavi edilebilir. Eğer hastalığı

n nedeni pgibolojik ise çiftin beraberce pgibolojik terapiye devam etmesi gerek

ebilir. Her pgibolojik rahatsızlıkta olduğu gibi bunda da hastanın hastalığını tanıyıp kabullenmesi ve tedaviye inanması tedavi sürecini

kısaltır ve daha başarılı kılar. Vajinismus kesinlikle tedavi edilebilen bir problemdir. Vaji

nismus bir hastalık (sendrom) değil, bir

belirtidir(semptom). Başka bir deyişle vajinismus; bilinç altı tarafından olu

şturulan ve kişiyi koruyan bir savunma mekanizmasıdır. Vajinismus problemi olan bir kadında,

PC kası (pelvik taban kası), cinsel ili

şki esnasında refleksif davranmaktadır ve kadının istemi dışında kasılmaktadir. Bu istenmeyen

durumun kaynağı da bazı nedenlerle etkile

nen bilinç altıdır.

Vajinismus tedavisinde tüm dünyada; davranışsal ve bilişsel terapiler, h

ipnoz tedavileri gibi bilimsel tedavi teknikleri kullanılır. Buradan da anlaşılacağı gibi,

• tek seanslık ya da tek günlük tedavi teknikleri,
• ilişki öncesi alkol alma,
• vajen girişine lokal anestezikler uygulama,
• depresyon ilaçları, etkisiz tedavi ya da çözüm girişimleridir.

Vajinismus pgiboterapötik bir süreç ile kesinlikle kalıcı çözüme ulaşır. Bundan dolayı bilimsel olarak açıklanmamış ve kanıtlanmamış her türlü yaklaşımdan kaçınmak gerekmektedir.