hanefi mezhebinin itikadi görüşü ne

1-Allah’ı meleklerini kitaplarını resullerini Allah’tan gelenleri güvenilir ravilerin Rasulullah’tan s.a.v rivayet ettiklerini kabul etmek.(1)

2-Allah birdir O’ndan başka ilah yoktur O hiçbir şeye muhtaç değildir; O eş ve çoçuk edinmemiştir.(2)

3-Hz muhafazid O’nun Resulü ve kuludur.(3)

4-Allah’ın isimleri vardır;fakat bunların Allah’tan başka şeyler oldukları söylenemez O bilir, işitir,görür, ve güç sahibidir Onun iki eli iki gözü ve yüzü vardır;ancak bunların keyfiyeti bilinemez.Kur’an’da zikredilen ve sahih haberlerde bildirilen bu sıfatlar işitme, görme,göz yüz, ilim,güç, kudret izzet, azamet irade, dileme,söz ve kelam, rıza,kızgınlık, hayat,uyanıklık, ferah,gülme ve buna benzer şeylerdir. Bunlara hiçbir şekilde ilavede bulunulamaz. Allah’ın bu isim ve sıfatları kulların sıfatlarına benzetilemez, onların nasıllığı sorgulanamaz. elleri güç ve nimet olarak tevil edilemez Onlar için tekyif, tahrif,teşbih, tatil tebdil, tağyir, ve tevil yoktur.(4)

5-Allah yedi kat gök üzerindeki arşın üstündedir. Allah’ın arşa istivasına nasıl haber verildiyse öyle inanılır.Bu istiva meçhul değildir onun nasıl olduğu akılla anlaşılamaz onunla ilgili soru sormak bidattir onu aynen ikrar etmek vaciptir bu imanı gerektiren bir şeydir inkar etmek ise küfürdür.(5)

6-Kur’an Allah’ın kelamı tenzilidir ve mahluk değildir. Allah’ın kelamı ondan ayrı başka bir şey değildir. Lafız veya şeyler demek bid’attir. Böyle diyen kimselerle tartışılmaz Bu konuda vakıfa da bid’at sahibidir.Kur’an mahluktur diyen kimse kafirdir kanı helaldir Onunla konuşulmaz bir arada oturulmaz nikahı kıyılmaz Onun küfründen şüphe eden de kafirdir.Bu konuda susan veya Kur’an’ı telaffuzun mahluktur diyen de kafirdir bu dinde şüphedir.(6)

7-Yeryüzünde meydana gelen hayır ve şerrin hepsi Allah’tandır ve her şey O’nun dilemesiyle olur Hiç kimse bir şey yapmadan önce onu yapacak güce sahip değildir Yapılan her şey Allah’ın ilmi dahilindedir Allah’tan başka yaratıcı yoktur Kulların iyi ve kötü fiillerinin hepsini yaratan Allah’tır Kullar hiçbir şey yaratmaya muktedir değildir.(7)

8-Müminleri itaatine muvaffak kılan kafirlerin ayağını kaydıran Allah’tır Bununla Allah müminlere lutufta bulunmuş onları ıslah etmiş hidayete kavuşturmuş kafirlere ise lutufta bulunmamıştır O onların kafir olmasını istemiş onları saptırmış ve kalplerini mühürlemiştir Hayır ve şer Allah’ın kazası ve kaderiyledir.8

9-Müminler gözleriyle ayı gördükleri gibi kıyamet gününde de Allah’ı göreceklerdir Kafirler ise O’nu göremeyeceklerdir.Hz Peygamber Rabbini görmüştür.(9)

Not: Şu hadise işaret edilmiştir: Katade’den o’da ikrime’den o da ibn Abbas r a’dan o dedi ki: Rasülullah s a v şöyle buyurdu: Tebareke ve Te’ala olan Rabbimi gördüm Bkz. Ahmed (2634 ve 2580 Şu’ayb el-Ar’naut Sahih mevkuf demiştir.

ibn Abbas r a’dan dedi ki: Onun gördüğünü kalp yalanlamadı (Necm 53/11) ayetini okudu ve dedi ki: Onu kalbi ile görmüştür. Tirmizi (no:3281)’de tahriç etmiştir Tirmizi bu hadis hasendir demiştir. Elbani rivayet için Sahih demiştir (Zilalu’l-Cenne 190/437)

Şeyhulislam ibn Teymiyye Rahımullah şöyle demektedir: ibn Abbas r a’dan rivayetle sabit olan lafızlar mutlak yada kalp ile mukayettir Kimi rivayette muhafazid Rabbini gördü derken kimisinde muhafazid onu gördü demektedir.ibn Abbas r a’dan Rabbisini gözleri ile gördüğüne dair sahih bir lafız gelmemiştir. Aynı şekilde imam Ahmed de bazen görmek’i mutlak olarak zikrederken bazen de onu kalbiyle gördü demiştir. Hiç bir kimse imam Ahmed’in Onu gözleriyle gördü dediğini duymamıştır.Şu kadar var ki onun arkadaşlarından bir gurup imam Ahmed’in mutlak olarak kullandığı bazı sözlerini dinlemiş ve bu sözlerden gözle görmeyi anlamışlardır. Tıpkı bazı kimselerin ibn Abbas r a’nun mutlak sözünü işiterek bu sözlerden gözle görmeyi anlaması gibi Konu ile ilgili delillerde Rasulullah s a v’in Rabbisini gözü ile gördüğünün anlaşılmasını gerektiren herhangi bir ifade yoktur. Aynı zaman da bu herhangi bir sahabeden de rivayet edilmemiştir. Kitap ve Sünnet’te de buna işaret eden bir ifade bulunmamakta aksine sahih olan nasslar bunun böyle olmadığını açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Nitekim Müslim’in Sahih’inde Ebu Zerr r a’nun rivayet ettiği şu sözler bu türdendir. Rasülullah s a v’e Rabbini gördünmü diye sordum o da şöyle buyurdu O bir nurdur O’nu nasıl görebilirim.(ibn Teymiyye Feteva Trc.c.6/sy.438-439 Ruyetullah sy.138-139) Yine el-Hakem b.Eban ikrime’den o da ibn Abbas r a’dan dedi ki: muhafazid s a v Rabbini gördü Tirmizi (no:3779’da tahriç etmiştir Tirmizi hadis bu yönden hasen gariptir demiştir Şeyh Elbani rahımullah hadis için zayıf demiştir Zilalul-Cenne (190/437) ve Da’ifu’t-Tirmizi…..

10-Kıble ehlinden hiç kimse zina hırsızlık ve benzeri işlediği günahları dolayısıyla tekfir edilmez Büyük günah işlemiş olsalar bile imanları dolayısıyla mümindirler Tevhid ve ihlas üzere öldüğü takdirde tövbe etmeden ölse bile Allah dilerse onu affeder hiç azap etmez dilerse günahı kadar azap eder onu ebedi cehennemde bırakmaz.(10)

11-iman Allah’a meleklerine kitaplarına resüllerine hayrıyla şerriyle ve tatlısıyla acısıyla kadere inanmaktır islam Allah’tan başka ilah olmadığına Hz muhafazid’in Allah’ın resülü olduğuna şahadet getirmektir iman islam’dan başka bir şeydir.(11)

12-iman söz niyet ve ameldir artar ve eksilir Mahluk olduğu veya olmadığı söylenemez imandan şüphe etmemek gerekir Büyük günah sahibinin cehennemlik olduğuna tevhid ehlinin de cennetlik olduğuna hükmedilemez Bunların durumu Allah’a havale edilir O dilerse affeder dilerse cezalandırır.(12)

13-Allah’ın Rasulü’nün şefaati ve kabir azabı haktır.Şefaat büyük günah sahipleri içindir Havz kevser sırat öldükten sonra dirilme Allah’ın kullarını hesaba çekmesi ve O’nun huzurunda beklemesi haktır.(13)

14-Dinde ve kader konusunda cedelcilerin tartıştığı bütün konularda tartışma yasaklanmıştır Sahih rivayetlerle Hz Peygamber’den gelen her şey kabul edilir ve bu niçin böyledir diye sorulamaz Çnkü böyle sormak bidattir. Dinde şüphe ve tartışmayı reddetmek Sünnet’e kıyasa ve darbı mesele yer yoktur Hevaya da uyulmaz Hz Peygamber’den gelenler şerh edilmeksizin ve nasıl olduğuna bakılmaksızın nasıl ve niçin sorusu sorulmaksızın tasdik edilir.(14)

15-Allah’ın nebisine ashab olarak seçtiği ilk Müslümanlara saygılı olmak onları büyük ve küçük hataları dolayısıyla eleştirmemek Ashab’ın faziletlerini sırasıyla Hz Ebu Bekir Ömer Osman ve Ali’dir Hz Peygamber’den sonra insanların en faziletlileri de bu dört halifedir.(15)

16-Allah’ın dünya semasına inişi ile ilgili hadisler peygamberden nasıl gelmişse aynen kabul edilir Kitap ve Sünnet’e uyulur dinin önderlerinden olan selefe ittiba edilir Allah’ın izin vermediği bir bidat ihdas edilemez.(16)

17-Bayram namazları Cuma ve cemaatle kılınan diğer namazlar ahlaklı ve ahlaksız her imamın arkasında kılınabilir.(17)

18-Mesteler üzerine mesh sünnettir ve hem seferde hem de mukim iken uygulanabilir.

19-Cihad Nebi’nin gönderildiği günden Deccal’in öldürüleceği güne kadar farzdır.

20-Müslüman yüneticilerin başarılı olmaları için dua edilir ancak kılıcı çekip onlara isyan ederek fitne döneminde öldürülemezler.

21-Deccal’in çıkması Meryem oğlu isa’nın nüzülü ve onu öldürmesi haktır.

22-Münker nekir ve mirac haktır.

23-Müslümanların ölüleri için dua edilir arkalarından sadaka verilirse bunlar ölüye ulaşır.

24-Dünyada sihirbazlar vardır ve yaptıkları sihirleri dolayısıyla küfre girmişlerdir.

25-Ehl-i kıble’den ahlaklı ve ahlaksız herkesiz cenaze namazı kılınır ve mirasları taksim edilir.

26-Cennet ve Cehennem haktır ikisi de yaratılmıştır Kıyamet şüphesiz olacaktır.

27-Ölen de öldürülen de eceliyle ölür Her yaratılmışın bir eceli vardır.

28-Kulların sahip olduğu rızıkların hepsi ister haram ister helal olsun Allah’tandır.

29-Allah salih kullarına deliller verebilir.

- "ومن ترك الصلاة فقد كفر" و"ليس من الأعمال شيء تركه كفر إلا الصلاة" من تركها فهو كافر. وقد أحل الله قتله.

31-Çoçukların durumları Allah’ın emrine bırakılmıştır.O dilerse azap eder dilerse affeder.

32-Allah kullarının ne yapacağını bilir olacak şeyi yazmıştır bütün işler onun elindedir Allah’ın hükmüne sabredilir emrettiği yapılır yasakladığı terk edilir ihlasla amel edilir Büyük günahlardan zina yalan yere yemin şahitlik asabiye gurur ve kibir gibi şeylerden uzak durulur.

33-Bidate çağıranlardan uzaklaşmak ve Kur’an okumak hadisleri yazmak tevazu ve güzel ahlakı koruyarak fıkıhta derinleşmek iyiliği yaymak eziyet veren şeyleri kaldırmak gıybet ve dedikoduyu terk etmek yiyecek ve içecek temin etmek gerekir.

34-Cemaatten ayrılmamak Sünnet’e uymak ve heva ile bidatten uzak durmak gerekir.

Bilki Hanbeli Mezhebi Selef Mezhebidir ki Allah’ı kendisinin ve resulünün vasfettiği gibi tahrifsiz tatilsiz tekyifsiz ve temsilsiz vasfederler Allah zevatlara benzemeyen zattır Allah Muhdisatın sıfatlarına benzemeyen Kur’an’da ve Sahih sünnette varid olan kemal sıfatlarla muttasıftır.

1- Eşari Makalat.s.290 Ebu Bekir b.Ebi Davud es-Sicistani Akide.s.123 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272.I/304-305.

2- Eşari Makalat.s.290 Ebu Bekir b.Ebi Davud es-Sicistani Akide.s.124 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272.I/304-305.

3- Eşari Makalat.s.290 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272.I/304-305.

4- Eşari Makalat,s.290-291 Berbehari Şerhu kitabi’s-sunne.s.18 ibn Ebi Ya’la Tabakat II.18 Sabuni Akidetu’s-selef.s.75-76 Kelvezani Akide.231 Ebu’l-Fadl Abdulvahid b.Abdulaziz b.el-Haris et-Temimi Kitab fihi itikad Ahmed b.Hanbel.s.253-255 ibn Ebi Ya’la Tabakat II/252-265 Lalekai Şerhu usuli’l-itikad III-IV/403-454.

5- Eşari Makalat.s.290 Ebu Said ed-Darimi Kitabu’r-Red ala’l-Cehmiyye Lalekai Şerhu usuli’l-itikad III-IV/387 Ebu muhafazid .A.muhafazid b.idris Kitabu ehli’s-sunne ve itikadu’d-din.tah. Mahmud muhafazid el-Haddad Daru’l-Furkan (el-Akide adlı kitabın içerisinde.s.35-43) Sabuni Akidetu’s-Selef.s.80-81)

6- Eşari Makalat.292 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’r-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel es-Sünnetülleti Tuffiye anha Rasulullah ibn Ebi Ya’la Tabakat I/123-124 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/226 I/287 Ebu Bekir b.Ebi Davud es-Sicistani Akide.S.123-124 ibn Ebi Hatim er-Razi Kitabu ehli’s-Sunne ve itikadu’d-din.s.38 Malati et-Tenbih.s.15 Ebu Ahmed el-Hakim Şiaru Ashabil-Hadis.s.29-30 Berbehari Şerhu Kitabi’s-Sünne.s.18 ibn Ebi Ya’la Tabakat I/18 Acurri eş-Şeria.s.75 Sabuni Akidetu’s-Selef.s.76 el-Farisi el-istahri Mezahıbu ehli’l-ilm ibn Ebi Ya’la Tabakat I/33 Ebu Fadl et-Temimi Kitab fihi itikad Ahmed b.Hanbel s.262 Ahmed b.Hanbel er-Red ale’l-Cehmiyye ve’z-Zenadıka.s.106-126-145 Darimi Kitabu’r-Red ale’l-Cehmiyye s.98 Lalekai Şerhu Usuli’l-itikad I-II/227-349 ibn Ebi Ya’la Tabakat I/135,148,150,164,181,218,260,267,268,277,301,304,313.

7- Eşari Makalat.s.291 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’r-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel es-Sünnetülleti Tuffiye anha Rasulullah ibn Ebi Ya’la Tabakat I/123 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/226 I/287 ibn Ebi Hatim er-Razi Kitabu ehli’s-Sunne ve itikadu’d-din.s.38.

8- Eşari Makalat.s.291 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’r-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel es-Sünnetülleti Tuffiye anha Rasulullah ibn Ebi Ya’la Tabakat I/123 el-istahri Mezahıbu ehli’l-ilm.s.29 ibn Ebi Ya’la Tabakat I/29.

9- Eşari Makalat.s.292 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’r-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel er-Red ale’l-Cehmiyye ve’z-Zenadıka s.127-129 ibn Mende Kitabu’l-iman II/779.

10- Eşari Makalat.s.293. b.Hanbel Sıfatu’r-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/272 I/304-305 Sabuni Akidetu’s-Selef.s.103-104 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I-230 I/290

11- Eşari Makalat.s.293 Sabuni Akidetu’s-Selef.106-107

12- Hallal es-Sünne III/564-607 Eşari Makalat.s.293-294 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/228- I/289 ibn Ebi Hatim er-Razi Kitabu ehli-sünne.s.38 Sabuni Akidetu’s-Selef s.101-103-112 ibn Ebi Ya’la Tabakat I/29,164,233,242,283,284,287,290

13- ibn Ebi Asım Kitabu’s-Sünne I-II,327,333,335,340,350,355,357,384,401,408,416 Eşari Makalat.s.293 Acurri eş-Şeria.s.331,340,358 Lalekai Şerhu usuli’l-itikad V-VI/IIII-1147.

14- Eşari Makalat.s.294 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/126-I/287 Malati et-Tenbihs.15-16 Ebu Ahmed el-Hakim Şiaru Ashabil-Hadiss.31.Acurri eş-Şerias.54 Berbehari Şerhu Kitabi’s-sünnes.19 ibn Ebi Ya’la Tabakat II/19.

15- Eşari Makalat.s.294 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272 I/304-305 Ahmed b.Hanbel Usulü’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/129-I/289.

16- Eşari Makalat.s.294-295 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Ya’la Tabakat I/272 I/304-305 Acurrş eş-Şerias.54

17-18-19-20-21-22-23-23-24-25-26-27-28-29-30-31-32-33-34 Eşari Makalat s.295 Ahmed b.Hanbel Sıfatu’l-Mü’min ibn Ebi Yala Tabakat I/172 ı-304-305 Ahmed B.Hanbel Usulu’s-Sünne ibn Ebi Ya’la Tabakat I/228 I/288 Berbehari Şerhu Kitabi’s-Sünne II/21 Sabuni Akidetu’S-Selefs.112 Eşari Makalat.290-296-295-297 Lalekai Şerhu Usuli itikad I-II/50-151.