hiç kimse bana özet geç piç demediiiiiiiiiiiii

bana diyinde kıskansın bin

nevruz bayramı ya da kısaca nevruz (farsça: نو روز - nou ruz, kürtçe: newroz, özbekçe: navruz, türkmence: nowruz, kazakça: naurız, kırgızca: nooruz, azerice: novruz, kırım tatarcası: navrez) farslar, kürtler, zazalar, azeriler, anadolu türkleri, afganlar, arnavutlar, gürcüler, türkmenler, tacikler, özbekler, kırgızlar, karakalpaklar, kazaklar ile beraber neredeyse tüm kuzey yarımküre tarafından kutlanan geleneksel yeni yıl ya da doğanın uyanışı ve bahar bayramı. yazılı olarak ilk kez 2. yüzyılda pers kaynaklarında adı geçen[3] nevruz, i̇ran ve bahai[4] takvimlerine göre yılın ilk gününü temsil eder. günümüz i̇ran'ında, her ne kadar i̇slami bir kökeni olmasa da bir şenlik olarak kutlanır. bazı topluluklar bu bayramı 21 mart'ta kutlarken, diğerleri kuzey yarım kürede ilkbaharın başlamasını temsilen, 22 veya 23 mart'ta kutlarlar.[1] aynı zamanda, zerdüştlük, hem de bahailer[4] için de kutsal bir gündür ve tatil olarak kutlanır. kürtlerde, nevruz bayrdıbının kürt mitolojisindeki demirci kawa efsanesi'ne dayandığına inanılır.[5] anadolu ve orta asya türk halklarında ise baharın gelişi olarak kutlanır.[2]
2010'da birleşmiş milletler genel kurulu, 3000 yıldan beri kutlanmakta olan pers kökenli bu şenliği, dünya nevruz bayramı ilan etmiştir.[6] 28 eylül - 2 ekim 2009 arasında abu dhabi'de hükümetler arası toplanan birleşmiş milletler manevi kültür mirası koruma kurulu, nevruzu dünya manevi kültür mirası listesi 'ne dahil etmiştir.[7][8][9][10] 2010'dan başlayarak birleşmiş milletler genel kurulu 21 mart'ı "dünya nevruz bayramı" olarak kabul etmektedir.nu başlıkları [gizle]1 i̇sim kökeni2 nevruz ve ekinoks
3 tarih ve gelenek4 afganlarda nevruz5 bahailerde nevruz6 kürtlerde nevruz6.1 demirci kawa efsanesi7 türklerde nevruz8 kutlandığı ülkeler veya bölgeler9 ayrıca bakınız
10 notlar11 kaynakça12 dış bağlantılarsim kökeni [değiştir]kelimenin aslı eski farsça'dan gelir: yeni anlamındaki nava ve gün ışığı/gün anlamındaki rəzaŋh birleşerek oluşturmuşlardır. anlamı "yeni gün/günışığı" dır ve günümüzün farsçasında da hâlâ aynı anlamda kullanılmaktadır (nev: yeni + ruz: gün; anlamı "yeni gün") [12]
i̇rani dillerdeki gün anldıbına gelen ruz (farsça), roç (beluçca), roc (zazaca:batı kürtçe), roz (soranice:güney kürtçe), ya da roj (kurmanci:küzey kürtçe) sözcükleri proto-i̇ranicenin "rauça"sından gelir. bu da eski hint-avrupacanın manası işık olan *leuk- kelime köküne dayanmaktadır. şu en eski şekilden rusçadaki luç, almancadaki licht, yunancadaki leukós, latincedeki lux, i̇ngilizcedeki light ve ermenicedeki luy da oluşmuşlar. proto-iranicede rusçadaki gibi bir k > ç ses ertelemesi ortaya çıkmışdır ve ayrıca 'l' sesi 'r'ye dönüşmüştür.
eski i̇rani dili olan avesta dilinde raôçah zamanında esasdan işık demekti. eski hint-ari dilindeyse (bugünkü kuzey hindistanda varolan dil grubu) roçiş kulanılmaktadır.
nevruz teriminin tarihte ilk yer aldığı kayıtlar, m.s. 2. yüzyıldaki pers i̇mparatorluğu kayıtlarıdır, ancak bundan çok daha öncesindeki (yaklaşık m.ö. 648 ve 330 yılları arasında) pers i̇mparatorluğu altında yaşayan değişik milletlerin pers şahına nevruz gününde hediyeler getirdiğine dair bilgiler mevcuttur[13]
nevruz diğer türk devlet ve topluluklarında da kutlanılır. bunlardan azerbaycan'da novruz, kazakistan'da navrız meyrami (наурыз мейрамы), kırgızistan'da nooruz, kuzey kıbrıs türk cumhuriyeti'nde mart dokuzu kırım türklerinde navrez, batı trakya türkleri'nde mevris adları ile anılır. farsça'da yazılışı nouruz'dur. türk kökenli bir devlet olan kazakistan'da (наурыз мейрамы) navrız meyrami adı ile kutlanan nevruz arnavutluk'ta ise sultan nevruz olarak isimlendirilir. nevruz ve ekinoksdeğiştir]ekinoksta dünyanın güneş tarafından aydınlatılmasının gösterimi. güneş ışıkları ekvatora dik geldiği için aydınlanma çemberi kutuplardan geçmektedir.ana madde: ekinoksnevruz, baharın ilk günüdür ve bu gün kuzey yarım kürede bahar ekinoksunun (gün tün eşitliği) oluştuğu gündür. güneşin ekvatora dik açı ile gelir. gece ve gündüz birbirine eşitlenir. ayrıca hem kuzey hem de güney kutbu aynı anda gündoğumu hattındadırlar ve gün ışığı her iki yarımküre arasında eşit olarak paylaşılmaktadır. astrolojik olarak 21 mart, burçlar sırasında ilk