KURAN`A GÖRE NAMAZ

Namazın Amacı

Namaz kılmak, sıkça zekatla ve muhtaçlara yardım etmekle birlikte anılarak namaz kılan kişinin toplumsal bilinç ve sorumluluğa sahip olması vurgulanır (2: 43, 83, 110; 4: 77, 22: 78; 107: 1-7). Namaz sadece Allah`ı anmak için kılınır (6: 162; 20: 14). Bu özel anma ve iletişim ibadeti gözetilirken dış dünya ile ilişkiler minimuma indirilmeli (4: 101-103). Namaz, müslümanları günahlardan ve başkalarına zarar vermekten alıkoyar (29: 45). Namaz hayat boyu gözetilecek bir görevdir (70: 23).

Abdest

Namaz kılmak için abdestli olmak gerekir (4: 43; 5: 6). Yüzler, eller yıkanır, başlar meshedilir, ayaklar da topuklara kadar. Ayetlerdeki ifade, ayakların hem yıkanabileceği ve hem meshedilebileceği biçimde anlaşılır (nitekim bunu bir önceki cümleyle yansıtmaya çalıştık). Böylece, duruma ve iklime göre bize serbesti tanınır. Abdesti sadece cinsel ilişkide bulunmak ve tuvalet ihtiyacını gidermek bozar; gaz kaçırmak, kanamak, kadınlarla tokalaşmak ve kadının adet görmesi abdesti bozmaz ve namaza engel olmaz (5: 6; 2: 222). Su bulunmazsa, namaza zihinsel olarak hazırlanmak için temiz bir zemine dokunularak yüzler ve eller meshedilir (5: 6).

Giyim

Namaz için örtünme diye bir koşul yoktur. Odasında kendi başına veya eşiyle birlikte namaz kılan biri dilerse çırılçıplak namaz kılabilir. Tanrı bizi elbileselerimize göre değerlendirmez ve bizim saklamaya çalıştığımız organları yaratan ve çalıştıran da kendisi olduğundan onları görmekten mahcup olmaz. Adem ve Havanın cennetteki tavırları suç işleyerek bedenlendikleri için suçluluk pgibolojisiyle gösterdikleri bir refleksti aradan milyonlarca yıl geçmiş ve bu suç herkese ayan beyan olmuştur ayrıca örtü olarak kullanılan pamuk yün naylon gibi nesnelerin çıplak vucutları meleklerden gizleyeceği biçimindeki yaygın inanış da temelsiz bizim çıplak vucudumuz meleklerin umurunda bile olmaz kaldı ki banyolardan veya yatak odalarından melekler kaçmaz onlar her an bizim hizmetimizdedirler ve yaptıklarımızı her an kaydetmektedirler ayrıca namazda muhatabımız melekler değil allahtır. Örtünme toplumsal bir gereksinme olup kişiyi cinsel ve duygusal ilişkilerde diğerlerinden koruma amacını güder. (7: 26, 31; 24: 31; 33: 59).

Kıble

Namaz için ibrahim peygamberin kurduğu Kutsal Mescide yani Kabeye yönelmeli (2: 125, 143-150; 22: 26). Yolculuk anında kıbleye dönme koşulu ihmal edilebilir (2: 115).

Rekat Sayısı

Kuran namaz icin belli bir rekat sayısı bildirmiyor. Normal koşullarda Rekatlerin minimum 2 rekat olduğu tartışılabilir (4: 101-103). Cuma namazının sadece iki rekaat olması ilginçtir. Bu namaz her hafta topluca tekrarlandığı için rekat sayısına ekleme yapılamamıştır. Cuma namazı dışında, cemaatle kılınmayan namazların rekat sayıları çeşitli biçimlerde zamma uğramış olabilir. Namazın kaç rekat kılınacağı kişinin durumuna ve koşullara bağlıdır. Toplu namazlarda namazı iki rekaatle sınırlandırmak daha uygundur.

Mekaniği

Namazı ayakta durarak kılmaya başlamalı (2: 238; 3: 39; 4: 102) ve özel durumlar hariç durulan yerden hareket edilmemeli (2: 239). Namazda eğilerek yere kapanmalı (ruku ve secde) böylece Allah`a teslimiyet fiziksel olarak da bildirilmeli (4: 102; 22: 26; 38: 24; 48: 29). Herhangi bir korku durumunda ayakta durma ve eğilerek yere kapanma koşulu aranmaz (2: 239).

Okuma

Namazda okuduğumuz duanın anldıbını namaz anında bilmeli ve Allah ile konuştuğumuzun bilincinde olmalıyız (4: 43). Namazları saygı içerisinde kılmalı (23: 2). ihtiyacımıza ve içinde bulunduğumuz duruma uygun olarak Allahin herhangi bir ismini sıfatını zikredebiliriz 17 111 namazda allahtan başkasını anmak namazın amacıyla çelişir (6: 162; 20: 14; 29: 45). Namazda Allahı anmalı övmeli yüceltmeli tesbih etmeli ve sadece ondan yardım istemeli (1: 1-7; 20: 14; 17: 111; 29: 45; 2: 45). Fatiha suresi baştan sona Allahı muhatap alan bir dua niteliğinde olan biricik sure olup değişik dilleri konuşanların topluca namaz kılabilmelerini sağlayabilmesi açısından uygundur 62 9 11 4 101 103 namazlarda orta bir sesle okumalı ve namazlar ne özellikle gizlenmeli ne de gösteriş amacıyla açıkta kılınmalıdır 17 111 toplu namaz kılınırsa namaza önderlik eden kişinin orta bir ses tonuyla okuduğu dua dinlenmeli 7 204 17 111 otururken “tahiyyat” denilen duayı okumamalı zira bu dua muhafazid peygamber sanki herşey nazır ve hazır bir tanrıymış gibi bir hitap içermekte ve allahtan başkalarını anmaktadır. illa birşey okunmak dilenirse, Allah`ın birliğine şehadet getirilebilir veya herhangi bir dua yapılabilir.

Cuma Namazı

Kadın-erkek tüm inananlar haftada bir Cuma (toplantı) günü öğle namazına açık bir duyuru ile çağrılır ve namazı erkek veya kadın bir müslümanın önderliğinde topluca gözettikten sonra herkes tekrar işine döner (62: 9-11). Duyuru Allahı anmaya bir çağırı olup başka isimler zikredilmez 72 18 20 hutbe namazın bir parçası olmayıp toplantıdan yararlanılarak yapılan bazı hatırlatmalar ve güzel öğütlerden ibarettir mescitler camiler sadece allaha özgülenmeli. Allahın ismi bir levhaya asılmışsa onun ismi yanında hiç bir ismi özellikle yerleştirmemeli (72: 18-20). Mescitler topluma açık yerler oldukları için mescitlere gidenler temiz ve güzel giyinmeli. (7: 31).

Cenaze namazı olarak bilinen dua, bir namaz değil aslında. Dileğe bağlı bir duadır. Allah`a ortak koşmadan ölmüş olanları hayırla anıp geride kalmış yakınlarına destek verme amacını güder (9: 84).

Vakitler

Gecenin gündüzün iki ucuna yakın bölümlerinde gözetilmesi gereken Sabah (Fecr: 24: 58; 11: 114) ve Akşam namazlarıyla (Işa: 24: 58; 17: 78; 11: 114; 38: 32) güneşin göğün ortasından sarkmaya başlamasından akşama kadar kılınması gereken Orta (Vusta: 2: 238; 17: 78) namazı olmak uzere üç vakit namaz mevcuttur.

Kuran`da sadece üç namazın ismi geçer. Bir başka deyişle, “salat” (namaz) kelimesi, zaman bildiren üç tanımlayıcı kelime ile birlikte anılır.

1. Salat-el Fecri-SABAH NAMAZI (24: 58; 11: 114).
2. Salat-el işa`-AKŞAM NAMAZI (24: 58; 17: 78; 11: 114; 38: 32)
3. Salat-el Vusta- ORTA NAMAZ (2: 238; 17: 78)

Namaz vakitlerini belirleyen ayetlerin hepsinin bu üç vakit hakkında olduğunu görüyoruz. Spekülasyonlara girmezsek ORTA NAMAZ olarak adlandırılan namazın sabah ile akşam namazı arasındaki öğle namazı olduğunu rahatlıkla bulabiliriz. Gecenin uyumamız için yaratıldığını (78: 10-11) ve gece ortasında kalkıp Allah`ı anmanın üzerimize farz kılınmadığını (73: 20) ve Cuma namazının günün ortasında kılınmasının emredildiğini (62: 9-11) düşündüğümüzde “orta” namazın sabah ile akşam namazı arasındaki öğle namazı olduğunu anlarız.

Tevrat bu anlayışı destekler. Namazın ibrahim peygamberle başladığını ve Musanın namaz kıldığını hatırlarsak tevratta namaz vakitleriyle ilgili ifadelerin tarihsel değerini daha iyi idrak ederiz. Tevratın çevirilerine güvenim tam olmamakla birlikte tevratın en az üç ayetinde bulduğumuz bu desteğin bir hata vaya tahrif sonucu oluştuğuna inanamıyorum. Tevrat`taki bu ayetlerin gerek birbirleriyle ve gerekse Kuran ayetleriyle olan tutarlılığına dikkatinizi çekerim. (Bak: 1 Samuel 20: 41; Zebur 55: 16-17; Daniel 6: 10).

Namaz vakitlerinin beşe çıkarılmasının oluşturduğu kara dumanların izini mezhepler tarihinde görebilirsiniz. Şianın beş vakit namazı üç vakte sıkıştıran garip pratiği namazları beşe çıkartan sunnilerin baskısı neticesi bir uzlaşmadan kaynaklanıyor olmasın? Sünnetlerle, nafilelerle, teravih namazlarıyla namaza sürekli zam yapan hadis ve sünnet izleyicilerinin üç vakit namazı beşe cıkarmaları çok mu uzak bir ihtimal?

Namaz Sonrası

Namazlar oruç gibi kazaya bırakmak diye bir şey olmadığı için belli vakitlerde yerine getirilmelidir (4: 103). Namazdan sonra Allah`ı anmaya ve zikretmeye devam etmeli (4: 103).

Bidatler

Namazları birleştirmek, kaçırılmış namazları kaza etmek, namazları yolculuk anında kısaltmak, sünnet ve nafile namazlar eklemek, namaz kıldırma memurluğu (imamlık) diye bir meslek icad etmek, kadınların namazda önderlik etmesini yasaklamak, otururken Et-tahiyatu duasını okumak ve bu duada peygambere ikinci şahıs olarak seslenmek, şehadette muhafazid peygamberin ismini Allahın yanına eklemek fatihadan sonra zammussure okumak, eller ve parmakların yeri konusundaki detaylarla meşgul olmak, abdest alırken ağzı ve burnu yıkamayı abdestin bir şartı bilmek, namazdan önce ağzı misvaklamanın, sarık veya terlik giyilmesinin daha sevap olacağına inanmak gibi nice kurallar ve inançlar Hadis-Sünnet ve mezhepler yoluyla muhafazid Peygamberden daha sonra dine sokulan bidatlerdir.