peş peşe 6 entri girdiğim an

Vahdet, Lice'ye gidip arkadaşının yoksulluğunu görünce ona ortaklık teklif etti. Kuşkusuz bu
ortaklık teklifinin, zamanla Liceli'yi dünyaya tanıtacağını bilmiyordu!

Malatyalılar, iran'a kaçak yollardan afyon ve hint keneviri zütürüyorlardı. Malatyalı Vahdet,
arkadaşı Bahri'ye malların nakliyesinde taşıyıcılara ihtiyaçları olduğunu söyledi. iş oldukça
kazançlıydı. Liceli Bahri düşünmeden kabul etti.

iRAN'DA iLGiNÇ GELiŞME

Tahran hükümeti, 1955 yılında iran toprakları üzerinde haşhaş ekimini yasaklamıştı. Büyük
çapta afyon üretilen iran, aynı zamanda bu uyuşturucu maddenin büyük miktarda tüketildiği bir
ülkeydi! iranlı afyonkeşler günde 2 ton afyon tüketiyordu.

O yıllarda Türkiye'de uyuşturucu alışkanlığı hiç yoktu. Bu nedenle komşu iran'ın durumu
oldukça şaşırtıcıydı.

Bu durumun iki nedeni vardı: iran, 19'uncu yüzyılda Avrupa'dan mal ithal etmek amacıyla,
dövize olan ihtiyacını gidermek için afyon satmaya başlamıştı. En iyi alıcısı ise Hindistan'dı.
Afyonun iyi para etmesi üzerine, iran'da haşhaş yetiştirenlerin sayısında patlama oldu. Afyonla
"yakından" tanışanlar, bitkiyi kullanmayı da alışkanlık haline getirdiler.

ikinci bir neden ise; iran'da hemen hemen hiç doktor yoktu. Bu ülkede ilk tıp olculu 1850
yılında açıldı. Afyon, her türdeki hastalığa karşı ilaç olarak kullanılıyordu. iranlılar, ilaç olarak
kullandıkları bu uyuşturucunun ileride alışkanlık yaratacağını bilmiyorlardı.

Her iki nedenle, iran halkının büyük bir bölümü afyonkeş olmuştu. Öyle ki, iran hükümeti
1931'de "afyon çekme evleri" kurdu; salgın ülkeyi sarmıştı. Küçük köylerde bile en az 10'u aşkın
afyon çekme evi vardı. Bu durum iran hükümetini kaygılandırıyordu. Sonunda afyonun ekimini
ve içimini yasakladılar. Afyonkeşler ihtiyaç duydukları malı karaborsadan ve kaçakçılardan
sağlamaya başladılar. Türkiye, Pakistan ve Afganistan'daki kaçakçılar hiç vakit geçirmeden iran'a
afyon ve hint keneviri "ihraç etmeye" başladılar...

LiCELiLERiN EKMEK KAPISI

Hava ağarmaya başladı.

Ne Mekkareci Reşit Cantürk, ne de katırları dinlenmiş; bütün geceyi yürüyerek geçirmişlerdi.
Öksürük nöbeti başlamıştı. "Hay aksi" deyip bir küfür savurdu. Bir ağacın altında mola verdi.
Birden aklına Bahri geldi. Aynı ilçeden olmanın ötesinde, birbirlerine çok yakındılar. Bu işi ona
Bahri teklif etmişti. Eline, Suriye'ye zütürdüğü malların değerinden bile daha fazla para
geçecekti. "Ben de kısa zamanda Bahri kadar kazanabilir miyim acaba?" diye düşündü.

Yıllar geçip Bahri'nin oğulları ile kendi çocuklarının bu "iş" yüzünden rekabet edeceklerini
aklına bile getirmemişti...

Lice küçük yerdi. Herkes Bahri'nin birden bire çok para kazanmasına anlam verememişti. Bahri
bir ara kayboluyor, sonra ceplerini altınla doldurup geliyordu. Liceliler birbirlerine soruyorlardı:

Bahri nereden alıyor bu altınları?..

Kalktı yola koyuldu.

Mekkareci Reşit Cantürk, ilk malı teslim ettiğinde anladı, Bahri'nin altınları nereden
bulduğunu. iranlılar, ödemeyi altınla yapıyorlardı..

CANTURKLER

Mustafa ile Havva Cantürk'ün beş çocuğu vardı. Dört erkek, bir kız: Hüseyin, Hacı Mehmet,
Ahmet, Reşit ve Amine.

Reşit Cantürk 1923 Lice doğumluydu. Ailesi çok yoksuldu. Katır sırtında mal taşıyorlardı.
Önceleri yatan il ve ilçelerle başlayan taşıma işi, daha sonra Suriye ve iran'a kaçak mal taşımaya
kadar gitti.

17 yaşında, Ahmet- Ayşe Karakoç kızı Hayriye ile 1940 yılında resmi nikâhla evlendi. Bir yıl
sonra bir erkek çocuktan oldu. Adını Abdülbaki koydular. Üç yıl sonra kızları ikram doğdu.

Yıl 1946. Mekkareci Reşit gönlünü bir Ermeni kızına kaptırdı..

Ayakkabı tamircisi Bagos Demirciyan, akrabalarının isteği üzerine Bingöl'den Lice'ye
göçmüştü. Beş kızı vardı: Ofsana, Fikriye, Şato, Süslü ve Hatun.

Reşit Cantürk'ün gönlünü çalan güzel kızın adı Harun'du.

Bir gece sevdiği kızı zorla kaçırıp Kelvan mahallesindeki evine getirdi. Eşi Hayriye, üzerine
kuma getirilmesine fazla ses çıkarmadı. Genç Türkiye Cumhuriyeti yasaları, o yıllarda henüz çok
eşlilik töresini yıkamamıştı.

Kızın babası Bagos Demirciyan da evladının zorla kaçırılmasına tepki göstermedi. Çok kızı
vardı. Üstelik o yıllarda Ermenilere hep kötü gözle bakılıyor, hakaret ediliyordu. Bu nedenle
çoğu akrabası, binlerce yıllık yurtlarından göçüp gitmişlerdi. Hatun'a tek üzülen, annesi incik'di.
Güzel kızının evli ve yabancı (Ermeni olmayan) bir adamın karısı olmasına çok kederlenmişti.
Günlerce ağladı. Elinden birşey gelmiyordu. Ne yapabilirdi id? Cantürkler ilçenin belalı
ailelerinden biriydi. Daha geçen yıl Sağır ailesi ile silahlı çatışmaya girip, iki kişiyi
öldürmüşlerdi...

Reşit Cantürk, ikinci karısı Hatun'u Müslüman yaptı. imam nikâhı kıydı. Genç karısı ile çok
yakından ilgileniyor; gönlünü almaya çalışıyordu. ilk karısı Hayriye, bu güzel Ermeni kızını
kıskanmaya başladı. Onu hep aşağılıyor; bazen de dövüyordu.

Hayriye şanslıydı. Yine hamile kalmıştı. Üçüncü çocuğu Azet 1948 yılında doğdu. Hatun bir
türlü kocasına sevindirici haberi veremiyordu. Ancak Azet'in doğumundan bir yıl sonra, kocasına
müjdeyi verdi: Hamileydi.

1949 yılında Hatun'un ilk çocuğu gözlerini dünyaya açtı: Nizamettin.