+2
-1
tüm algıları yıkacak olan gerçek.
galilei ilk döndüğünü söylediğinde de dışlanmış ve alay edilmişti. şimdi olacak olan da o ama yine de bir dinleyin derim.
aslolan ne? dünyanın dönüyor gibi görünmesi. aslında dönen dünya değil evren. hem dünya içinden hem de dışından döndüğünü görebiliyorsunuz. mesela dünya içinden kafanızı kaldırdığınızda bulutların yer değiştirdiğini görebilirsiniz. bunu rüzgarlara bağlamayacağım tabiki. dünya her koordinatta farklı dönüyor ve bulunduğumuz koordinatlarda yaklaşık 1500km/saat hızla dönüyor. yani öyle olduğu sanılıyor. evrenin dönüşü ekzosferi etkiliyor ve bu da troposferi etkileyerek bulutların yer değiştirmesine sebep oluyor. aslında bilinenin aksine dünyanın dönüş hızı 1800km değildir. evrenin dönüş hızı 107.000kmdir. bu 107binlik dönmeye karşı yer çekiminin uyguladığı çekim kuvvetiyle beraber 1800kmlik(koordinatlara göre değişiklik gösterir) bir direnç gösterir dünya. ve 108.800km olması gereken dönüş 105.200km olarak vücut bulur. dünyanın yüz ölçümü 510.072.000kmdir. 105.200kmnin ise yaklaşık 4848katına denk gelmektedir. bu da evrenin döndüğünü anlamamamız için gerekli olan özel orandır.
dünya dışında bir gezegenden yada uydudan dünyamızın döndüğünü görüyoruz ama, videoları bile var. yok.. dış bir gezegenden baktığımızda evrenin dönüşüyle dünyanın aslında dönüyor gözüktüğüdür o. yada bir uydudan çekilmiş videolar. ekzosferin dışına çıkıldığında evrenin dönüşüne şahit olan uydu dünyanın döndüğünü görür. aslında bu merceklerinin yanılsamasından başka bir şey değildir. bu da gerçekte dünyanın, evrenin kalbi olarak yaratılmasından dolayıdır..
şimdi bir örnekle açıklayalım;
şayet dünya dönseydi, arabayla batıdan doğuya yani dünyanın döndüğünü sandığımız yöne doğru giderken daha az benzin harcar tam tersi noktadan aynı yere hareket ettiğimizde daha çok benzin harcardık. aynı miktar benzin değil. eee araba uçmuyor ki? yer küreye değiyor dünyanın dönmesi nasıl etkileyebilir? ne arabanın hızı değişiyor ne de evrenin (dünyanın zannedilen) dönüş hızı. ama o dönüşün oluşturduğu manyetik çekimi düşünün şimdi. sizin bir dönüş olduğunu anlamamanız için gerekli kuvvetli bir yer çekimi.. dönüşle beraber daha da güçleniyor. arabayı yer küreye doğru daha çok çekiyor. siz karşı koymayarak dönüş yönüne doğru hareket ettiğinizde varsayalım 80 beygirlik güçle yola çıkıyorsunuz. ve hızınız diyelim ki 150km/saat olsun. ve harcanılan benzin de 50 liralık benzin. 50 liralık benzinle x kadar gidebilirken dönüşte dönüşün oluşturduğu manyetik kuvvete direnç gösterileceğinden ve yine 80 beygirlik güçle 150km'e ulaşabilmek için daha fazla benzin harcanacağına göre aynı benzinin harcanması imkansız olurdu. o manyetik gücü de bardağı hızla çevirdiğimizde içinde bardağa yapışan ve dökülmeyen suyun durumu olarak algılayınız. yani arabaya direnç uygulayan aslında merkezkaç kuvveti olmak zorundaydı. ancak ekzosfer sonrası evrenin dönüşü katmanlarca emilmekte ve bu direnci algılayamamaktayız. merkezkaç kuvvetinin olduğu bir yerde ise tersine hareket dirençle karşılaşacağından aynı kuvvet için daha fazla güç harcanması gerekirdi. evrenle birlikte diğer gezegen ve yıldızların da döndüğünü gerçeğini ve dünyanın ise sabit olduğu gerçeğini görmemizi engelleyen bu durum sanırım çook uzun yıllar daha görülmeyecek. unutmayın gözler her zaman doğruyu görmezler. görünen şeylerin gözlerimizi ve beynimizi yanıltması çok kolaydır. bunu asimetrik odada duran aynı boyda 2 insan deneyiyle bile görebilirsiniz. gerçeği bilirsiniz ama baktığınızda gördüğünüz farklı şeylerdir.
edit: çaylaklardan çok güzel sorular geldi. evrenin dönüşü her koordinatta farklılık gösterdiği gibi diğer gezegenlerde de farklılık gösteriyor ve bunu da gezegenlerin ve uyduların hepsinin dönüş hızlarının farklı olması şeklinde yorumlanmasına sebep oluyor. uçakların güzergahlarında zamanlamada sapma olması ise aynı rotayı yada aynı yüksekliği kullanmamalarından kaynaklı olmasındandır. 5000feet ve 8000feet uçuş arasında zaman farkı vardır. bunu bir yol düşünün. virajlı. siz virajın olduğu taraftan ölçerseniz yol kısalır, virajın geniş tarafından ölçerseniz ise yol uzar. aynı mantıktır.