"Temel kuvvet
Vikipedi, özgür angiblopedi
Fizikte Temel kuvvet, Temel güç veya Temel etkileşim parçacıkların birbirleri ile etkileşimlerinin işleyiş biçimidir.

Konu başlıkları [gizle]
1 Kütle çekim kuvveti
2 Elektromanyetik kuvvet
3 Güçlü çekirdek kuvveti
4 Zayıf çekirdek kuvveti
5 Ayrıca bakınız
6 Kaynakça
Kütle çekim kuvveti[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Kütle çekim kuvveti
Kütle çekim kuvveti diğer temel kuvvetlere göre oldukça zayıf etkileşim göstermektedir, ancak uzun mesafelerde kütle çekimin kuvveti diğerlerine oranla ön plana çıkar. Bunun üç nedeni vardır. Birincisi kütle çekimin menzili elektromanyetik kuvvet gibi sınırsızdır. ikincisi, tüm kütleler pozitiftir bu nedenle kütle çekimin etkileşimi elektromanyetizmadaki gibi elenmez. Son olarak, kütle çekim kuvveti emilemez ve dönüştürülemez, yani kalıcıdır. Yani gezegenler, yıldızlar ve galaksiler gibi büyük gökcisimleri kütle çekim kuvvetini baskın olarak hissederler. Karşılaştırılacak olursa örneğin bu cisimlerin toplam elektrik yükleri sıfırdır. Çünkü yükün yarısı pozitif diğer yarısı negatiftir. Ek olarak, diğer etkileşimlerden farklı olarak, kütle çekim evrensel olarak tüm maddeye etki eder.

Elektromanyetik kuvvet[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Elektromanyetik kuvvet
Elektromanyetizma elektrik yüklü parçacıklar arasında oluşan kuvvettir. Bu olgu yükler dengede iken rol oynayan elektrostatik kuvveti ve yükler birbirlerine göre hareket ederken işleyen elektrik ve manyetik kuvvetlerin bileşkelerini içerir.

Elektromanyetizma da sonsuz erimli bir kuvvettir ancak kütle çekimden çok daha kuvvetlidir bu yüzden , cisimlerin delinmezliğinden, lazer ve radyolara, atom ve metallerin yapısına, ve sürtünme ve gökkuşağı na kadar güncel hayatımızdaki pek çok olguyu açıklar.

Elektrik ve manyetizma antik çağdan beri gözlenmekteydi, ancak bilimadamlarının her ikisinin bir temel etkileşimin görünümleri olduğunu keşfetmeleri ancak 1800lerde olabildi. 1864 e gelindiğinde Maxwell denklemleri olguyu özenle nicelemiş ve birleştirmişti. 1905'te Einstein Özel görelilik kuramı ile ışık hızının sabitliği konusunu çözmüş, Fotoelektrik etkiyi ışığın bugün foton dediğimiz parçacık üzerinden nicel iletildiğini kuramlaştırarak açıklamıştı. 1927'de Paul Dirac ile başlayan kuantum mekaniği ve elektromanyetizmanın göreceliğe dayalı kurdıbını birleştirerek kuantum elektrodinamik kurdıbını oluşturma süreci Richard Feynman, Freeman Dyson, Julian Schwinger, ve Sin-Itiro Tomonaga tarafından 1940'ta tamamlandı.

Güçlü çekirdek kuvveti[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Güçlü çekirdek kuvveti
Güçlü etkileşim veya güçlü çekirdek kuvveti farklı uzaklıklarda değişken değerlik alması nedeniyle en karmaşık kuvvetir. 10 femtometreden daha fazla uzaklıklarda pratik olarak gözlenemez, 20. yüzyılın başlarına kadar fark edilememesinin nedeni budur.

Çekirdeğin keşfinden sonra pozitif protonları çekirdekten fırlamaktan alıkoyacak yeni bir kuvvete ihtiyaç olduğu açıktı. Kuvvet elektromanyetizmadan çok daha güçlü olmalıydı böylece protonlar bu kadar (Atom hacminin 10-15) sıkışık bir arada iken dengeli sistemlerin kurulması açıklanabilirdi. Hideki Yukawa kuvvetin kısa erimi nedeniyle devasa (yaklaşık 100 MeV) bir parçacıkla ilintili olduğunu öngördü. Pion 1947'de keşfedildiğinde parçacık fiziğinde modern çağı başlattı .

Zayıf çekirdek kuvveti[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Zayıf çekirdek kuvveti
Zayıf etkileşim veya zayıf çekirdek kuvvetı Beta ışıması gibi atom çekirdeği çapında bazı olgulardan sorumludur. Elektromanyetizma ve zayıf kuvvet kuramsal olarak birleşik bir kuramın, elektrozayıf etkileşimin iki bölümü olarak anlaşılmaktadır. Bu anlamlandırma birleşik kuram Standart Modele giden ilk adımdır. Elektrozayıf kuramda, kuvveti taşıyanlar büyük W ve Z bozonları olarak isimlendirilen Gauge bozonlardır. Zayıf etkileşim eşitliğin korunmadığı tek etkileşimdir sağ-sol asimetriktir. CP simetrisini bile ihlal etmektedir. Ancak, CPTsimetrisini korumaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]
Standart Model
Güçlü etkileşim
Elektrozayıf etkileşim
Zayıf etkileşim
Yerçekim
Kuantum kütle çekim
Sicim Kuramı
Her şeyin Kuramı
Büyük birleşik kuram
Birleşik Alan Kuramı
Biliminsanları: Isaac Newton, James Clerk Maxwell, Albert Einstein, Sheldon Glashow, Abdus Salam, Steven Weinberg, Gerardus 't Hooft, David Gross, Edward Witten, Howard Georgi
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
Feynman, Richard P. (1967). The Character of Physical Law. MIT Press. ISBN 0-262-56003-8
Weinberg, Steven. (1993). The First Three Minutes: A Modern View of the Origin of the Universe. Basic Books. ISBN 0-465-02437-8
Weinberg, S. (1994). Dreams of a Final Theory. Vintage Books USA. ISBN 0-679-74408-8
Padmanabhan, T. (1998). After The First Three Minutes: The Story of Our Universe. Cambridge University Press. ISBN 0-521-62972-1
Perkins, Donald H. (2000). Introduction to High Energy Physics. Cambridge University Press. ISBN 0-521-62196-8"
kaynakça: http://tr.wikipedia.org/wiki/Temel_kuvvet