marie curie

marie curie, madam curi olarak da bilinir. (asıl adı maria skłodowska), (7 kasım 1867 – 4 temmuz 1934), polonya asıllı fransız kimyager.
radyoaktivite üzerine yaptığı çalışmalarla iki kez nobel ödülü kazanmıştır. uranyum la yaptığı deneyler sonucu radyoaktiviteyi keşfetti. toryum un radyoaktif özelliğini buldu ve radyum elementini ayrıştırdı. 1903 nobel fizik ödülü, 1911 nobel kimya ödülü sahibi ve radyoloji biliminin kurucusudur. çalışmalarıyla bir çığır açan curie, nobel ödülü'nü alan ilk kadın, bu ödülü iki kere alan ilk biliminsanı olmuştur.
polonya'daki varşova kentinde doğan marie curie (doğduğunda adı maria skłodowska), ablası bronya ile birlikte öğretmen anne-babanın eğitimi ile yetişti. gençlik yıllarında varşova, rus yönetimi altındaydı. siyasi aktifliği, varşova'dan ayrılmasını gerektirdi. i̇lk olarak kraków'a giden maria orada istediği bilimsel eğitimi alamayacağını gördü. ailesinin parasal desteğinin az olması sebebiyle paris sorbonne'da tıp eğitimi alan ablası bronya'ya eğitiminde yardım etmeye karar verdi. ablası da karşılığında matematik ve fizik eğitimi alması için yardım edecekti.
1891 yılında paris'e ablasının yanına gitti. küçük bir tavan arasında kötü koşullarda yaşayarak eğitimini sürdürdü. i̇ki yılda sınıfının birincisi olarak fizik derecesi aldı. 1894 yılında ikinci derecesi olan matematiği de bitirdi. bir sonraki hedefi ise öğretmenlik diploması alıp varşova'ya dönmekti.
1894 yılında, kardeşi jacques ile piezoelektriği keşfeden pierre curie ile tanıştı. 35 yaşındaki pierre curie, endüstriyel fizik ve kimya okulu laboratuvarının başkanıydı. maria ve pierre, ortak bilimsel ilgilerinin de katkısıyla birbirlerine bağlanıp, temmuz 1895'te evlendiler. bu tarihten itibaren maria skłodowska yerine marie curie adını aldı.
1896 yılında öğretmenlik diplomasını aldıktan sonra 1897'de, daha önce henri becquerel (okunuşu: bekerel)'in duyurduğu, uranyum tuzlarının yaydığı, sonraları radyoaktivite olarak adlandırılacak ışın üzerine detaylı araştırmalara başladı. fakat eylül 1897'de ilk kızı irene'in dünyaya gelmesi, çalışmalarına ara vermesine sebep oldu.
1898 başlarında çalışmalarına hız veren marie toryumun da bu ışınları yaydığını fark etti. bu noktada eşi pierre de kendi çalışmalarını bırakarak marie'ye yardım etmeye başladı.
bu arada becquerel, iki farklı uranyum mineralinin daha aktif olduğunu keşfetti. mineralleri çeşitli kimyasal işlemlerden geçirdikten sonra polonyum ve radyum elementlerini elde etti. temmuz 1898'de curie'ler yeni radyoaktif bir element olan ve uranyumun radyoaktif bozunmasından ortaya çıkan polonyumu bulduklarını duyurdular. (i̇smini marie'nin vatanı polonya'dan esinlenerek koydular). eylül 1898'de fransız kimyacı eugene demarchay'ın spektroskopi yöntemi ile tanımlanmasına yardım ettiği, doğal radyoaktif element radyumu duyurdular.
marie, 1903 yılında doktorasını vererek fransa'da gelişmiş bilim alanında doktora unvanı alan ilk kadın oldu. aynı yıl kocası ve becquerel ile paylaştığı nobel fizik ödülü'nü alarak, tarihte nobel ödülü alan ilk kadın oldu.
1904 yılında eşi pierre sorbonne'da öğretmenliğe başladı. marie de sevr'deki bir kızlar okulunda fizik öğretmenliği yapmaya başladı. aynı yılın sonlarına doğru ikinci kızları eve doğdu. o sıralar marie ve pierre, radyasyondan kaynaklanan rahatsızlıklar geçirmeye başladılar. radyumun dokuya verdiği zarar, araştırmacılar tarafından kabul edilmeye başlanmıştı. aynı zamanda, radyumun etkisinin kötü dokulara uygulanarak tedavide kullanılabileceği fikri de doğmaya başlamıştı. amerikalı mucit alexander graham bell, kanserin tedavisi için tümöre radyum verilmesini önermişti.
19 nisan 1906'da pierre curie bir at arabasının çarpması sonucu öldü.
1934 yılında fransa'nın savoy kentinde kan kanserinden öldü. hastalığı, aşırı dozda radyasyona maruz kalmasına bağlandı. bu yüzden ona "bilim için ölen kadın." denildi. radyokaktivite çalışmalarından dolayı, radyokativite birimine "curie" denilmektedir. ayrıca o dönemlerde atomla ilgili çok şeyler bulmuştur. 20 nisan 1995' te marie curie' nin mezarı fransa' nın ulusal anıt mezarı olan panthéon' a taşındı. bu nedenle maire curie başarılarından dolayı bu şerefe layık görülen ilk kadındır. o zamanlarda tuttuğu not defterleri bile o kadar radyasyona maruz kalmıştır ki, bugün o defterler radyoaktif koruma altında incelenebilmektedir.