memleketimden yalan manzaraları

Devlet kazığı

- Dar gelirli yurttaşa konut sağlamak üzere kurulan TOKi'nin kredi taksitleri, yıllar içinde banka kredi taksitlerini aşar hale geliyor
- Benzinde AB'ye kıyasla indirim istense de indirim vergiler yüzünden olması gerekenin yarısına bile ulaşamıyor
- Merkez Bankası politikası yüzünden yurttaşlar bankaya eksi reel faizle borç veriyor, bankadan enflasyonun iki katı faizle borçlanıyor
- Asgari ücrete ve kamudaki maaşlara 2007'den bu yana altı ayda bir zam yapılıyor, yıllık zam hesaplanırken kamuoyu yanıltılıyor

Türkiye'de son yıllarda rakam çarpıtmalar, karmaşık politikalar, yanlış kıyaslamalar kullanılarak yurttaşlara hemen her alanda 'devlet kazığı' atılıyor.
TOKi'den maaş zamlarına kadar her alanda görülen uygulamaların son dönemde öne çıkanlarını, BirGün derledi.

TOKi UCUZ DEĞiL
Toplu Konut idaresi'nin (TOKi) tanımlanmış görevi, Türkiye'de dar gelirli kesimlerin konut ihtiyacını gidermek ve yüzde 60 civarında olan konut sahipliği oranını yükselterek yurttaşların gelir seviyesine katkıda bulunmak. Özel projeler dışında TOKi konutlarının 'uygun taksitli, düşük maliyetli' olması gerekiyor. Ancak yapılan hesaplar, başlangıçta uygun görünen taksit tutarının geçen yıllar içerisinde banka kredilerinin taksit düzeylerini geçtiğini gösteriyor. Toplamda ödenen para ise banka kredisine ödenen toplam parayı neredeyse yakalıyor.
Yasa gereği TOKi taksitlerine memur maaş zamları ya da enflasyon düzeyinden düşük olanı hangisiyse o kadar zam yapılıyor. Manset.at'de Tarık Yılmaz'ın yaptığı örnek hesaplamaya göre zam oranı, taksit tutarının geçen yıllar içinde sabit taksitli banka kredilerini aşmasına neden oluyor.

ÖRNEK DAiRE
Dar gelirlilere dönük örnek dairenin değeri 180 bin lira olsun. Bu dairenin yüzde 25'inin parası (45 bin lira) peşin veriliyor. Kalan 135 bin lira 10 yıllık vadeyle faizli taksitlere bölünüyor. TOKi taksitleri 1125 lira ile başlıyor. Kamuda maaş zamlarının ortalaması yüzde 3+3 olursa taksit tutarı son yılda 1973 liraya, yüzde 4+4 olursa 2370 liraya ulaşıyor.
Aynı konut için banka kredisi taksiti ise on yıl boyunca sabit olarak 1754 lira ya da 1799 lira olarak kalıyor.
180 bin liralık daire için yapılan örnek hesaplamada bankaya on yılda toplam 255-260 bin lira ödeniyor. TOKi'ye ödenen rakam ise 226-246 bin lira oluyor. Aradaki fark, taksitlerin on yıllık sürece yayıldığı düşünülürse fazla bir anlam ifade etmiyor. Banka kredilerinde taksit tutarları yıllar içinde yurttaşları rahatlatacak noktalara inerken, TOKi taksitlerinde maaşa endeksli artışlar nedeniyle gelir düzeyiyle aynı oranında ilerlemiş oluyor.

BiR 'MORTGAGE' BALONU
Küresel piyasalarda sermayenin gelişmekte olan ülkelerden çıkıp gelişmiş ülkelere geri dönüşüne tanık olunuyor. Genel faiz düzeyleri de bu hareket doğrultusunda yükseliyor. Türkiye'de gösterge tahvil faizi iki ayda yüzde 4,5'ten yüzde 9'a kadar çıktı, dolar ise 1,90 lirayı aştı. Dünya, bu hareketin devdıbını, buna bağlı olarak da enflasyon seviyelerinin özellikle gelişmekte olan ülkelerde yükselişe geçmesini bekliyor. Türkiye'de enflasyon şimdiden yüzde 9'u buldu. Enflasyon yükselişi sürerse, TOKi'nin memur maaşlarına, dolayısıyla enflasyona endeksli taksit tutarını yakalamak ileriki yıllarda giderek zorlaşacak. Dünyada küresel krizi tetikleyen gelişme olan, ABD'deki 'mortgage' piyasası krizine benzer bir sıkışıklığa girilecek. ABD'de konut piyasası krizi, düşük gelirli kesimlere verilen değişken faizli krediler sebebiyle ortaya çıkmış, ABD Merkez Bankası faiz seviyesini yükselttikçe bu kesimlerin kredi taksitlerini ödemesi imkansız hale gelmiş, oluşan balon 2007 yılı sonunda patlamıştı.

Benzinde Akdeniz kıyaslaması vergi tutarında yapılmıyor