hanefi avci halicte yasiyan simonlar kitabi burada

çalışıyorum. Bu amaçla olayların anlaşılması için, istemeden de
olsa, sınırlı olarak kişilerden de ismen bahsettim.
Şu da unutulmamalı ki ben yazar değilim. Hissetme ve algılama
kabiliyetim oldukça iyi olmasına rağmen ifade kabiliyetim o kadar iyi
değil. Ayrıca yazı dili ile konuşma dili aynı olmadığından
konuşurkenki mülayimliğime karşın yazı dilinde istemeden de olsa
üslubum farklıklaşabüiyor. Ayrıca anlatılan konular basit şahsi
meselelerden ziyade ülkenin güvenliği ve toplumda geniş kesimlerin
hayatını ve özgürlüğünü ilgilendiren hususlar olduğundan, üslubu
yumuşatma adına konuları basite indirgeme ve önemsememe riski
de var. insanları sarsan anlatım ve ifadelerin daha kalıcı bir iz
bıraktığı ve daha iyi algılandığı da bir gerçek. Dolayısıyla kitabın
şekline ve diline takılmadan içeriğine değer verilmesini, zarfa değil
mazrufa önem verilerek okunmasını arzu ederim.
Bir kitap yazmayı emekli olunca, düşünmüştüm, genel kanaat
de bürokratların ancak emekli olunca yazmaları gerektiği
yönündedir. Ancak her şeyin bayatı tatsız olduğu gibi bilginin bayatı
bir işe yaramayacağı, zamanında yapılmayan uyarıların anldıbını
yitireceği için kitabı bir an önce yazmaya karar verdim. Bundan
dolayı dilin, üslubun ve ekgibliklerin hoş görülme sini diliyorum.
Köydeki Okul Yıllarım
Hukuken Maraş'a ama diğer açılardan fiilen Gaziantep'e bağlı
Karabıyıklı Köyü'nde doğup, büyüdüm. Şehirdeki çocuklar okuldan
kaçarken biz tarlada çalışmak, hayvanları otlatmak gibi işlerden
kurtulmak için okula sığınırdık; okulların açılması bizim için tüm bu
işlerden kurtuluştu. Köy okulları, çocukların tarlada çalışacağı
düşünülerek nisan sonu veya mayıs başında kapanır ve ekim veya
kasım ayında açılırdı.
Benim çocukluğumda ya nüfusu fazla ya da yolu olan bizimki
gibi köylerde ilkokul vardı. Okulda, tek bir bina içinde 5 sınıf, yani
1, 2, 3, 4 ve 5. sınıflar aynı derslikte, aynı odada ders görürdük,
öğretmen 5. sınıflara ders anlatırken, diğer yandan 4. sınıflar 2.
sınıflara, 3. sınıflar da 1. sınıflara ders anlatırdı veya buna benzer
27

şekilde öğretmen 3 ve 4. sınıflara ders anlatırken 5. sınıflar 1.
sınıfları ders çalıştırırdı. Yani aynı odada beş sınıf ders yapardık.
Tam anımsayamıyorum ama üçüncü veya dördüncü sınıfa geldiğim
sene köye ikinci bir öğretmen atandı ve eski karayolları binasını bize
ek bir derslik yaptılar. 4 ve 5. sınıflar ayrı binada 1, 2 ve 3. sınıflar
ise başka bir binada ve ayrı öğretmenlerle ders işlemeye başladı.
ikinci sınıftayken her hatada kara lastik ile bizi döven öğretmen
gitmiş yerine Hüseyin Güzel isimli genç bir öğretmen gelmişti. Yeni
öğretmen, yeni ders yılı başında Atatürk'ün ölüm yıldönümü
dolayısıyla tüm sınıflara ortak ders veriyordu. Hüseyin öğretmen
Atatürk'ün doğumundan ölümüne tüm hayatını ve Kurtuluş Savaşı
nı tam bir saat aralıksız anlattı. Okulun en küçüklerinden
olduğumdan en önde oturuyordum, ikinci saat Öğretmen Atatürk
hakkında anlattıklarını tekrar edecek var mı diye sordu. Parmak
kaldırdım, herkes benim gibi parmak kaldırdı zannediyordum,
meğer tek kaldıran benmişim. Benden üst sınıftakiler parmak
kaldırmamış, ama ikinci sınıf öğrencisi olan ben parmak
kaldırmıştım.
Öğretmenin anlattıklarından aklımda kalanları tam yarım saat
tekrar anlattım, unuttuğum kısımları hoca tamamladı. Benim
anlatımımdan sonra tekrar anlatmak isteyen var mı diye
sorduğunda birkaç öğrenci daha parmak kaldırarak konuyu
anlattılar.
Sonra köy kahvesinde köylülerle sohbet eden Hüseyin öğretmen
babamı bulmuş ve çok zeki olduğumu, mutlaka beni okutması
gerektiğini söylemiş. Bunun üzerine adım okulun çalışkan
öğrencisine çıktı, ne yaptığımın farkında değildim ama herkes
çalışkan olduğumu söyleyince mecburen çalışkan rolüne bürünüp
bu rolü oynadım. Bu şekilde hiç ders çalışmadan ama derslerde
öğretmeni dikkatle dinleyerek okulun en iyi öğrencisi olmuştum, bu
durum bana farklı bir misyon yüklüyordu. Her sorulanı bilmeli,
öğretmenin her sorusuna cevap vermeliydim, başka köy okullarıyla
yapılan bilgi yarışmalarında bizim okulu ben temsil ediyordum.
Belki gerçekten zekiydim, belki değildim ama benden beklenen rolü
28

oynamak mecburiyetiyle dersleri iyi izlerdim. Tüm okul hayatım
boyunca ilk beş arasına girmek mecburiyetimdeydim ve her zaman
da girdim.
ilkokul bitmişti, o yıllarda şehirlere gidip okumak sık rastlanan
bir şey değildi. ilkokul bitince babam yakın akrabamız olan Ş. Ali ile
birlikte bizi Antep'te yeni açılan bir ortaokula kayıt ettirdi. O zamana
kadar hep şalvar giymiş, hiç pantolon giymemişken bir anda takım
elbisem, kravatım ve okul şapkam olmuştu.
Babam bize bir oda kiraladı. Bizden iki yıl önce ortaokula kayıt
olmuş, ağabey konumunda bir köylümüz de bizimle kalacaktı.
Burası, kapısı sokağa açılan, içindeki küçük bölmede lavabo
bulunan, bir köşesine konmuş tahta, masa vazifesi gören bir odaydı.
Yemeğimizi kendimiz yapıyor, çamaşırları hafta sonu köye
gittiğimizde evde yıkatıyorduk.
Tüm hazırlıklar yapılmış, tüm eşyalarımız alınmış, ütülü
elbiselerimle okula başlamıştım. Birinci hafta okulda hiç kimseyi
tanımadığımdan korkunç bir yalnızlık hissine kapılmış,
köydeki arkadaşlarımı, insan yakınlığını kaybedince okumaktan
vazgeçmiştim. Hafta köye gittiğimizde çok mutlu olmuştum
ama pazar öğleden sonrası gelip çatınca beni tekrar
An tep'e göndermek istediklerinde, ben gitmem diye tutturmuş,
o zaman trikotaj atölyesinde çalışan ağabeyime özenerek onun
gibi çalışacağımı söylemiştim. Babam, sana bu kadar masraf
ettik, okumaya mecbursun diye ısrar edince gitmem diyerek
ağlamıştım. Fazlaca direndiğimi gören yakınlarım ve yaşlı büyük
amcam bu hafta git, okumak istemezsen biz hafta içinde
gelip seni okuldan alırız, bir işe koyarız diyerek beni kısmen
ikna ettiler ve ben nasıl olsa hafta içinde okuldan ayrılacağım
diyerek ikna olup gittim.
ikinci hafta okulda benim gibi yeni olan Recep Cinle tanıştım.
Onunla hâlâ yakın arkadaşlığımız ve dostluğumuz devam eder.
Ayrıca bizim gibi okula yeni gelen başka çocukları tanıdıkça okula
alıştım. Büyük amcam beni okuldan alıp işe koymak için gelmedi,
ben de okumak istemiyorum demedim.
29

Daha sonraki hayatımda benzeri şekilde insan sıcaklığının yoğun
olduğu ortamlardan ayrılıp başka yerlere, okula, özellikle de askere
gidip oralara alışmayan ve "yerimi değiştirin yoksa firar edeceğim"
diyen herkes için aynı yönteme başvurdum. Bir ay sabret yerini
değiştireceğim dedim. Ama hiçbir şey yapmadım, 15. gün o talepte
bulunanlar artık yerlerine alışmış, başka yere gitme arzuları
kalmamış oluyordu.
Ortaokulumuz Karşıyaka Ortaokuluydu, daha sonra adı ismet
inönü Ortaokulu oldu. Bir yıl önce kurulmuştu, biz birinci sınıftık,
bizden önce başlayan ikinci sınıflar vardı. Okul müdürümüz,
zannedersem Abdurrahim Karakoc'un kardeşi veya amcaoğlu olan
Ertuğrul Karakoç'tu. Kan Ağrısı isimli bir şiir kitabı vardı, bunca yıl
sonra bile nedense ortaokul aklıma gelince manasını anlayamadığım
bu kitabı hatırlarım.
Okulumuz yeni olduğundan kendi binası yoktu. Körler okulunun
fazla oları bir bölümünü kullanıyorduk, kör öğrencilerle
birlikte aynı bahçeyi ve koridoru kullanıyorduk, ancak gerçek kör
olanlar biz mi yoksa onlar mı anlamak biraz zordu.
Okulun asıl sahipleri koridorları hızla koşarak geçiyor, içinde
hareket ettikçe çıngırak sesi çıkaran topla futbol oynuyor, her türlü
toplu sporu yapıyor ama asla çarpışıp birbirlerini yaralamıyorlardı.
Hemen hemen hepsi bir müzik aleti çalabiliyordu. Gözler çok önemli,
ama gözleri olmayan veya az gören insanların diğer duyularını
kullanarak, görenlerden daha iyi şeyler yapabildiklerine şahit,
olmuştum.
ikinci yıl okulumuz Yeşilova Mahallesiriden, Karşıyaka Mahallesi
hin kuzey doğusundaki bir ilkokulun kullanılmayan kısmına misafir
olmuştu, son iki yılımızı burada geçirdik. Bizden sonra bu ilkokulun
yanma yeni bir bina daha yapılmış ve adı değişerek inönü Lisesi
olmuştu.
Okulun son yılı ne kadar devlet parasız yatılı okulu varsa
onların sınavlarına girdik, çünkü tek okuma şansımız yatılı okul
kazanmaktı.

30

lışı kim yaparsa yapsın karşı çıkacaktım; suç işleyenler kendi
tarafımdan insanlar, kendi arkadaşlarım bile olsa veya ne kadar
güçlü olursa olsun, bedeli ne olursa olsun karşı duracaktım...
Aslında Simonlar her yerde, her örgütte var; insana değer vermeyen,
özgürlüğü, önemsemeyen, itaat kültürünün hâkim olduğu,
grup menfaati için itaatin istendiği her yerde Simonlar var.
Haliç'te Yaşayanlar
istanbul'da görev yaptığım 1992-1996 yılları arasında görev
yerim Gayrettepe'deydi, evimiz ise Ataköy'de. Her gün akşam geç
saatte özellikle saat 23.00 sularında Gayrettepe'den çıkıp evimize
giderken Haliç'ten geçiyorduk. Haliç o zamanlar inanılmaz kötü
kokuyordu, tam olarak lağım kokusu duyuluyordu ve ben bu
kokuya dayanamıyordum. Arabanın bütün camlarını kapatıyordum.
Koku gelmesin diye burnumu parmaklarımla kapatmama rağmen
Haliç'ten gelen hafif bir koku bile midemi bulandırmaya yetiyordu.
Haliç'ten geçmek benim için bir ölümdü, daha yaklaşmadan Ok
Meydanımda burnumu kapatmam gerekiyordu, ta ki tüneli
geçinceye kadar. Fakat Halic'in etrafında yaşayan insanlara
bakıyordum; onlar parklarda geziyor, yemek yiyor, hatta bir kısmı
piknik yapıyordu, bu kötü kokudan sanki hiç rahatsız değillerdi. Bu
durum bana çok tuhaf gelmişti. Demek ki, kötü bir ortamda
bulunan insanlar bir müddet sonra oraya uyum sağlayıp alışıyorlar
ve bu ortamın çirkinliğini göremıyorlardı. Ne kadar kötü ve sağlıksız
bir ortamda bulunulursa bulunulsun bir süre sonra kişinin bünyesi
bu duruma uyum sağlayarak kötülüğün farkına yaramıyordu.
Bir an için düşündüm. insanın içinde bulunduğu koşullara
gösterdiği uyum, pis kokan bir ortama bile uzun süre kalınca
alışması, bunu kabullenmesi sadece fiziki ortamla mı ilgiliydi? Yoksa
düşünceler, sosyal davranışlar, etik kurallar gibi toplumsal hayatı
etkileyen unsurlar için de geçerli miydi? Aynı şekilde ortama uyum
sağlama anlayışım toplumsal hayatın bütün alanlarına yansıtarak,
içinde yaşadığımız çok kötü ortamı, bile normalleştirmiştik,
dolayısıyla hiçbir rahatsızlık duymadan yaşıyorduk.
24

insanlar uzun süre kaldıkları ortamda yanlışlıklara, hatalara ve
bütün anormalliklere alışıyor, uyum sağlıyor. Türkiye için de aynı
şey söz konusu. Hürriyetlerin kısıtlandığı, baskının hâkim olduğu,
yanlış ve mantığa uygun olmayan bir Türk idari sistemi, Türk
toplum yapısı ve özellikle kirli, yozlaşmış bir kamu sistemi içerisinde
uzun süre kalan ve bu atmosferi teneffüs eden insanlar, bizler
hepimiz, bu ortamın kötülüğünü, pisliğini artık algılayamıyoruz. Bu
durum bizi rahatsız etmiyor. Haliç'teki pis kokuya rağmen piknik
havası içinde yiyip içip oymayanlar gibi, biz de bu pis ortama en
ufak tepki koyamıyoruz; halbuki dışarıdan bakıldığında bu durum
dayanılacak ve kabul edilecek gibi değil.
Herkes biliyor ki bu ülkedeki ihaleler büyük oranda hileli. Bu
ülkede tapu, trafik, gümrük gibi birçok kurum rüşvet batağında.
Yolsuzluk ve usulsüzlük usul, esas haline gelmiş; adam kayırma,
torpil, her türlü hile yaygınlaşmış. Toplumun çoğunluğu bu ülkede
işlerin doğru ve dürüst yürüt ülmediğine inanıyor, ama en büyük
usulsüzlüklere toplum tepki göstermiyor. Hile, fesat ve rüşvete en
çok karıştığına inanılan kişi en fazla oyu alabiliyor; en rüşvetçi kişi
en itibarlı kişi olarak kabul görüyor. Bu örnekleri alabildiğince
çoğaltmak mümkün. Demek ki çoğunluk pis ve kirli, her türlü
yanlışlığın bol olduğu bu ortama uyum sağlamış, bu durumu
kanıksamış ve normalleştirmiş. Bu durumu görebilmek ve
algılayabilmek için ancak bu sistemin dışına çıkmak gerekiyor.
Başka bir ülkede bir müddet kalıp oradaki şartları gördükten sonra
o pis kokan Halic'in durumunu fark edip bunun yanlış olduğunu
göreceğiz. Yoksa içinde bulunduğumuz şartlarda pislik her yana
yayılmasına rağmen maalesef hiçbirimiz Türkiye'deki bu sistemin
yanlışlığını algı-layamıyor. Belki de uzun süre kötülükler,
yanlışlıklar, haksızlıklar ve hukuksuzluklar içerisinde yaşamak,
bunun içerisinde var olmak gözümüzü kör etmiş; tüm bu
olumsuzluklara uyum sağlayarak bu anormalliği normalleştirmişiz.
Aslında en fazla itiraz etmemiz ve karşı koymamız gereken
durumlarda çok makul ve kabul edici tepkiler vermişiz.
25

Kurtuluşumuz önündeki en büyük engelin de bu olduğu
kanaatindeyim.
Bu bilince eriştikten sonra, içinde yaşadığımız şartları kabul
etmemeyi; bu rüşvet, yolsuzluk, riya ve yalanla dolu ortamda
yaşamaya mecbur olsam da asla bu durumu normal görmemeyi; en
küçüğünden en büyüğüne her türlü yolsuzluğa, hırsızlığa,
usulsüzlüğe tepki göstermeyi ve gücümün yettiği kadar karşı
koymayı hayatımda düstur edindim. Hiçbir pisliği normal
görmemeliydim; etrafım ne kadar kirli de olsa kabullenmem, uyum
sağlamam söz konusu olmamalıydı.
Kitabın Dilindeki Sertlik
Bu kitabı yazarken kimseyi kırmak ya da incitmek istemedim.
Beni tanıyanlar bilirler ki kimseyi kırmamak, üzmemek için aşın
hassasiyet gösteririm. Aslında bu, bilinçli olarak dikkat ettiğim bir
husus değil, bir yaşam biçimidir, hayatımın temel esasıdır.
Eğer biri benimle konuşurken ses tonunu biraz yükseltirse,
biraz kızdığını belli edecek şekilde konuşursa bir hafta moralim
bozulur. Bundan dolayı ben de hiç kimseyle yüksek sesle
konuşmam, hiç kimseyi kırmam. Kabahati olan, suç işleyen kişilerle
bile asla onları incitici şekilde konuşmam, gururlarını kırmam.
Bağırarak veya karşımdakini kıracak şekilde konuştuğum çok
nadirdir, birçok astım/arkadaşım benim için "hiç kızmaz, sinirleri
alınmış" der.
Ama bu kitap taslağını okuttuğum tüm arkadaşlarım yazı daki
dilimin yer yer sert, kırıcı, hatta bazı bölümlerin davalara konu
olabileceğini söylediler. Ben de bu kadar olmasa da yazı dilimin sert,
bazen de itici olduğu kanaatindeyim, ama yazarken kimseyi
incitmek gibi bir niyetim yok. istemememe rağmen bu kitapta
anlatılanlardan incinecek, kırılacak herkesten baştan özür
diliyorum. Amacım asla kimseyi kırmak ya da üzmek değil; zaten
benim sorunum tek tek kişilerle değil, ben sistemi, yöntemi, usulleri
sorgulamaya, bunların yanlışlığını ve ekgibliğini göstermeye
26