panpalar burda güzel

oğullari ölen analara türkü

onlar ölmediler yok,

ateş fitiller gibi:

dimdik ayakta,

barut ortasındalar!

karıştı, bakır tenli

çayır çimene,

karıştı,

o canım hayalleri:

zırhlı bir rüzgar

perdesi gibi;

bir set gibi:

kızgın çehreli,

göğüs gibi:

göğün görünmez göğsü gibi!

analar, onlar ayakta

buğday içindeler, onlar,

yücelerden yüce dururlar:

dünyayı doruktan seyreden,

bir öğle güneşi gibi.

bir çan darbeleri gibi,

onlar.

ölmüş gövdeler arasında,

zaferi çekiçleyen bir ses gibi

onlar,

kara bir ses gibi.

ey canevinden vurulmuş,

toz duman olmuş bacılar!

i̇nanın oğullarınıza.

kök oldu onlar,

sade kök:

kan suratlı,

taşlar altında.

karışmadı toprağa,

dağılmış kemikçikleri.

ağızları ısırır hala,

kuru barutu;

ve demir bir okyanus gibi,

titreşirler hala.

ben ölmedim der,

yumrukları;

yukarı kalkık yumrukları,

daha.

bunca yere düşmüşlerden,

yenilmez bir hayat doğar:

bir tek beden olur,

analar, bayraklar, çocuklar,

hayat gibi canlı tek bir beden;

bir yüz bekler karanlıkları,

ölü gözleriyle,

kılıcı dopdolu,

dünya ümitlerinden.

dursun,

dursun yas esvaplarınız.

yığın derleyin

gözyaşlarınızı;

bir metal oluncaya kadar:

bununla vuracağız,

gündüz gece;

bununla çiğneyeceğiz,

gündüz gece;

bununla tüküreceğiz

gündüz gece

kin kapılarını,

kırıncaya kadar.

oğullarınızı bilirdim,

unutmadım acılarınızı.

ölümleriyle nasıl kıvandıysam,

hayatlarıyla da öyleyimdir.

onların gülüşleridir:

karanlık atölyeleri ışıtan.

her gün metroda, yanıbaşımda:

onların ayak sesleridir,

çın çın.

akdeniz portakallarında,

güney ağları içinde;

yapılarda,

basımevi mürekkeplerinde;

kalplerini tutuşur gördüm onların,

güçle, yangınla.

ben de sizler gibiyim, analar .

benim kalbim de yas dolu, ölüm dolu.

gülüşlerinizi öldüren kanla,

serpilip gelişmiş;

bir orman gibidir kalbim.

günlerin kahredici yalnızlığı,

uyanışın sisli öfkeleri

girmiştir içine.

susamış sırtlanları,

bitip tükenmez ürmeleriyle

afrika’dan gürleyen hayvan sesini;

öfkeyi, iniltileri, hoşgörmeleri,

bırakın, bir yana bırakın.

ölümün ve tasanın

çemberinden geçmiş analar,

doğan ulu günün ortasına bakın:

bu topraktan güler ölüleriniz.

kalkık yumrukları titrer,

buğdayın üstünde,

bilesiniz.
pablo nerudo

taş duvar, demir, karyola ve yerlerde sayısız izmaritler,
helanın pis kokusu, rutubetli, sıkıntılı, nikotinli, i̇nsanı serseme çeviren kurşun gibi ağır bir hava, duvarlar sanki soğuk dalgaları imal ediyor. i̇stediğiniz kadar üzerinize kalın şeyler giyinin, oligarşinin hücresinde soğuğu yenmek imkansız. ranzanın karşısında kafesli demir kapı, arkasında mehmet. görevi dakikası dakikasına beni denetlemek mehmedim utanıyor, kahroluyor. "askerim ağam n'aparsın" diyor. aslında o' da tutsak. ben hücre içinde, o hücre önünde. günde beş kez büyük başlar bakar içeriye; yüzlerinde tecessüs. "çılgın adam, 3-5 kişi ile koskoca karanlıklar imparatorluğuna kafa tutan adalılar" ama yine de "çılgın adamın" karşısında bir eziklik duyuyorlar, o başka, gündüz, gece diye bir ayrım yoktur hücrede, zaman ve mekan özümlenmiş artık. sadece koldaki saattir, geceyi gündüzü bildiren. işık yirmi dört saat yanar. bir nefes, bir dumandır yoldaşım. cigaramı her çekişimde duman olur, uçar giderim, ta uzaklara, çoğu kere ada'ma giderim, cigaramın dumanı, beni memleketime; ada'ma zütürür. kahpe i̇stanbul'un, kahpe bir bölgesinde, bir evdeyim yoldaşlarımla beraber. bu ev, yoldaşlık- dostluk-kardeşlik-mertlik-kazanç ve sevgi evidir. bu evde, her şey o kadar güzel ve o kadar anlamlıdır ki... ev de değil ada, ada! satılmışlığın, kahpeliğin, riyakarlığın, adiliğin ve her çeşit aşağılık ve her çeşit yabancılaşmanın karışımı olan, karanlık denizi'nin ortasında, güneşi batmayan bir ada. ben ne şuralıyım, ne buralı, adalıyım adalı, ada'm ormanlıktır. dostluk, yoldaşlık, mertlik ormanı, bütün ada'mı kaplar. erdemin güneşi, yirmi dört saat aydınlatır adamı biz ada sakinleri bilmeyiz karanlığı. ben adalıyım ey kahpe hücre, ada'lı doğru ya sen nereden bileceksin ada'mı. asırlık, feodal, militarist, hücre. ya sen, öküze benzemek için kasılan, şişen haset kurbağa hilkat garibesi bilir misin adamı? dünya karanlıktır, güneşi batmayan böyle bir ada yeryüzünde yoktur. değilmi ki karanlıklar cücesi, zavallı acuze? ya sen yarasalar şairi, pişkin cacomcho? değil şiirlerde, masallarda bile böyle bir ada yoktur. böyle bir ada eşyanın tabiatına aykırıdır. senin için değil mi karanlıkların kapkara şairi? senin dediğin eşyanın değil, karanlığın tabiatına aykırıdır. karanlık cüceleri, acuzeler, dürzüler... yarının türkiyesi'nin hayvanat bahçesinde teşhir edilecekler... ada'm kalabalıktır hain hücre: elde mitralyözüyle, sierra maestra'da, falcon'da, vietnam'da mozambik'te, angola'da, sina çöllerinde... özgürlüğün türküsünü söyleyenler. zulme, kahpeliğe, sömürüye karşı... dişiyle, tırnağıyla üç kıtada karşı koyanlar benim evlatlarımdır kahpe hücre. benim adamın ormanlıklarından aldıkları fideleri, "birer birer dikiyor, kahpeler koalisyonunun dünyasına kel dünya, ada'mın ağaçlarıyla ayıbını örtüyor, güzelleşiyor artık. i̇yi bak bana feodal duvar, iyi tanı beni. seni yerle bir edecek adalılar'ı iyi tanı. ada'm ve hemşerilerinin çoğu ne halde diye dudak bükme, o... punun dölü utanç duvarı evet ada'mı karanlığın suları bastı. evet, benim gibi birçok adalı çirkef suların altında, ama boşuna sevinme, ada'm batmaz, yok olmaz ada'm sadece karanlık denizinde yerini değiştirdi. hepsi o kadar

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar doğar güneş doğarken
ve güneş doğarken çöp kamyonları
ölüleri toplar kaldırımlardan
işsiz ölüleri aç ölüleri

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken köylü aile
erkek kadın eşek ve karasaban
saban koşulu eşekle kadın
toprağı sürerler toprak bir avuç

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken ölür bir çocuk
ölür bir japon çocuğu hiroşima'da
on iki yaşında ve numaralı
ve ne boğmacadan ne menenjitten
ölür bin dokuzyüz elli sekiz de
ölür bir japon çocuğu hiroşima'da
dokuzyüz kırkbeş te doğduğu için

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken tombul bir adam
yatağından çıkar dalgın giyinir
'bugün kimi kime gammazlamalı,
amirin gözüne nasıl girmeli'

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken zenci şoförü
ağaca asarlar yol kıyısında
gazyağına bulayarak yakarlar
sonra kimi kahve içmeye gider
kimi saç tıraşı olur berberde
kimi dükkanını açar erkenden
kimi genç kızını öper alnından

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken mahpus kadını
kolları masaya bağlı sırtüstü
çıplak memeleri al kan içinde
sorguya çekilir bir bodrumda
sorguya çekenler cigara içer
biri yirmisinde altmışlık biri
gömlekleri terli kollar sıvalı
ve kum torbaları elektrodlar

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken gülyaprağına
uçak alanından sessiz pilotlar
'h' bombası yükler tepkililere
ve güneş doğarken güneş doğarken
otomatik silahlarla biçilir üniversitelilerle işçiler
akasya ağaçları bulvarın
pencereler balkondaki saksılar
ve güneş doğarken devlet adamı
konağına döner bir ziyafetten
ve güneş doğarken kuşlar ötüşür
ve güneş doğarken güneş doğarken
genç bir ana bebesini emzirir

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken ben bir geceyi
bir uzun geceyi gene uykusuz
ağrılar içinde geçirmişimdir
düşünmüşümdür hasretliği ölümü
seni memleketi düşünmüşümdür
seni memleketi dünyamızı.

işler atom reaktörleri işler
yapma aylar geçer güneş doğarken
ve güneş doğarken hiç umut yok mu
umut umut umut...
umut insanda.

nazim hikmet