GENEL BiLGiLER

ilk Yardım:
Herhangi bir kaza yada yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç gereç aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır.

ilk Yardımcı:
ilk yardımın tanımında belirtilen amaç doğrultusunda, hasta ya da yaralıya tıbbi araç-gereç aranmaksızın mevcut araç-gereçlerle, sağlık ekibi gelinceye kadar, ilaçsız uygulamaları yapan, en az Temel ilk Yardım Eğitimine katılıp “ilkyardımcı sertifikası” almış kişidir.

ilk Yardımın Öncelikli Amaçları
Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesini sağlamak,
Hasta ya da yaralının durumunun kötüleşmesini engellemek,
iyileştirmeyi kolaylaştırmak..
ilk Yardım Temel Uygulamaları: ilk yardımda temel uygulamalar, Koruma, Bildirme ve Kurtarma (KBK) olarak üçe ayrılmaktadır.

Koruma: Olay yerinde olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır.
- Olay trafik kazası ise;
Kazaya uğrayan araç mümkünse güvenli bir alana alınmalıdır.
Olay yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir.
Meraklı kişiler olay yerinden uzaklaştırılmalıdır.
Kazaya uğrayan aracın kontak anahtarı kapatılmalıdır.
Arcın yakınında sigara içilmemeli ve içilmesine izin verilmemelidir.
- Olay yerinde gaz varlığı söz konusu ise, patlama ve zehirlenmelerin önlenmesi için;
Gaz tüpünün vanası kapatılmalı, ortam havalandırılmalıdır.
Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma ya da çağrı araçlarının kullanımına izin verilmemelidir.
- Her türlü olayda;
Öncelikle olay yeri güvenliği sağlanmalıdır.
Olay yeri güvenliği sağlanabiliniyor ise, hasta ya da yaralılar kesinlikle yerlerinden kımıldatılmamalıdır.
Hasta ya da yaralılar yaşam bulguları yönünden değerlendirilmelidir.
Bilinç kaybı olanlar ile solunum, dolaşım, kanama vb. problemi olan hasta ya da yaralılar belirlenerek, öncelikle müdahale edilmelidir.
Kanamalı durumlarda Hepatit B, C, ve HIV/AIDS gibi hastalıklara karşı korunmak için müdahaleden önce mutlaka eldiven giyilmelidir.
Bildirme:Herhangi bir kaza ya da ani bir hastalık durumunda, tıbbi yardım için en hızlı şekilde 112 aranarak haber verilmesidir. Duruma göre itfaiye (110), zehir danışma merkezi (114), emniyet güçleri (Polis-155 / Jandarma-156) de aranabilir.
Tıbbi yardım için 112 arandığında; kesin yer ve adres, olayın tanımı, hasta ya da yaralı sayısı, durumları, arayan kişi, hangi numaradan aradığı, nasıl bir yardım alındığı ya da olay yerindeki olanaklar açıklanmalıdır.
Kurtarma: Olay yerinde hasta yaralılara müdahale; hızlı ancak sakin ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır. Hasta ya da yaralının durumunun değerlendirilmesine bağlı olarak ilk yardım yapılmalıdır.eğer ilk yardım bilinmiyorsa asla hasta ya da yaralıya dokunulmamalı ve yaralı kımıldatılmamalıdır

ilk yardımcının müdahalede yapması gerekenler
Hasta ya da yaralının durumunu değerlendirmek (bilinç ve solunum ),
Hasta ya da yaralının korku ve endişelerini gidermek,
Hasta ya da yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişileri organize etmek,
Hasta ya da yaralının durumunun ağırlaşmasını engellemek için gerekli müdahalede bulunmak,
Kanama, kırık, çıkık ve burkulma vb. durumlarda yerinde müdahale etmek.
Hasta ya da yaralının yarasını görmesine izin vermemek,
Hasta ya da yaralıları hareket ettirmeden müdahalede bulunmak,
Hasta ya da yaralıların en uygun yöntemlerle en yakın sağlık kuruluşuna sevkini sağlamak ( 112 ),

olay yeri güvenliği açısından herhangi bir tehlike yok ise hasta ya da yaralıyı kesinlikle yerinden kımıldatmamak

ÖNEMLi ÖNEMLi ÖNEMLi UYARI BiLMiYOSANIZ Bi gibE KARIŞMAYIN BURADA PAYLAŞTIKLARIM ZATEN iLK YARDIM EĞiTiMi ALMIŞ KiŞiLERiN YAPACAĞI ŞEYLER TABiKi SiZDE BU EĞiTiMi KURSA GiDEREK ALABiLiRSiNiZ VE BURADA NORMAL HAYATTA SiZiNDE YAPABiLCEĞiNiZ VE HAYAT KURTARICI UFAK ŞEYLER VAR. EN AZINDAN BAZEN HiÇBiŞEY YAPMAMAK BiLE ÇOK ŞEY YAPMAKTIR.

YANIKLARDA iLK YARDIM

Ateş, radyasyon, kızgın cisim vb. çeşitli fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasına yanık denir.

1.Derece yanıklar

Derinin yüzeyinde, kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır.
Ağrı vericidir.
Yanan bölgede hafif şişlik vardır.
Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir

2.Derece yanıklar

Derinin 1. ve 2. tabakası etkilenmiştir.
Enbelirgin özelliği deride içi su dolu kabarcıklar ( bül ) oluşmasıdır.
Çok ağrılıdır.

3.Derece yanıklar

Derinin tüm tabakaları etkilenir.
Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir.
Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadaraşamaları vardır.
Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür.
Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri
Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye bağlı olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar.
Ağrı ve sıvı kaybına bağlı olarak şok meydana gelir.
Hasta ya da yaralının kendi vücudunda bulunan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur.

- Isı ile oluşan yanıklarda ilk yardım

Kişi hala yanıyorsa, paniğe engel olunur, koşması engellenir.
Hasta ya da yaralı ıslak battaniye vb. ile sarılır ya da yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulmaya çalışılır.
Hasta ya da yaralının hava yolu açıklığı ve solunumu (AB) değerlendirilir.
Yanık çok yaygın değilse yanan bölge en az 20 dk.tazyiksiz ve bol soğuk su altında tutulur.
Şişlik oluşabileceğinden saat, yüzük, bilezik vb. takılar çıkarılır.
Yanan bölgedeki giysiler çıkarılır (giysi yanan bölgeye yapışmışsa etrafından kesilerek çıkarılması gerekir).
Yanan bölge sabunlu su ile dikkatlice temizlenir.
Su toplayan yerler patlatılmaz.
Yanan bölgelere (el,ayak gibi) birlikte bandaj yapılmaz.
Yanık üzeri temiz ve nemli bezle örtülür, yanık üzerine hiçbir madde sürülmez.
Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
Yanan vücut bölgesi geniş ve sağlık kurumu uzaksa, kusma yoksa, bilinci açıksa; sıvı kaybını gidermek amacıyla hasta ya da yaralıya hazırlanan sıvı (1 lt. su+ 1 çay kaşığı karbonat + 1 çay kaşığı tuz), maden suyu vb. içirilir.
Tıbbi yardım istenir ( 112 ).

- Kimyasal yanıklarda ilk yardım

Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak, kimyasal maddenin deriyle teması kesilir.
Yanan bölge bol, tazyiksiz akan suyla, en az 20-25 dk. yıkanır.
Hasta ya da yaralı battaniye vb. ile örtülür.
Tıbbi yardım istenir ( 112 ).

-Elektrik yanıklarında ilk yardım

Olabildiğince soğukkanlı ve sakin olunur.
Hasta ya da yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir.
Akımı kesme imkânı yoksa yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir.
Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir.
Hasta ya da yaralı kımıldatılmamalıdır.
Hasar gören vücut bölgesi örtülür.
Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa dahi tıbbi yardım istenir.

-Sıcak çarpmasında ilk yardım

Hasta serin ve havadar bir yere alınır.
Hastanın giysileri çıkarılır.
Hasta sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir.
Bulantı yoksa ve bilinci açıksa; su ve tuz kaybını gidermek için hastaya su, tuz, karbonatla hazırlanan sıvı ya da maden suyu içirilir.

Hayvan ısırmalarının önemi

Kedi köpek vb. hayvanların dişleri sivri ve keskindir. Ağızlarında ise daima mikrop vardır. Isırmaları halinde derindeki dokulara kadar mikropların ulaşmasına neden olurlar. Ayrıca birden fazla ısırmalarında ciddi yaralanmalara yol açabilirler.

Kedi - köpek ısırmalarında ilk yardım

Hafif yaralanmalarda;
· Yara 5 dk. süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır.
· Yaranın üzeri temiz bir bezle kapatılır.

Ciddi yaralanma ve kanama varsa;
· Yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulur.
· Derhal tıbbi yardım sağlanır ( 112 )
· Hasta kuduz aşısı için uyarılır.

Arı sokmasında ilk yardım

· Arının soktuğu bölge yıkanır.
· Derinin üzerinden arının iğnesi görünüyorsa çıkarılır.
· Soğuk uygulama yapılır ( soğuk su ). Amonyak vb. kullanılmaz.
· Eğer ağızdan sokmuşsa, solunumu güçleştiriyorsa kişinin buz emmesi sağlanır.
· Ağız içi sokmalarında ve alerjisi olanlar için tıbbi yardım istenir.

Akrep sokmasında ilk yardım

· Hasta sakinleştirilir.
· Sokmanın olduğu bölge hareket ettirilmez.
· Hasta ya da yaralı yatar pozisyonda tutulur.
· Sokulan bölgeye soğuk uygulama yapılır.
· Sokulan yerindört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır.
· Turnike uygulanmaz.
· Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb.).
· Tıbbi yardım istenir (112).

Yılan sokma / ısırmalarında ilk yardım

· Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır.
· Yara soğuk su ile yıkanır.
· Yaraya yakın bölgedeki baskı yapabilecek takı ya da eşyalar çıkarılır ( yüzük, bilezik, saat vb.).
· Yaraya soğuk uygulama yapılır.
· Yaralanan bölgenin dört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır.
· Turnike uygulanmaz.
· Yaralı mümkün olduğunca hareket ettirilmez.
· Yara üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb. ).
· Yaralının yaşam bulguları izlenir.
· Tıbbi yardım istenir (112).

Deniz canlıları sokmasında ilk yardım

· Kişi hareket ettirilmez.
· Temas eden ya da etkilenen vücut bölgesi ovulmaz.
· Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkarılır.
· Bu hayvanların enzimleri sıcağa karşı dayanıksız olduğundan, temas edilen ya da etkilenen bölgeye sıcak uygulama yapılır.
· Kişi sağlık kuruluşuna sevk edilir.

ZEHiRLENMELERDE iLK YARDIM

Zehirlenme:
Zehirleyici maddenin vücuda girmesi sonucu normal vücut fonksiyonlarının bozulmasıdır.
Zehirlenmelerde etkilenen sistemler ve görülen belirtiler

Sindirim sistemi; bulantı, karın ağrısı, kusma, ishal.
Sinir sistemi; rahatsızlık hissi, hareketlerde uyumsuzluk, havale, bilinç kaybı.
Solunum sistemi;nefes darlığı, morarma, solunum durması.
Dolaşım sistemi;nabız bozukluğu, kalp durması.

Zehirler vücuda; sindirim, solunum ve cilt yoluyla girmektedir.

Sindirim yolu zehirlenmesi : Ev ya da bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, aşırı ilaç ve alkol alınması sonucu oluşur.
Solunum yolu zehirlenmesi: Genellikle karbon monoksit gazı ( tüp kaçakları, şofben, sobalar ) lağım çukurunda biriken karbondioksit, klor, yapıştırıcılar, boyalar, ev temizleyicileri vb. maddelerin solunması sonucu oluşur.

Cilt yolu zehirlenmesi:Zehirli madde vücuda deri yoluyla girer.
ilaç enjeksiyonu, zehirli bitkilere temas, zirai ilaçlar, zehirli hayvanların ısırması ve sokması sonucu oluşur.

Sindirim yolu ile zehirlenmede ilk yardım

· Kişinin bilinci kontrol edilir.
· Sadece ağız zehirli maddeyle temas etmiş ise su ile çalkalanır.
· Zehirli madde el ile temas etmişse, el sabunlu su ile yıkanır.
· Hasta ya da yaralının yaşam bulguları değerlendirilir.
· Kusma, bulantı, ishal vb. belirtiler değerlendirilir.
· Özellikle, yakıcı maddenin alındığı ve hasta yaralının ne yiyip içtiğinin bilinmediği durumlarda hasta asla kusturulmaz!
· Bilinç kaybı varsa hasta ya da yaralıya koma pozisyonu verilir.
· Hasta ya da yalının üzeri örtülür.
· Tıbbi yardım istenir (112).
· Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir. ( Zehirli maddenin türü, kişi ilaç ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın bulunduğu saat, evde ne tür ilaçlar olduğu, vb.)

Solunum yoluyla zehirlenmelerde ilk yardım

· Olay yeri güvenliği sağlanır (Gaz vanası kapatılır, olay yerine ateşle yaklaşılmaz).
· Cam, kapı vb. açılarak ortam havalandırılır ya da hasta temiz havaya çıkarılır.
· Hastanın bilinci kontrol edilir, solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir.
· Hasta rahat nefes alabilmesi için yarı oturur pozisyonda tutulur.
· Hastanın bilinci kapalı ise koma pozisyonu verilir.
· Tıbbi yardım istenir (112).

Deri yolu ile zehirlenmelerde ilk yardım

· Olay yeri güvenliği sağlanır.
· Yaşam bulguları değerlendirilir.
· Ellerin zehirli madde ile teması önlenir.
· Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır.
· Zehirle temas etmiş deri 15 - 20 dk. boyunca bol suyla yıkanır.
· Tıbbi yardım istenir (112).

Zehirlenmelerde genel ilk yardım uygulamaları

· Olay yeri güvenliği sağlanır.
· Hastanın bilinci ve yaşam belirtileri değerlendirilir.
· Zehirlenmeye neden olan madde mümkün olduğunca kısa sürede ortamdan uzaklaştırılarak etki azaltılır
· Hastanın yaşamsal fonksiyonlarının ( solunum, dolaşım) devamı sağlanmaya çalışılır.
· Tıbbi yardım istenir (112).

Zehir danışma merkezi (114) : Zehir danışma merkezi 24 saat hizmet
vermektedir.
Zehirlenme vakalarında merkez aranarak, yapılabilecekler hakkında bilgi alınabilir.

Hasta ya da yaralı taşınmasında genel kurallar:

· Genel bir kural olarak, hasta ya da yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır!

· Olağan üstü bir tehlike söz konusu ise (ortam güvenli değil ise ya da hasta ya da yaralıya temel yaşam desteği yapılması gerekiyor ise ) taşıdığı her türlü riske rağmen acil taşıma zorunludur.
· Taşıma gerektiren durumlarda ilk yardımcı kendi sağlığını asla riske sokmamalıdır.
· Gereksiz zorlama ve yaralanmalardan kaçınılmalıdır.

Hasta ya da yaralı taşınırken dikkat edilmesi gereken kurallar:

· Baş - boyun - gövde ekseni esas alınmalı,
· Ekip çalışması yapılmalı,
· Hasta ya da yaralıya yakın mesafede çalışılmalı,
· Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalı,
· Sırtın gerginliğini korumak için dizler kalçadan bükülmeli,
· Yerden destek alacak şekilde, her iki ayak kullanılmalı ve biri diğerinden öne yerleştirilmeli,
· Omuzlar leğen kemiği hizasında tutulmalı,
· Ağırlık kaldırırken karın muntazam tutulup, kalça kasılmalı,
· Kalkarken ağırlık kalça kaslarına verilmeli,
· Yavaş ve düz adımlarla yürünmeli( Adımlar omuzdan geniş olmamalı.),
· Ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı hasta ya da yaralı mümkün olduğunca hareket ettirilmemelidir.

Araç içindeki hasta ya da yaralıyı araçtan çıkarma

· Kaza geçirmiş yaralı bir kişi eğer; olay yeri güvenliği sağlanamıyor (yangın,patlama tehlikesi, vb) ya da kişinin solunumu yok ise omuriliğine zarar vermeden çıkarılmalıdır. Aksi durumda yaralı kişiler araçtan çıkarılmamalı, olay yeri güvenliği sağlandıktan sonra tıbbi yardım istenerek, tıbbi yardım gelene kadar olay yerinde beklenilmelidir.
· Hasta ya da yaralının araçtan çıkarılmasında Rentek Manevrası olarak adlandırılan teknikten yararlanılır.

Rentek Manevrası uygulama basamakları:
1. Kaza ortamı değerlendirilerek olay yeri güvenlik önlemleri alınır.
2. Hasta ya da yaralının bilinci kontrol edilir, bilinç yok ise 1-1-2 aranır.
3. Hasta ya da yaralının solunumu değerlendirilir (Solunum yok ise hasta ya da yaralının araçtan çıkarılmasına karar verilir.).
4. Hasta ya da yaralının ayaklarının pedallara sıkışıp sıkışmadığı kontrol edilir.
5. Emniyet kemeri bağlı ise açılır.
6. Hasta ya da yaralının karşı taraftaki eli kemer ya da giysilerine sıkıştırılır.
7. Hasta ya da yaralıya yan tarafından yaklaşılarak, bir eliyle hasta ya da yaralının yakın taraftaki kolu bilekten kavranır, diğer elle çenesi tutularak boynu desteklenir.
8. Baş - boyun - gövde hizası bozulmadan tek hareketle araçtan dışarı çıkarılır
9. Hasta ya da yaralı yavaşça yere veya sedyeye yerleştirilir..

http://www.ilkyardim.org....Files/ER1_4848%20copy.jpg

http://www.ilkyardim.org....Files/ER1_4850%20copy.jpg

http://www.ilkyardim.org....Files/ER1_4852%20copy.jpg

http://www.ilkyardim.org....Files/ER1_4853%20copy.jpg

http://www.ilkyardim.org....Files/ER1_4862%20copy.jpg

Havale:
Adalelerin kontrol edilemeyen kasılmalarıdır. Sinir merkezindeki tahriş sonucu beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalardır.

Havalenin Nedenleri

· Beyinde yaralanma,
· Beyinde enfeksiyon,
· Yüksek ateş,
· Bazı hastalıklar (Sara).

Ateş nedenli havale herhangi bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38 C°’ nin üzerine çıkmasıyla oluşur.

Genellikle 6 ay ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır. ilk yardım olarak;
· Öncelikle hasta ılık suyla ıslatılmış havlu yada çarşafa sarılır.
· Ateş bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokulur, duş alması sağlanır.
· Ateş düşmezse tıbbi yardım istenir.

Sara krizi

· Hastada var olmayan koku alma, adale kasılması vb. ön haberci denilen belirtiler görülebilir.
· Bazen hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır.
· Yoğun ve genel adale kasılması görülür. 10 - 20 sn kadar nefesi kesilir.
· Dudaklarda ve yüzde morarma gözlenir.
· Ardından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, aşırı tükürük salgılanması, altına kaçırma görülebilir.
· Hasta dilini ısırabilir başını yere çarpıp yaralayabilir.
· Aşırı kontrolsüz hareketler gözlenebilir.
· Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uykulu hali vardır.

Sara krizinde ilk yardım

· Olayla ilgili güvenlik önlemleri alınır.
· Kriz kendi sürecine bırakılır.
· Hasta bağlanmaya çalışılmaz.
· Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz.
· Yabancı herhangi bir madde kullanılmaz ( soğan, kolonya vb. ).
· Hastanın kendini yaralamamasına dikkat edilir.
· Etraftaki zarar verebilecek malzemeler uzaklaştırılır.
· Sıkan giysiler gevşetilir.
· Kusma karşısında tetikte olunmalıdır.
· Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir.
· Tıbbi yardım istenir(112).

Kan şekeri düşüklüğü;

Herhangi bir nedene bağlı olarak vücutta kan şekeri eksildiği zaman ortaya çıkan durumdur.

-Kan şekeri düşüklüğü nedenleri

Şeker hastalığına bağlı.
Uzun süren egzersizler sonrası.
Uzun süre aç kalma sonrası
Mide - bağırsak ameliyatı olmuş kişilerde yemek sonrası.

Ani kan şekeri düşme belirtileri;

Kan şekeri düşmüş kişide; terleme, hızlı nabız, titreme, yorgunluk, bulantı,aniden acıkma hissi görülür

Kan şekeri yavaş yavaş ve uzun sürede düşerse kişide;

· Baş ağrısı,
· Konuşma güçlüğü,
· Görme bozukluğu,
· Uyuşukluk,
· Kafa karışıklığı,
· Şuur kaybı görülür.

Kan şekeri düşüklüğünde ilk yardım

· Hastanın genel durumu değerlendirilir.
· Bilinci yerindeyse; şekerli su verilir.
· Belirtiler 15 - 20 dakikada geçmiyorsa sağlık kuruluşuna başvurulur.
· Bilinci kapalı ise; Koma pozisyonu verilerek yardım çağrılır.

Kan şekeri düşük yada yüksek olsa da 2 kesme şekerinin alınması hayat kurtarıcı olabilir.

HIV/AIDS Epidemiyolojisi

HIV/AIDS ilk defa 1981 yılında ABD’de bir grup homociksüel (eşcinsel) erkekte ender olarak rastlanan PCP ve Kaposi sarkomu vakalarının kendisini göstermesiyle tıp camiasında o zamana kadar görülmemiş bir hastalık olduğu belirlenmiştir.

ilerleyen yıllarda vaka sayılarının artması ve homociksüel kişilerin biciksüel kişilerle birlikte
olmaları onların da kadınlarla birlikte olması AIDS’in homociksüel hastalığı olmadığını herkese
bulaşabileceğini göstermiştir. Tıp dünyası yapılan araştırmalar sonucu AIDS hastalığını
tanımlamıştır.

AIDS; Hastalığın adı

HIV; Hastalığa etken olan virüsün adı

Acquired=Kazanılmış Human=insan
Immune=Bağışıklık Immunodeficiency=Bağışık yetmezliği
Deficiency=Yetmezlik Virus=Virüsü
Syndrome=Sendromu


HIV/AIDS’in Tarihçesi

1981 ABD’de genç, homociksüel erkeklerde Kaposi sarkomu ve Pneumocytisis carinii jiroveci (PCP) pnömonisi tespiti
1982 Hastalığa “AIDS” adının verilmesi
1983 HIV-1 saptanması
1984 Antikor testlerinin geliştirilmesi
1985 HIV-2 saptanması
1987 Tedavisinde kullanılan Zidovudin ilacının ruhsatlandırılması

HIV/AIDS Nasıl Bulaşır?

1- Cinsel Yolla ( %55-60 );
Korunmasız olarak yapılan (kondom, prezervatif kullanmaksızın) her türlü vaginal, oral ve
anal cinsel temas ile,
2- Kan yoluyla ( %5-10 );
Kan, organ ve doku nakli,kan temas etmiş delici, kesici aletler, ortak şırınga kullanımı
3- Anneden bebeğe ( %20-30 );
Gebelikte, doğumda ve doğum sonrası anne sütü emzirme ile.

HIV/AIDS Nasıl Bulaşmaz?

· Sarılmakla, dokunmakla, öpmekle, okşamayla, el sıkışmakla,
· Aynı çatal, bıçak, kaşık, bardak, tabak, havlu kullanmakla,
· Öksürme, aksırma, nefes, gözyaşı, tükürük ve ter ile,
· Sinek, sivrisinek, böcek sokmaları ve hayvan ısırıkları ile,
· Aynı yüzme havuzu, duş, hamam, sauna, tuvalet kullanmakla,
· Aynı ev, okul, işyeri, tiyatro, sinema, otobüste ve odada bulunmakla,
· Aynı telefonu kullanma ve sigara paylaşmakla,
· Evcil hayvanlarla aynı ortamda bulunmakla AIDS BULAŞMAZ.

HIV/AIDS vakalarının yaygınlaşmasıyla nedeniyle, insanlar ilk yardım uygulamaları sırasında hastalığın kendilerine bulaşmasından endişe etmektedir. ilk yardım uygulamalarında, lastik eldiven giyilmesi, vb. hijyenik uygun önlemlerin alınması bulaşma riskini önemli ölçüde azaltacaktır.

HIV/AIDS’ten Korunma Önlemleri

Cinsel temas ile bulaşdan korunma
· Toplum bireylerine “Üreme Sağlığı ve GÜVENLi CiNSEL YAŞAM” Eğitimi verilmesi
· Erkekler için kondom ( prezervatif, kaput, kılıf ) kullanımı,
· Kadınlar için Kadın Kondomu kullanımının sağlanması, eğitimi ve yaygınlaştırılması,
· Tek eşliliğe riayet etme,
· Cinsel temasla bulaşan diğer enfeksiyonlar hakkında bilgi, tanı ve tedaviye erken dönemde başlama,
· Cinsel yaşama HAYIR diyebilme becerisi kazanma,

Kan ve kan ürünlerinden bulaştan korunma

· Riskli davranışta bulunan kişilerin kan bağışlamaması ( Pencere dönemi ),
· Kendimize ya da herhangi bir kişi için ihtiyaç duyulan kan ve kan ürünlerine gerekli testlerin uygulanmış olması,
· Ototransfüzyon ( Kişinin kendi kanının kendisine kullanılması üzere vermesi. ),
· Güvenli kan için güvenli kan bağışçılarının sağlanması ve eğitim,
· Damar içi uyuşturucu madde kullanma alışkanlığı olanlar; uyuşturucuya HAYIR diyebilme, reddetme ve ortak şırınga paylaşmama,
· Sağlık personeline bulaştan korunmada evrensel önlemlerin uygulanması,
· Kesici, delici aletlerin kullanımında koruyucu önlemlerin titizlikle uygulanması.

III. Anneden bebeğe bulaşın önlenmesi

· Gebeliğin önlenmesi
· Doktor gözetiminde, tedavi destekli gebelik ve doğum
· Emzirmeme

Güvenli bir ilk yardım uygulaması için;

· ilk yardım uygulamasına başlamadan önce imkânınız varsa eldiven, yoksa poşet giyiniz.
· Ellerinizi ilk yardım uygulamasından sonra bol su ve sabunla yıkayınız.
· Elinizde açık yara varsa vücut sıvıları ile temas etmemeye çalışınız.
· Yaralı kişinin yakınındaki cam kırıkları v.b maddelere dokunurken çok dikkatli olunuz.
· Derideki kesici ve delici yaraları mutlaka temiz bir bezle kapatınız.
· Kanamalı ve açık yarası olan kişilerle direkt temasta bulunmayınız.
· Suni solunum sırasında kullanılabilecek maske v.b malzemeyi bulundurunuz ve kullanmayı öğreniniz.
· Kendinizi koruyunuz unutmayın ki hasta olan kişiden alınan mikroplar ömür boyu kalıcı hastalık haline dönüşebilir.

Temel Yaşam Desteği

Solunum ve Kalp Durması Nedir?

Solunum Durması: Solunum hareketlerinin durması nedeniyle vücudun, yaşamak için ihtiyacı olan oksijenden yoksun kalmasıdır. Hemen yapay solunuma başlanmaz ise bir süre sonra kalp durması meydana gelir.

Kalp Durması: Bilinci kapalı kişide, büyük atardamarlardan nabız alınamaması durumudur. Kalp durmasına 5 dakika içinde müdahale edilmezse dokuların oksijenlenmesi bozulacağı için beyin hasarı oluşur. Kişide solunumun olmaması, bilincin kapalı olması, hiç hareket etmemesi ve uyaranlara cevap vermemesi kalp durmasının belirtisidir.

Temel Yaşam Desteği Nedir?

Hayat kurtarmak amacı ile hava yolu açıklığı sağlandıktan sonra solunumu durmuş ve hiçbir yaşam belirtisi görülmeyen (her hangi bir hareket, öksürük, rengin solukluğu, yüzde morarma…) kişiye, yapay solunum ile akciğerlerine oksijen gitmesini; dış kalp masajı ile de kalpten kan pompalanmasını sağlamak üzere yapılan ilaçsız müdahalelerdir.
Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır.
Boğulma ve travmalarda, ilk yardımcı yalnız ise 5 turdan sonra (30/2= 1 tur) kendisi yardım çağırmalıdır.
Bebek ve çocuklarda, eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. ilk yardımcı yalnız ise 5 tur temel yaşam desteğinden sonra kendisi yardım çağırmalıdır. Çünkü bebek ve çocuklarda solunum problemi ön plandadır.

Hayat Kurtarma Zinciri Nedir?

Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve ilk yardımcının görevi değildir.

1. Halka - Sağlık kuruluşuna haber verme,
2. Halka - Olay yerinde yapılan Temel Yaşam Desteği,
3. Halka - Ambulans ekiplerince yapılan müdahaleler,
4. Halka - Hastane acil servisleridir.

ilk Yardımın ABC’ si Nedir?

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir.
A. Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi,
B. Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset),
C. Dolaşımın değerlendirilmesi (canlılık belirtilerini gözle).

Hava Yolunu Açmak için Baş - Çene Pozisyonu Nasıl Verilir?

Bilinci kapalı bütün yaralılarda solunum yolu kontrol edilmelidir. Çünkü dil geriye kayabilir ya da herhangi bir yabancı madde solunum yolunu tıkayabilir. Ağız içi kontrol edilerek temizlendikten sonra hastaya baş-çene pozisyonu verilir.

Bunun için;
• Bir el, alına yerleştirilir.
• Diğer elin iki parmağı çeneye yerleştirilir.
• Alından bastırılıp, çeneden kaldırılarak baş, geriye doğru itilir.
• Böylece dil yerinden oynatılarak hava yolu açıklığı sağlanmış olur.

Yetişkinde Yapay Solunum Nasıl Yapılır?
Yaralının hava yolu açıldıktan sonra solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir. Aynı zamanda yaşam belirtileri gözlenir. Hareket ediyor mu?Rengi soluk mu? Morarmış mı? vb.
Solunumu ve canlılık belirtileri yoksa Temel Yaşam Desteğine başlanır.
Normal solunum yoksa (solunum yoksa veya yetersiz ve düzensiz ise) hemen yapay solunuma başlanır.

Ağızdan Ağıza Yapay Solunum

• Önce yaralıya Baş-Çene pozisyonu verilir.
• Bir elin baş ve işaret parmakları ile burun kanatları hava çıkmayacak şekilde kapatılır.
• ilk yardımcı, yaralının ağzını hava çıkmayacak şekilde kendi ağzı ile kavrar.
• Hasta akciğerine 400-600 ml hava gidecek şekilde ağızdan her biri bir saniye süren iki kez üflenir.
• Bu şekilde verilen hava hayati organları koruyacak yeterli oksijene(%16-18) sahiptir.

Ağızdan Buruna Yapay Solunum

• Bebeklerde ve yetişkinlerde çene kilitlenmesi gibi durumlarda, yapay solunum ağızdan buruna hava verilerek yapılmalıdır.
• ilk yardımcı kendini korumak için yapay solunum sırasında ince bir tülbent, gazlı bez gibi araçlar kullanabilir

Çocuklarda (1-8 Yaş) Yapay Solunum Nasıl Yapılır?

• Çocuğa önce Baş-Çene pozisyonu verilir.
• Çocuğun hava yolu açıldıktan sonra solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir.
• Solunumu ve canlılık belirtileri yoksa Temel Yaşam Desteğine başlanır.
• Yapay solunum ağızdan - ağıza ya da ağızdan - ağız ve buruna tekniği ile çocuğun yaşı ve yüzünün büyüklüğüne göre gerçekleştirilir.
• Yapay solunuma iki kez hava üflenerek başlanır.

Bebeklerde (0-1 Yaş Arası) Yapay Solunum Nasıl Yapılır?

• Bebeğin topuğuna hafifçe vurularak bilinç kontrolü yapılır.
• Bebeğin hava yolu açıldıktan sonra solunum Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile değerlendirilir.
• Solunum yolunun açılması için bebeğe Baş-Çene Pozisyonu verilir (bebeğin başı hafifçe itilir).

BAŞIN FAZLA GERDiRiLMESi SOLUNUM YOLLARINI TIKAYIP OLUMSUZ SONUÇLAR YARATABiLECEĞiNDEN BAŞA HAFiF BiR EĞiM VERMEK SON DERECE ÖNEMLiDiR!

• Yapay solunuma başlanırken ilk yardımcı, ağzını bebeğin ağzı ve burnunun üstüne yerleştirmelidir.
• Yapay solunuma her biri bir saniye süren beş kez hava verilerek başlanır.
• Üflemenin ayarı bebeğin göğsünün kalkış hareketlerine göre olmalıdır. Çocuğun akciğerlerinin alacağından daha fazla hava üflenmemelidir

Yetişkinde Dış Kalp Masajı Nasıl Yapılır?

- Bilinç ve solunum belirtileri yoksa sert bir zemine yatırılarak dış kalp masajına başlanır.
Temel yaşam desteği yapılırken yaş önemli bir faktördür. Orta yaş ve üzerindeki bir hastada ölüm nedenlerinin başında ventriküler fibrilasyon gelmektedir. Böyle bir durumda olay yerine gelen 112 ekibi, defibrilasyon yaparak hastayı kurtarma şansını arttırabilir. Bu nedenle süratle 112’yi aramak son derece önemlidir.
Temel yaşam desteğine başlarken eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalı veya ilk yardımcı kendisi aramalıdır. Boğulma ve travmalarda ilk yardımcıyalnız ise 30/2 kalp basısı ve suni solunum uygulamasının 5 tur tekrarından sonra 112’ yi kendisi arar. Bebek ve çocuklarda, eğer çevrede biri varsa hemen 112 aratılmalıdır. ilk yardımcı yalnız ise 5 tur temel yaşam desteğinden sonra kendisi yardım çağırmalıdır. Çünkü bebek ve çocuklarda solunum problemi ön plandadır. Kalp basısı, göğsün ortasına yapılmalıdır. Her iki elin baş ve işaret parmakları ile iki eşit “C” oluşturulur. Bir elin işaret parmağı iman tahtasının alt ucuna, diğer elin işaret parmağı üst ucuna yerleştirilir. Baş parmaklar ortada birleştirilir. Bir el kaldırılarak topuğu diğer baş parmağın üstüne konur. Elin topuğu tam iman tahtasının üstünde olmalıdır. Önde ya da arkada olması kaburga kırılmasına neden olabilir. Her iki el parmakları birbirine geçirilir ve hastaya temas etmemesine dikkat edilir. Eller sabit tutulmalıdır. Dirsekler ve omuz düz ve hasta/yaralının vücuduna dik duracak şekilde tutulmalıdır. Vücut ağırlığı ile kaburga kemikleri 4-5 cm içe çökecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar) ritmik olarak sıkıştırma-gevşetme şeklinde bası uygulanır. Erişkinlerde dakikada 100 bası uygulanmalıdır. Dış kalp masajı, 1 yaşın altındaki bebeklerde; göğüs kemiğinde meme çizgisinin hemen altına iki parmakla, göğüs kemiği 1-1,5 cm içe çökecek şekilde, dakikada 100 bası olarak yapılır. 1-8 yaşına kadar çocuklarda; bası yeri yetişkindeki gibi bulunur ve tek elle 2,5-5 cm çökecek şekilde yapılmalıdır (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar). Yapay solunum ve dış kalp masajı birlikte yetişkinlerde, bebekte ve çocukta tek ya da iki ilk yardımcı ile 30/2 olarak uygulanır. Buna 1 tur denir. Temel yaşam desteğine yaralının yaşam belirtileri veya bu konuda eğitim almış bir sağlık personeli gelinceye kadar kesintisiz devam edilmelidir.

Çocuklarda (1-8 Yaş) Dış Kalp Masajı Nasıl Yapılır?
Kalp masajı tek elle basılarak yapılır. Bası noktası, yetişkinlerde olduğu gibi belirlenir. Büyük çocuklarda tek elin basısı yetersiz görülürse yine yetişkinlerdeki gibi uygulama yapılır. Çocuklarda dakikada 100 bası uygulanır. Bası gücü ise göğüs boşluğu 2,5-5 cm çökecek şekilde (yandan bakıldığında göğüs yüksekliğinin 1/3’ü kadar), Çocuklarda bir ya da iki ilk yardımcı ile 30/2 olacak şekilde uygulama yapılır.

Bebeklerde (0-1 Yaş) Dış Kalp Masajı Nasıl Yapılır?
Bebeğin iki memesi arasında hayali bir çizgi olduğu varsayılarak bu çizginin hemen altında orta noktada göğüs kemiği tespit edilir. Buraya iki parmağı bastırmak suretiyle kalp masajına başlanır. Kalp masajı göğüs kemiği 1-1,5 cm içeri çökecek şekilde yapılır. Bebeklere de dakikada 100 bası uygulanır. Bebeklerde de kalp masajı ve yapay solunum sayısı 30/2 olacak şekilde uygulanır.

BUNU YAPABiLMEK iÇiN iLK YARDIM EĞiTiMi ALMIŞ OLMANIZ GEREKMEKTEDiR YOKSA HASTAYA YARARDAN ÇOK ZARAR VERiRSiNiZ AMA EN AZINDAN UFAKTA OLSA BiR BiLGiNiZ OLSUN DiYE BEN BU PAYLAŞIMI YAPIYORUM. iYi GÜNLER iNCiSÖZLÜK.