orhun abidelerine göre kül tigin

dinleyen var mı beyler? boşa mı elimi yoruyorum yoksa?

rezerve

Metal fırtınanın üçüncüsünü okudun dimi la deli bebe. Ve o kalçancı çak olur diyordu dimi. Gaza gelme liseli

devam 9

Altı Çub Soğdaklarına yapılan Kapgan Kağan idaresindeki Kül Tigin ve Bilge’nin de katıldığı hücumda, önce onlar (Soğdaklar) bozguna uğratılmıştı. Arkasından Çinli Ong Tutuk, yani Wei Yüan-chung elli bin kişilik bir ordu ile üzerlerine geldi. Her halde atı çarpışmalar esnasında öldü ki; (Kül Tigin) yaya olarak atılıp, hücum etti ve yakaladığı kumandanın yeğenini, kağanına zütürdü. Neticede Çin ordusu orada imha edildi. Bu husus Orhun Abideleri Kül Tigin Anıtında, Türk Bilge Kağan tarafından şöyle anlatılmıştır: “Umay gibi annem hatun devletine, küçük kardeşim Kül Tigin er adını aldı. On altı yaşında amcam kağanın (Kapgan Kağan) ilini, töresini şöyle kazandı: Altı Çub Soğdak’a doğru ordu sevkettik, bozduk. Çinli Ong vali, elli bin asker geldi, savaştık. Kül Tigin yaya olarak atılıp, hücum etti. Ong valinin yeğenini, silahlı, elle tuttu, silahlı olarak kağana takdim etti. O orduyu orda yok ettik!”

@23
o kadar gerizekalısın ki anlatamam. gerçekten böyle mi düşünüyorsun? radloff'un altyskie'sini oku önce.

devam 10

Kül Tigin 705 yılında Çinli General Sha-t’o Chung-i ile yapılan savaşa katıldı. Çarpışmalar sırasında önce Tadık Çor’un boz atına, arkasından Işbara Yamtar’ın boz atına, sonra Yeğen Silig Beğ’in giyimli doru atına binerek hücum etmiş, ancak atların hepsi ölmüştü. Neticede adı geçen Çinli kumandanın 80 bin kişilik ordusu da mağlup edildi.
Kül Tigin’in bu kahramanca mücadelesi ve savaşçılığını ağabeği Bilge Kağan’ın şu sözlerinden anlıyoruz; “Yirmi bir yaşında iken, Çaça generale karşı savaştık. En önce Tadıg’ın Çor’un boz atına binip hücum etti. O at orada öldü. ikinci olarak Işbara Yamtar’ın boz atına binip hücum etti. O at orada öldü. Üçüncü olarak Yeğen Silig Beğ’in giyimli doru atına binip hücum etti. O at orada öldü. Zırhından, kaftanından yüzden fazla ok ile vurdular, yüzüne, başına bir tane değirmedi. Hücum ettiğini, Türk beğleri, hep bilirsiniz. O orduyu orada yok ettik!”

reserve yaz abi trolleri salla

sanırım giblenmiyorum

devam 11 (bazı paragraflar birbirine bağlı diye mecburen uzun veriyorum)

Gök-Türklerin 710 yılından önce, Türgi Yargun gölünün kenarında Yir Bayırkuların Uluğ Erkin’i ile yaptıkları savaşta Kül Tigin büyük yararlılıklar göstermiş, mağlup Uluğ Erkin az sayıdaki askeri ile kaçıp gitmişti. Bilge’nin 710 yılındaki Kırgız seferinin arkasından Türgişler üzerine yapılan hücumlara Kül Tigin bizzat katılarak, çok sayıda muvaffakiyet elde etmişti. Hatta Az’ların valisini eliyle yakalamak gibi üstün bir başarı da göstermiş, Türgişlerin arta kalanları öldürülmüştü. Geri kalanlar ise Tabar’da yerleştirilmişti.
Türk Bilge Kağan, bahsi geçen vuruşmanın detaylarını, inceliklerini ve Kül Tigin’in kahramanca mücadelesini şöyle anlatmıştır: “O yılda Türgiş’e doğru Altın ormanını aşarak, irtiş nehrini geçerek yürüdük. Türgiş kavmini uykuda bastık. Türgiş kağanının ordusu Bolçu’da ateş gibi, fırtına gibi geldi. Savaştık. Kül Tigin, alnı beyaz boz ata binip hücum etti. Alnı beyaz boz …. (bu kısım abidede silindiği veya zarar gördüğü dolayısıyla okunamamıştır) tutturdu. ikisini kendi yakalattı. Ondan sonra tekrar girip Türgiş kağanının buyruğu Az valisini elle tuttu. Kağanını orada öldürdük, ilini aldık. Türgiş avam halkı (kara budun) hep tabi oldu. O kavmi Tabar’da kondurduk. Bu akından sonra Gök-Türkler Demir Kapı’ya sefere çıkmışlar, fakat arkada bıraktıkları Türgişler yine düşman olmuşlar ve Maveraünnehr’e doğru gitmişlerdi. Kül Tigin az sayıda askerle onların peşinden gönderilmiş, büyük bir savaş olmuş ve neticede Türgişler yine bozguna uğratılmıştı.

delimisin ne giblenmemesi panpa burdayız

devam 12

Bu olaylar Gök-Türk ülkesinde ve o coğrafyada büyük yankı uyandırmış olacak ki Türk Bilge Kağan bu konudan bahsederken pişmanlığını vurgulamış ve küçük kardeşinin kahramanlığından söz etmiştir; “Soğd milletini düzene sokayım diye inci nehrini geçerek Demir Kapı’ya kadar ordu sevk ettik. Ondan sonra Türgiş avam halkı (kara budun) düşman olmuş. Kengeris’e doğru gitti. Bizim askerin atı zayıf, azığı yok idi. Kötü kimse er ….( bu kısım abidede silindiği veya zarar gördüğü için okunamamıştır) kahraman er bize hücum etmişti. Öyle bir zamanda pişman olup, Kül Tigin’i az erle eriştirip gönderdik. Büyük savaş savaşmış. Türgiş avam halkını (kara budun) orda öldürmüş, yenmiş!”

devam 13

Türgişlere yapılan akından önce bir de Kırgızlara doğru sefer yapılmıştır. Girişte vurguladığımız Türklerin harp sanatının ve stratejisinin en önemli örneklerinden biri olan bu seferin ince ayrıntılarını Türk Bilge Kağan detayları ile anlatmış ve bu başarıyı yine küçük kardeşine ithaf etmiştir: “Kül Tigin yirmi altı yaşında iken Kırgız’a doğru ordu sevk ettik. Mızrak batımı karı söküp, Kögmen ormanını aşarak yürüyüp, Kırgız kavmini uykuda bastık. Kağanı ile Songa ormanında savaştık. Kül Tigin, Bayırku’nun ak aygırına binip atılarak hücum etti. Bir eri ok ile vurdu, iki eri kovalayıp, takip ederek mızrakladı. O hücum ettiğinde, Bayırku’nun ak aygırını, uyluğunu kırarak vurdular. Kırgız kağanını öldürdük. ilini aldık!”

devam 14

Kül Tigin 711 yılında patlak veren Karluk isyanlarının bastırılması işlerinde de baş rol oynadı. Karluklarla Tamag iduk Baş’ta savaştı (714). Karluklar yenildikten sonra Az’lar üzerine yüründü; çünkü onlar da düşman olmuştu. Kara Göl’de Az’larla savaşılmış, Kül Tigin üzerine düşen görevi yapıp Az’ların reisi ilteber’i canlı yakalamış, boy halkları da ağır bir bozguna uğratılmıştı.
II. Gök-Türk Ülkesi tamamen karıştığında, Doğuz-Oğuz boyları da baş kaldırmışlardı. izgiller mağlup edilmiş; ancak Kül Tigin’in çok değerli Alp Salçı Kır At’ı çarpışmalar esnasında ölmüştü.
Türk Bilge Kağan bu isyanlardan üzüntü ile bahsetmiştir: “Amcam Kağan’ın ili sarsıldığında, millet, ‘hükümdar’ diye ikiye ayrıldığında; izgil milleti ile savaştık. Kül Tigin Alp Salçı Ak’ına binip atılarak hücum etti. O at orada düştü. izgil milleti öldü!

yaz panpa yaz.

devam 15

Türk Bilge Kağan’ın bahsettiği “il’in sarsılması” döneminde Dokuz Oğuzlarla bir yılda tam beş kez savaşılmış, hepsi de Kül Tigin’in gayret ve başarıları ile kazanılmıştı.
Çin kaynaklarından ve Orhun Abidelerinden anlaşıldığı üzere milletini çok seven ve bu konuda hassas olan Türk Bilge Kağan, bu isyanlar hakkında da uzun uzun bilgi vermiş ve olayları büyük bir ızdırapla anlatmıştır. Bu olayların bastırılmasında önemli bir yeri olan kardeşini de şu sözlerle yüceltmiştir: “Dokuz Oğuz milleti kendi milletim idi. Gök, yer bulandığı için düşman oldu. Bir yılda beş defa savaştık."

devam 16

En önce Togu Balık’ta savaştık. Kül Tigin Azman akına binip atılarak hücum etti. Altı eri mızrakladı. Askerin hücumunda yedinci eri kılıçladı.
ikinci olarak Kuşalguk’ta Ediz ile savaştık. Kül Tigin Az Yağızı’na binip atılarak hücum edip, bir eri mızrakladı. Dokuz eri çevirerek vurdu. Ediz kavmi orada öldü.
Üçüncü olarak Bolçu’da Oğuz ile savaştık. Kül Tigin Azman Ak’ına binip hücum etti, mızrakladı. Askerini mızrakladık, ilini aldık.
Dördüncü olarak Çuş Başında savaştık. Türk Milleti ayak diretti. Perişan olacaktı.
Beşinci olarak Ezginti Kadız’da Oğuz ile savaştık. Kül Tigin Az Yağızı’na binip hücum etti. iki eri mızrakladı, çamura soktu. O ordu orada öldü!

devam 17

Bütün bu olaylardan sonra Gök-Türkler devlet yöneticileri ve orduları çok zor durumlara düşmüşlerdi. Bu savaşlarda öldüğü kuvvetle muhtemel olan Kapgan Kağan’ın küçük oğlu Tonga Tigin’in yuğ merasiminde de Tongralar baskın yapmıştı. “ilerleyip gelmiş ordusunu Kül Tigin püskürtüp, Tongra’dan bir boyu, yiğit on eri çevirip öldürmüştü.”

devam 18

715 yılına gelindiğinde Gök-Türk ordusu Amgı Kalesi’nde kışlamış ve kıtlık başlamıştı. Bu yılın ilkbaharında Gök-Türkler Oğuzlara doğru sefer etti. Sefer sırasında birinci ordu yola çıkmış iken ikinci ordu daha merkezde (Ötüken) idi. işte bu sırada üç Oğuz ordusu baskın yaptı. Hatta Oğuzların bir grubu Bilge ve Kül Tigin’in evini barkını yağmalamaya kalkışmış, onları zor durumda bırakmıştı. Gök-Türklerce kutsal, ‘iduk’ sayılan Ötüken’in savunması işini başarı ile yerine getiren Kül Tigin’in yaşadığı müddetçe yaptığı en büyük işin bu olduğunu söyleyebiliriz. Zira yaşamlarını Kül Tigin’in savaşçılığına bağlayan Türk Bilge Kağan milletine ve ailesine şöyle demiştir: “ Amga Kalesinde kışlayıp ilkbaharında Oğuz’a doğru ordu çıkardık. Kül Tigin’i evin başında bırakarak, müdafaa tedbiri aldık. Oğuz düşman, merkezi bastı. Kül Tigin Öksüz Akı’na binip dokuz eri mızrakladı, merkezi (Ötüken) vermedi. Annem hatun ve analarım, ablalarım, gelinlerim, prenseslerim! Bunca yaşayanlar cariye olacaktı, ölenler yurtta, yolda yatıp kalacaktınız. Kül Tigin olmasa hep ölecektiniz!”

devam 19

Bir süre de olsa durulan olaylardan sonra bir akın yapılmış ve bu akın başarı ile tamamlanıp dönülürken Gök-Türklerin Kağanı Kapgan, pusuya düşürülüp öldürülmüştü. Çin kaynakları bu olayı bütün ayrıntıları ile açıkça göz önüne sermiştir.
“Evvelce Kapgan Kağan kuzeye doğru bir sefer yaparak Bayırkuları ‘Tu-lo-shui’ (Tola) nehrinin kıyılarında büyük bir bozguna uğratmıştı. Fakat zafer sarhoşluğu içinde bulunan Kapgan, yurduna dönerken kendisi için gereken emniyet tedbirlerini almamıştı. Bir gün Kapgan bir söğüt ormanından geçerken, ‘Hsieh- chic-lo’ adındaki, bozguna uğramıştı. Bayırku askeri aniden ormandan çıkarak Kapgan’ı öldürdü. O sırada da ‘Ta-wu-chün’ ordusunda ‘Tzu-chiang’ rütbesini taşıyan ‘Hao Ling Chü’an’, Çin elçisi olarak Gök-Türk ülkesinde bulunuyordu. ‘Hsieh-chic-lo’ Kapgan Kağan’ın başını ‘Hoahing-chüan’a’ teslim ettikten sonra onunla beraber Çin sarayına geldiler. imparator ‘Hsüan-tsung’, Kapgan Kağan’ın başının Çin başkenti ‘Cha’ang-an’ın ana caddesinde bir direğe asılıp, halka gösterilmesini emretti…”

devam edeyim mi ya? kimseden bir tepki yok hacı.