0
Avrupa'nın kemâlât-ı medeniye ve derecât-ı marifeti buralarda bilinmeğe başladı.
Öyle bir kuvve-i külliyenin galebe-i nüfuzuna münferiden şu mülkün karşı durabilmesinde olan imkânsızlık pek az zaman içinde anlaşıldı.
Encümengâh-ı âlemde akrandan dûn kalmayacak bir mevki-i haysiyet istemek ise herkes için tabiî olmakla bizde dahi o hâhiş teharrî-i esbâb arzularını uyandırdı.
Tâ Devlet-i Aliyyenin zuhurundan beri bir takım e'âzımın efkarını işgal eden ittihad-ı islam şimdi mekâsıd-ı ûmûmiden olduğunu görüyoruz.