kopyala yapıştır zamanı beyler

insanlığın yeryüzündeki serüveninin başlangıcından itibaren çeşitli coğrafyalarda farklı dil, din, ırk ve kültür üzerinde inşa edilmiş toplulukların varlığına şahit oluyoruz.

Bu topluluklar kuşkusuz her dem belli endişelerle hayatiyetlerini sürdürmüş, insanî, toplumsal ve moral bazı alanlardaki yozlaşmaların neticesi de tarihten silinip unutulmuşlardır. Arkeoloji ve antropolojinin önemli konusu olan bu alan, geçmişin “ibret” vegibalarını, üzerine serpilmiş ölü toprağını atarak gün yüzüne çıkarmaktadır. Yazılı metinlere sinmiş dönem kaygıları, topluluğun ortak sözleşmelerinden uzağa düştüğü zamanları işaret etmektedir. Sağlıklı bir toplumda, gelenek devam ederken yeni arayışlar ve güncel olanlar da varlığını ve hayatını sürdürür. ikisi arasındaki çatışma, “sentez”in doğumuna vesile olur. Ancak, “gelenek” mefhumu zaman içinde inkıtaa uğrayan ve bir sonraki nesle aktarılamayan toplumlar, güncel olanın hatalı yanlarına da açık hale gelir. Bir bayrak yarışı olarak düşünürsek toplumların bu koşusunu, her dem bir sonraki bayrağı teslim alan, en genç olandır. Yani nereye ve hangi hızla koşmasını bilen… Yani kendisine bayrağı teslim edenin hangi zorluklarla yol aldığından haberdar olan…

Küreselleşmenin bir çok toplumda olumsuz etkilerini görmek mümkündür. Ancak özellikle “popüler” kültür yansımaları ile önemli bir “modüler” etki yaptığını ve bir toplumun en büyük rezervi olan gençlik ile geleneğin arasını açtığını söylemek gerekir. Bu şu demektir ki, bayrak yarışında bayrağı devredenin yönü, ülküsü ve değerleri bir sonrakine aynı heyecanla geçmemekte, yön kavramı ciddi bir kaosun içerisinde kaybolmaktadır. Bireyler kadar toplumlar üzerinde de ciddi buhranlar oluşturan bu “küresel” etki, oluşturduğu illüzyon ile kendine özgü “sanal” bir aura oluştururken “kadim” alanın ya da “değer”ler sisteminin merkezkaç bir güçle sistemin dışına savrulmasına neden olmaktadır.

Bir bayram olarak kutlayıp önem atfettiğimiz gençlik; kurumlarda, toplumlarda, devletlerde enerjinin de sinerjinin de omurgasını oluşturan vazgeçilmez bir nimettir. Yöreden yöreye, ülkeden ülkeye “genç” tanımı değişiklik arzettiğinden UNESCO’nun gençlik, ’15- 25 yaş grubudur demesini, Birleşmiş Milletler Örgütü 12-25 arasındaki bireyleri genç, bu yaşlardaki süreç ise gençlik dönemidir” şeklindeki ifadesini, Türkiye’mizde ise gençlik yaşı genel olarak 12-24 yaşlarının sınır olarak kabul edileceği görüşü temel kabul ederek gençliği ele almaya çalışacağız.

Gencin kendisini aradığı, kişiliğinin şekillendiği, önemli kararların verilip, dev adımların atıldığı, geleceğini kurguladığı bir dönemdir bu vetire. Bu evrede gençler, sorumluluklarla yüzleşmekten, sorunlarla karşılaşmaktan kaynaklanan halet-i ruhiyeyle endişeli, ürkek yaşar ve sosyal baskı altında bir taraftan ezilirken diğer taraftan gün be gün olgunlaşırlar. Bütün bunların yanında gençlik bir toplumun imarını üstlenecek, gelecek ufuklarının tasarımında vazgeçilmez roller üstlenir.

Bu nazik ve önemli darboğazdan geçen gençliğin bilimsel, ruhsal ve sosyokültürel olarak ele alınması kaçınılmazdır. Küreselleşmeyle sıradanlaşan ve ruhen örselen yeryüzündeki genel gençlik durumu, kadim değerlerin önemsizleştirilerek reel hayatın dışına itilmesine ve yeteneklerin tek yönlü gelişmesine sebep olmuştur. Beden ve ruhun dengesinde “iyi insan” olmak ülküsüne yönelmeyen bu topluluğun yani gençliğin, Dünyamız ve ülkemiz adına da gelecekte önemli sorunların vasatı olacağı aşikardır. Popüler kültür deryasının medya destekli dev dalgalarıyla boğuşan insanlık, eskiye ait ne varsa aslından uzaklaşarak dönüşmesine sebep olmakta, kuşaklar arasında uçurumların oluşmasına ve aile içi onulmaz yaralar açan çatışma ve tartışmalara sebep olmaktadır.

Küreselleşmenin oluşturduğu “kalın” katman gençliği biraz daha özgürleştirmiş görülse de aslında her gün gençlerin önce beden ve ruhu arasında, akabinde ise kuşaklar ve katmanlar arasında gittikçe derinleşen uçurumlar oluşturmaktadır. Bir taraftan teknik ve teknolojik imkânlar bireyi çepeçevre sararken diğer taraftan, kozmopolitleşme, kentleşme ve çağdaşlaşma yalnızlaşan gencin ruhsal sorunlarla bir yumak şeklinde sarmalanmasına neden olmaktadır. Her geçen gün daha da artan çıkar odaklı bağlılık ve bağımlılık, aslında insanlığın karşıkarşıya kaldığı inkâr edilemez bir gerçeğini gözler önüne sermektedir. Küreselleşme, günümüzün gelişmiş ve gelişmekte olan toplumlarında insanların kullandıkları iletişim teknolojilerinde (cep telefonları, bilgisayarlar, e-postalar, internet), ikamet ettikleri mekânlarda, yedikleri yemek türlerinde, yaşamlarını kazanma biçimlerinde, kendilerini eğlendirme şekillerinde köklü bir değişim vaat etmektedir. Bu vaat ortdıbının büyüsü kuşkusuz küresel algının sunduğu imkanlar kadar vaat ettiği sanal “cennet” çağrısı ile de ilintilidir. Ancak toprakla halleşmemiş ve gelenekten tevarüs etmemiş her mutluluk çağrısı “truman Show” efekti ile yüzleşecektir.

Küreselden evrensele “farklar”?

Peki nedir, küreselin bittiği ve evrenselin başladığı nokta… Ya da hangi “turnusol” kağıdıyla ayırabiliriz bu iki tezatı… Aslında çokça karıştırılan bu iki kavramdan bir tanesi “değer”i öteki de “ürünü yani metaı” çağrıştırmaktadır. Küresel kültürün engellenemez yükselişi ve dünyayı sarmasının karşısına çıkacak akım insanın yüceltecek olan evrensel kültür olacaktır. Dolayısıyla bu iki kültür arasındaki farka göz atmakta fayda olacaktır;

Küresel kültür’de markalar vardır, gençler marka giyinmek ve marka kurumlarda zaman geçirmekle değer kazandıklarını zanneder, evrensel kültürde ise markadan ziyade bir insan olarak kendisine uyum sağlayacak mekân ve libasları tercih edilir. Küresel kültürün yayılmasının taşıyıcıları global kitle iletişim araçlarıdır, bilgilendirme iletim şeklindedir. Evrensel kültürde ise dilden dile gönülden gönüle yansıyan pozitif enerji ruhsal bağ kurar, bilgilendirme karşılıklı iletişim şeklindedir, “kalplerin te’lif edilmesidir”

Küresel kültürde benzer kültürleri aynı görme, aynılaştırma, farklı kültürleri ise merkezi kültüre benzetme dayatması ve çabası vardır. Evrensel kültürde ise “vahdet içindeki kesret” önem arzeder. Bütün kültürler saygıdeğerdir ve geliştirilerek yaşatılması gerekir.

Küresel kültürde katmanlar ve sınıflar arasında ayrışma vardır. Bu ayrışma kin, nefret, dışlama ve yok etme eylemlerini de beraberinde getirir. Evrensel kültürde ise “büyükten küçüğe şefkat, Altan tabakadan üst katmana karşı ise hürmet” anlayışı vardır. Karşılıklı empati ve sempati ile kaynaşma ve dayanışmaya önem verilir.

Nevzat Bayhan