friedrich nietzsche kimdir

Yine Deccal adlı eserinde, Hristiyanlık'ı kültür yıkıcısı bir din olarak nitelendirmiştir. Çünkü eski kültürlerin izini, varlığı ve varoluşu yadsıması sebebiyle silmiş ve yağmalamıştır[95].
“ Hristiyanlık, eski kültürün mirasını bizden çaldı. Sonra da bizi, islam kültürünün mirasından yoksun bıraktı. Temelde bize, Grek ve Roma'dan daha yakın olan ve doğrudan duyu ve zevkimize hitap eden ispanya'nın muhteşem Magribi kültürü ayaklar altında çiğnendi. Neden? Çünkü soyluydu, çünkü kökenlerini insanca içgüdülerden alıyordu... ”
Hıristiyanlık, Nietzsche'ye göre insanî içgüdüler taşıyan her türlü kültüre ve uygarlığa düşmandır. Çünkü ona göre Hristiyan, gerçeği fikri olarak yaşayan herşeye düşmandır ve onu yağmalamak, kendisi adına yok etmek ister.[96][97]
“ Hristiyanlık süslenip, ona elbise giydirilmemelidir. O, yüksek insan tipine karşı savaş açtı. Bu tipin tüm içgüdülerini yasakladı. Şeytanı, şeytan olanı bu içgüdülerden damıttı. Güçlü insan ayıplandı ve toplum dışına itildi. Hristiyanlık, zayıf, adi, kötü yapılı olan her şeyin yanında oldu ve güçlü bir yaşamın aksini sağlayacak içgüdüleri idealleştirdi... ”
Nietzsche şöyle devam etmektedir:
“ Yaptıklarımla bir sonuca vararak yargımı açıklıyorum; Hristiyanlığı lanetliyorum! Hristiyan kilisesinin karşısına, bir savcının şimdiye dek ortaya sürdüğü en büyük suçlamayı ifade ediyorum. Bana göre Hristiyanlık, yozlaşmanın en uç biçimidir ve algılanabilecek nihaî bir yozlaşmanın istemine sahiptir! ”
Ecce Homo adlı eserinde de bu konuda[98][99]:
“ Anladınız mı beni? Beni ben yapan, beni insanlığın geri kalanından ayıran, Hristiyan ahlâkının maskesini düşürmüş olmamdır. Hristiyan ahlakı -yalan isteminin en kötü niyetli biçimi- insanlığın gerçek Kirke'si; insanlığı harabeye çeviren Hristiyan ahlakı... Yaşamın temel içgüdülerini küçümseme öğretildi: Öyle ki, bedeni yok etmek için bir "ruh", bir "tin", yaratıldı sahte bir şekilde, yaşamın ön koşulunda, cinsellikte, pis bir şey barındırdığı öğretildi sürekli; öyle ki katı bencillikle, muvaffakıyet için son derece önemli olan şeyde kötülük ilkesi aranıyor... ”
“ Hristiyan ahlakının maskesinin düşürülmesi eşi benzeri olmayan bir olay, bir dönüm noktasıdır. Bunu halka açıklayan kişi, karşı konulamaz bir güç, bir yazgıdır. -insanlık tarihinini ikiye böler: kendinden önce yaşayanlar, kendisinden sonra yaşayanlar...

Apollon ve Dionysos
Ana madde: Apollon ve Dionysos

Nietzsche Turin kliniğinde
Gerçekte iki Antik Yunan tanrısı olan Apollon ve Dionysos, Nietzsche'de anlamca yüceleştirilir ve oluşun merkezine koyulur. Sanatın bire bir oluşumu, bu iki kavrama bağlıdır.
Apollon ; Nietzsche'de anldıbını "biçim"le bulur.
Dionysos ; Nietzsche'de anldıbını "uyum"la bulur.
Nietzsche'ye göre, Eski Yunanlılar, bu iki sanat tanrısıyla, yani sırasıyla Heykel ve Müzik tanrılarıyla, sanatsal üretimin derin gizlerini keşfetmişlerdir. Apollon düş deneyimini ifade eder. O ışık saçan Tanrıdır, Dionysos ise esrime deneyimidir.[100] Hayatın iki kanadı olan Apollon ve Dionysos, insanın yaratıcı gücünü ortak olarak biçimlendiren ve yön veren iki tanrıdır. Nietzsche'de bu tanrısal değişim ve dönüşüm, aslında hayatın sanatsallığına bir işaret, bir göz kırpmadır.
Dionysos müzik ve şarabın tanrısıdır. Yaratma eylemi, Dionysos ve Apollon'un odak noktasının yakalanması, Nietzshe'ye göre "dans etmek"tir.
Dionysos, varlığın özünü sezgiyle kavramaya, Apollon ise sezgiyle kavranan özün dışa, yani görünen dünyaya etki ettirmeye yarar. Nietzsche'ye göre sanat, bu iki "kavramsal" tanrının etkisiyle şekillenir.[101]
Nietzsche'ye göre estetiğin temeli, bu iki kavramı anlamakla mümkündür. Bu konuda şöyle der[102]:
“ Mantıksal bir çıkarsamayla, ama sezginin anında oluşan keskinliğiyle, sanatın sürekli gelişiminin Apolloncu ve Dionysoscu bir ikiliğe bağlı olduğunu anladığımızda estetik bilimi için çok şey yapmış oluruz: Yaradılışın, bazen araya giren uzlaşmalara rağmen sürekli çatışan cinsiyet ikiliğine bağlı olması gibi... ”
Nietzsche yorumlarına şöyle devam eder[103]:
“ Özet olarak, diyalektik, "ayak takımının bir intikam alma yöntemi", "çaresiz insanların seçtiği bir Yahudi yöntemi", "insanın gücünü kendince teşhir edip gösteriş yapması" ve bu yolla karşı tarafın iddasını kurnazca ve hileyle yere vurma isteğidir. ”
Nietzsche, Sokrates'ten önceki Yunan felsefesine saygı duyar. Lakin ona göre Sokrates'ten sonraki çağ, Sokrates'in izlerini taşıdığı için onun gözünde neredeyse tamamen yozlaşmıştır. Sokrates'in yöntemide bir tür diyalektik olarak tanımlanabileceği için, diyalektik kavramı Nietzsche tarafından topyekün reddedilir.
insandaki yaratıcı güç şöyle dursun, Nietzsche'ye göre doğa yaratısı insan bile, doğanın bu iki kavramındaki odak tarafından yaratılmıştır. Kısacası ona göre Apollon ve Dionysos, doğanın elleridir. Doğa bu kavramlarla yaratır ve yıkar.[104]
“ En tuhaf ve zor sorunlarında bile yaşama "Evet" diyebilmek, en yüksek tiplerin kurban edilmesinde bile, kendi tükenmezliğinden sevinç duyan yaşam istemi -Dionysosça dediğim şey işte bu.

Friedrich Wilhelm Nietzsche (/ˈniːtʃə/ Almanca: [ˈfʁiːdʁɪç ˈvɪlhɛlm ˈniːt͡sʃə]; 15 Ekim 1844 – 25 Ağustos 1900) Alman filolog, filozof, kültür eleştirmeni, şair ve besteci. Din, ahlak, modern kültür, felsefe ve bilim üzerine metafor, ironi ve aforizma dolu bir üslupla eleştirel yazılar yazmıştır.
Apollon-Dionysos ikiliği, perspektivizm, Güç istenci, "Tanrının ölümü", Üstinsan ve bengi dönüş Nietzsche'nin kilit fikirlerini oluşturur. Felsefesinin merkezini oluşturan şey, kişinin coşkun enerjisini sömüren her türlü öğretinin, toplumsal olarak ne kadar geçerli olursa olsun sorgulanarak "hayatın evetlenmesi"dir.[4] Hakikatin değeri ve nesnelliği üzerine yürüttüğü kökten sorgulaması, geniş çaplı yorumların odağını oluşturur ve etkisi özellikle kıta felsefesi geleneğinde varoluşçuluk, postmodernizm ve postyapısalcılık da dahil olmak üzere devam etmektedir.
Nietzsche kariyerine felsefeye dönmeden önce klagib filolog (Yunan ve Roma metin eleştirmeni) olarak başladı. 1869 yılında yirmi dört yaşındayken, Basel Üniversitesinde klagib filoloji kürsüsüne, bu yeri alan en genç kişi olarak atandı. 1879 yazında, hayatının büyük bölümünde kendisine dert olacak olan sağlık sorunları yüzünden istifa etti.[5] 1889'da kırk dört yaşında zihinsel yetilerinin tamdıbının yitimiyle sonuçlanan bir çöküş yaşadı. Çöküşü sonraları, üçüncü devre sifilis hastalığının neden olduğu nadir görülen bir genel pareziye yoruldu, fakat bu teşhiste soru işaretleri vardı.[6] Nietzsche kalan yıllarını annesinin 1897'de ölümüne kadar annesinin, 1900'de kendi ölümüne kadar kızkardeşi Elisabeth Förster-Nietzsche'nin bakımında geçirdi.
Bakıcısı olarak kızkardeşi, Nietzsche'nin el yazmalarının idareciliğini ve editörlüğünü üstlendi. Förster-Nietzsche, tanınmış bir Alman milliyetçisi ve antisemitist olan Bernhard Förster ile evliydi ve Nietzsche'nin yayımlanmamış yazılarını, kocasının ideolojisine uyarlamak üzere, Nietzsche'nin belirttiği, antisemitizm ile milliyetçiliğe sert ve bariz biçimde karşı çıktığı görüşlerine genellikle ters düşecek biçimde yeniden düzenledi. Förster-Nietzsche'nin yaptığı değişiklikler nedeniyle Nietzsche'nin adı, sonraları yirminci yüzyıl bilim insanları Nietzsche'nin fikirlerinin yanlış yorumlanmasına karşı harekete geçmiş olsalar da, Alman militarizmi ve Nazizm ile birlikte anılır olmuştur.
Konu başlıkları [gizle]
1 Yaşamı
1.1 Gençliği (1844–1869)
1.2 Basel'de profesörlüğü (1869-1879)
1.3 Bağımsız filozof (1879-1888)
1.4 Zihinsel çöküşü ve ölümü (1889–1900)
1.5 Vatandaşlığı, uyruğu ve etnikitesi
1.6 ilişkileri ve cinsel yaşamı
2 Felsefesi
2.1 Üstinsan
2.2 "Tanrı öldü"
2.3 Bengi dönüş
2.4 Hristiyanlık ve deccal
2.5 Apollon ve Dionysos
2.6 Güç istenci
3 Eserleri
4 Nietzsche'nin kütüphanesi
5 Nietzsche'nin Etkileri
6 Kaynakça
7 Başvurulabilinecek kaynaklar
7.1 Türkçe kitaplar
7.2 Diğer dillerden kaynaklar
8 Dış bağlantılar
Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gençliği (1844–1869)[değiştir | kaynağı değiştir]
15 Ekim 1844'te doğan Prusya Krallığında Saksonya eyaletinde Leipzig yakınlarındaki Röcken'in küçük bir kasabasında büyüdü. Adını, Nietzsche'nin doğum gününde kırk dokuz yaşına giren Prusya Kralı IV. Frederick William'dan aldı (Nietzsche daha sonra ikinci adı olan "Wilhelm"i atmıştır[7]). Nietzsche'nin ebeveynleri Lutherci bir papaz ve eski öğretmen olan Carl Ludwig Nietzsche (1813–49) ile Franziska Oehler (1826–97), oğullarının doğumundan önceki yıl olan 1843'te evlenmişlerdi. iki çocukları daha vardı: 1846 doğumlu bir kız, Elisabeth Förster-Nietzsche ve ikinci oğulları, 1848 doğumlu Ludwig Joseph. Nietzsche'nin babası 1849'da bir beyin hastalığından öldü; bir sonraki yıl da erkek kardeşi Ludwig Joseph iki yaşında öldü. Bunlar üzerine ailecek, Nietzsche'nin anneannesi ve iki bekar halası ile yaşayacakları Naumburg'a taşındı. Nietzsche'nin anneannesinin 1856'da ölümünden sonra aile, şimdi müze ve Nietzsche çalışma merkezi olan kendi evlerine taşındı.

Nietzsche, 1861.
Nietzsche bir erkek okuluna, ardından da son derece saygın ailelerden olan Gustav Krug, Rudolf Wagner ve Wilhelm Pinder ile arkadaş olduğu özel okula gitti.
1854'te Naumburg'ta Domgymnasium'a katıldı, ancak müzik ve dil alanında özel yetenekler gösterdiğinden uluslararası tanınmışlığa sahip Schulpforta onu öğrencisi olarak aldı. Oraya gidip 1858'den 1864'e kadar orada okudu ve Paul Deussen ile Carl von Gersdorff ile arkadaş oldu. Şiirler ve besteler üzerinde çalışmaya da zaman buldu. Schulpforta'da Nietzsche önemli bir dil altyapısı (Yunanca, Latince, ibranice ve Fransızca) edindi ve böylece önemli eserleri birinci kaynaktan okuma imkanı buldu[8]; ayrıca ilk kez küçük bir kasabanın tutucu ortamındaki aile hayatından uzakta olmayı deneyimledi. 1864 martının dönem sonu notlarında Din ve Almanca 1; Yunanca ve Latince 2a; Fransızca, Tarih ve Fizik 2b ve ibranice ile Matematik "sönük" bir 3'tü.[9]
Pforta'da, Nietzsche'nin uygunsuz sayılan konuların peşinden koşma tutkusu ve eğilimi edinmişti. O zamanlar neredeyse hiç bilinmeyen şair Friedrich Hölderlin'in eserleriyle tanıştı. Hölderlin'den "en sevdiğim şair" diye bahsediyordu ve bir denemesinde bu çılgın şairin "en yüce düşüncelliğe" farkındalık getirdiğini yazıyordu.[10] Denemeyi gözden geçiren öğretmen ona iyi bir not verdi, ancak Nietzsche'nin gelecekte daha sağlıklı, daha duru ve daha "Alman" yazarlar üzerine eğilmesinin uygun olacağı yorumunu yaptı. Nietzsche ayrıca tuhaf, dinsiz ve genellikle sarhoş bir şair olan Ernst Ortlepp'i de tanıyordu; Ortlepp, genç Nietzsche ile tanıştıktan birkaç hafta sonra bir hendekte ölü bulundu ancak onun Nietzsche'yi Richard Wagner'in yazılı eserleriyle ve müziğiyle tanıştıran kişi olması olasıdır.[11] Belki Ortlepp'in etkisiyle Nietzsche, Richter adında bir öğrenciyle birlikte okula sarhoş dönüp bir öğretmenle karşılaştı ve bu Nietzsche'nin sınıf birinciliğini kaybederek sınıf başkanlığının elinden alınmasıyla sonuçlandı.[12]

Nietzsche, 1864
1864'te mezuniyetinden sonra Nietzsche Bonn Üniversitesinde teoloji ve klagib filoloji alanında çalışmalara başladı. Kısa süreliğine Nietzsche ve Deussen, Burschenschaft Frankoniaya üye oldular. Nietzsche bir sömestr sonra (ve annesine olan öfkesi üzerine) teolojik çalışmalarını durdurdu ve inancını kaybetti.[13] Daha 1862 yılında, yazdığı "Yazgı ve Tarih" adlı denemesinde Nietzsche, tarihi araştırmaların Hristiyanlığın temel öğretilerini geçersiz kıldığını öne sürüyordu, ancak David Strauss'un isa'nın Hayatı adlı eseri de bu genç adamı derinden etkilemişe benziyor. 1865 yılında Nietzsche 20'sindeyken, çok dindar biri olan kızkardeşi Elisabeth'e inancını kaybetmesiyle ilgili bir mektup yazdı. Mektup, şu cümleyle bitiyordu:
"Sonuç olarak insanların yolu ikiye ayrılıyor: huzur ve zevk diye didinip durmak istiyorsan, inan; hakikatin tutkunu olmak istiyorsan, sorgula... "[14]

özet filozoftur kendisi

Schopenhauer'ın felsefesi Nietzsche'yi 1865'ten üretken hayatının sonuna kadar fazlasıyla etkilemiştir.
Bunların ardından Nietzsche, sayesinde gelecek yıl Leipzig Üniversitesine yöneleceği Friedrich Wilhelm Ritschl'in denetiminde filoloji çalışmaya yoğunlaştı. Orada akranı bir öğrenci olan Erwin Rohde ile yakın arkadaş oldu. Nietzsche'nin ilk filolojik yayımları bundan kısa süre sonra ortaya çıktı.
1865 yılında Nietzsche Arthur Schopenhauer'ın eserlerini enikonu inceledi. Felsefi ilgisinin uyanışını Schopenhauer'ın istenç ve Tasarım Olarak Dünyasına borçluydu ve daha sonra Schopenhauer'ın, saygı duyduğu birkaç düşünürden biri olduğunu Çağa Aykırı Düşünceler'deki Eğitimci Olarak Schopenhauer adlı denemesinde kabul etti.
1866 yılında, Friedrich Albert Lange'ın Materyalizmin Tarihi'ni adlı eserini okudu. Lange'ın anti-materyalist Kant felsefesini betimleyişi, Avrupa materyalizminin doğuşu, Avrupa'nın bilimle artan yakınlığı, Charles Darwin'in evrim teorisi ve gelenek ile otoritelere karşı genel bir ayaklanma, Nietzsche'de büyük ilgi uyandırdı. Bu kültürel çevre, onu ufuklarını filolojiden öteye taşıyarak felsefi çalışmalarına devam etmeye teşvik etti.
1867'de Nietzsche Naumburg'taki Prusya ağır silah bölüğünde bir yıllık gönüllü hizmete kaydoldu. Akranı acemi erler arasında en iyi binicilerden biri olarak görülüyordu ve subayları, Nietzsche'nin kısa sürede yüzbaşı rütbesine ulaşacağını öngörüyordu. Ne var ki 1868 martında, atının eyerine atlarken Nietzsche'nin göğsü eyer kaşına çarptı ve sol yanında iki kası aylarca yürüyememesine sebebiyet verecek şekilde yırtıldı.[15][16] Bunun sonucunda Nietzsche ilgisini yeniden çalışmalarını yeniden tamamlamaya ve Richard Wagner ile o yıldan sonra ilk kez görüşmeye çevirdi.[17]
Basel'de profesörlüğü (1869-1879)[değiştir | kaynağı değiştir]

1871 ekimi ortası. Soldan sağa: Erwin Rohde, Karl von Gersdorff, Nietzsche.
Kısmen Ritschl'in desteğiyle, Nietzsche isviçre'de Basel Üniversitesinde klagib filoloji profesörlüğü gibi hatırı sayılır bir teklif aldı. Henüz 24 yaşındaydı ve ne doktorasını tamamlamış, ne de öğretim sertifikası almıştı. Teklif tam da filolojiyi bırakmayı düşündüğü zamanda gelmiş olsa da, teklifi kabul etti.[18] O gün bugündür, Nietzsche hala Klagib Bilimi alanında en genç yaşta profesör olmuş insanlar arasındadır.[19] Basel'e taşınmadan önce Nietzsche Prusya vatandaşlığını bırakmış, hayatının geri kalanını resmi olarak devletsiz yaşamıştır.[20][21]
Bununla birlikte, Nietzsche Fransa-Prusya Savaşında, Prusya güçleri arasında sıhhiye eri olarak hizmet verdi. Askeriyede geçirdiği kısa zamanında çok şey deneyimledi ve savaşın sarsıcı etkilerine tanıklık etti. Ayrıca difteri ve dizanteriye yakalandı. Walter Kaufmann, Nietzsche'nin o zaman diğer enfeksiyonlarla birlikte sifilis hastalığına da yakalandığı öngörüsünde bulunmaktadır.[22][23] 1870'te Basel'e dönüşünde, Nietzsche Alman imparatorluğunun kuruluşunu ve Otto von Bismarck'ın takiben belirlediği politikaları bir yabancı gözüyle ve dehalarına büyük bir kuşkuculukla gözlemledi. Üniversitedeki açılış konferansı Homeros ve Klagib Filoloji oldu. Nietzsche ayrıca, hayatı boyunca dostu olarak kalacak olan teoloji profesörü Franz Overbeck ile tanıştı. 1873'teki Düşünce ve Gerçeklik eserinin sahibi olan az tanınmış Rus filozof Afrikalı Spir ve Nietzsche'nin derslerine sıklıkla katıldığı ünlü bir tarihçi olan arkadaşı Jacob Burckhardt, bu sürede Nietzsche üzerinde belirgin etkiler göstermeye başladı.[24]
Nietzsche 1868'de Richard Wagner'le ve daha sonra Wagner'in eşi Cosima ile Leipzig'te tanışmıştı. ikisine de büyük hayranlık duydu ve Basel'deki geçirdiği zamanı boyunca Wagnerlerin Lucerne'de Tribschen'deki evini sıkça ziyaret etti. Wagnerler Nietzsche'yi en samimi çevrelerine aldılar ve Beyrut Festivalinin başlangıcına gösterdiği ilgiden memnun kaldılar. 1870'te Nietzsche, Trajik Düşüncenin Başlangıcının el yazmasını Cosima'ya doğum günü armağanı olarak verdi. 1872'deyse ilk kitabı olan Trajedinin Doğuşunu yayımladı ancak bu alandaki arkadaşları ritschl de dahil nietzsche nin daha kuramsal bir yaklaşım adına klagib filolojik yöntemden kaçındığı bu çalışmaya pek az ilgi gösterdi polemiği filolojinin geleceğinde, Ulrich von Wilamowitz-Moellendorff kitabın algısına gölge düşürdü ve kitabın adını kötüledi. Karşılık olarak Rohde (artık Kiel'de profesördü) ve Wagner, Nietzsche'yi savunmaya geçti. Nietzsche filolojik topluluğun arasında duyduğu yalıtılmışlığını özgürce dile getirdi ve Basel'de felsefe alanında bir pozisyona atanmayı denese de başarısız oldu.

Nietzsche, Şablon:1872.
1873 ile 1876 yılları arasında Nietzsche dört ayrı uzun deneme yayımladı: "David Strauss: itirafçı ve Yazar", "Tarihin Yararı ve Yararsızlığı Üzerine", "Eğitimci Olarak Schopenhauer" ve "Richard Wagner Beyrut'ta". Dört yazı sonraları Çağa Aykırı Düşünceler başlığıyla derlenmiş basımda yer aldı. Bu dört yazı, Schopenhauer ve Wagner'in önerdiği yollardan gelişmekte olan Alman kültürüne meydan okuyan bir kültürel eleştiri yönelimini paylaşıyordu. 1873'te Nietzsche ayrıca, ölümünden sonra Yunanların Trajik Çağında Felsefe adıyla yayımlanacak olan notlarını biriktirmeye başladı. Bu süreçte Nietzsche, Wagnerlerin çevresinde Malwida von Meysenbug ve Hans von Bülow ile tanıştı ve 1876'da Nietzsche'nin erken dönem yazılarındaki pesimizmi bırakmasında etkili olan Paul Rée ile dostluk kurmaya başladı. Ancak Nietzsche, gösterilerin bayağılığı ve toplumun rezilliğinden tiksindiği 1876 Beyrut Festivali yüzünden derin bir düş kırıklığı yaşadı. Ayrıca Wagner'in, Nietzsche'nin karşıtlık duyduğu "Alman kültürüne" taraf olmasının yanı sıra Alman halkının arasında ününü kutlaması yüzünden yabancılaştı. Bütün bunlar, takiben, Nietzsche'nin Wagner'den kendini uzaklaştırmasına neden oldu.
1878'de insanca, Pek insancanın yelpazesi metafizikten ahlaka dinden cinsiyet bilimine kadar genişlikte olan bir aforizma kitabı yayımlanmasıyla nietzsche nin eserlerindeki afrikalı spir in düşünce ve gerçeklikten[25] yüksek derecede etkilenmiş ve Wagner ile Schopenhauer'ın pesimist felsefesine tepki gösteren yeni tarzı belirginleşti. Nietzsche'nin Deussen ve Rohde ile olan dostluğu da soğudu. 1879'da sağlığındaki önemli bozulmadan sonra Nietzsche Basel'deki pozisyonundan istifa etmek zorunda kaldı. (Çocukluğundan beri, onu neredeyse yarı yarıya kör bırakan uzağı görememe anları, migren ağrıları ve şiddetli hazımsızlıklar dahil, sağlığını aksatan çeşitli hastalıklar ona dert olmuştu. 1868'teki binicilik kazası ve 1870'teki hastalıkları, Basel'deki yılları boyunca onu, günlük işini yerine getiremeyecek halde bırakıncaya kadar her seferinde daha uzun tatillere çıkmaya zorlayarak zarar vermeyi sürdüren bu durumu alevlendirmiş olabilir.)
Bağımsız filozof (1879-1888)[değiştir | kaynağı değiştir]
Basel'den aldığı emekli maaşıyla geçinen Nietzsche, sağlığına yararlı olan iklimleri bulmak için sık sık yolculuk etti ve 1889'a kadar farklı şehirlerde bağımsız bir yazar olarak yaşadı. Birçok yazını isviçre'de St. Moritz yakınlarındaki Sils Maria'da geçirdi. Kışlarını italyan şehirleri Cenova, Rapallo ile Turin'de ve Fransız şehri Nice'te geçirdi. 1881'de Fransa Tunus'u işgal ettiğinde, Avrupa'yı dışarıdan görmek için Tunus şehrine seyahat etmeyi planladı, ancak daha sonra, muhtemelen sağlık sorunları nedeniyle bu fikirden vazgeçti.[26] Nietzsche Naumburg'a arada sırada ailesini ziyaret etmeye döndü ve özellikle bu zamanlarda kız kardeşiyle tekrarlanan çatışma ve barışma dönemleri yaşadılar.
Cenova'dayken Nietzsche'nin görme yeteneğindeki zayıflık, yazmaya devam edebilmek için daktilo kullanmayı keşfetmesini sağladı. Çağdaş bir daktilo aygıtı olan Hansen Yazma Topu'nu kullanmayı denediği biliniyor. En sonunda, eski bir öğrencisi olan Peter Gast, Nietzsche'nin bir çeşit özel sekreteri oldu. 1876'da Gast Beyrut'ta Richard Wagner ile, Nietzsche'nin darmadağın ve neredeyse okunaksız el yazısını ilk kez transkribe etti.[27] Bundan sonra Nietzsche'nin neredeyse bütün eserlerinin galede yazım denetlemelerini o yaptı. 23 Şubat 1880'de en az bir tatilinde, genellikle parasız olan Gast, ortak arkadaşları Paul Rée'den 200 mark destek gördü.[28] Gast, Nietzsche'nin kendisini eleştirmesine izin verdiği az sayıda arkadaşlarından biriydi. Zerdüşt`e büyük coşkuyla cevaben, Gast "lüzumsuz" olarak tanımlanan kişilerin aslında oldukça gerekli olduğuna dikkat çekmeyi gerekli buldu. Örneğin, Epikuros'un keçi peynirinden oluşan yemeğini bile sağlamaları için kaç insana güvenmek zorunda kaldığını sıraladı.[29]
Gast ve Overbeck, Nietzsche'nin hayatının sonuna dek sadık dostları olarak kaldılar. Malwida von Meysenbug, Wagner çevresinin dışından da olsa anaç bir koruyucu gibi davrandı. Kısa süre sonra Nietzsche müzik eleştirmeni Carl Fuchs ile irtibat kurdu. Nietzsche en üretken döneminin eşiğinde duruyordu. 1878'de insanca, Pek insanca ile başlamak üzere, Nietzsche 1888'e kadar her yıl bir kitabı ya da kitabın büyük bir kısmını yayımlayacaktı; yazdığı son yıl olan 1888 içindeyse, beş kitap tamamladı.

Lou Salomé, Paul Rée and Nietzsche, 1882.
1882'de Nietzsche Şen Bilim'in ilk kısmını yayımladı. Bu yılda ayrıca, Malwida von Meysenbug ve Paul Rée aracılığıyla, Lou Andreas Salomé[30] ile tanıştı. Nietzsche ile Salomé yazı, genellikle Nietzsche'nin kız kardeşi Elisabeth'in şaperonluğunda, Thuringia'daki Tautenburg'ta geçirdiler. Ancak Nietzsche, Salomé'yi yetenekli bir öğrenciden çok, uygun bir eş olarak gördü. Salomé Nietzsche'nin, kendisine evlenme teklif ettiğini ve onu reddettiğini bildirmektedir, ancak Salomé'nin bildirilerinin güvenilirliği soru işaretleri taşımaktadır.[31] Nietzsche'nin Rée ve Salomé ile ilişkisi 1882-83 kışında, kısmen Elisabeth'in düzenlediği entrikalar nedeniyle koptu. Yeni hastalık dönemleri arasında, Salomé yüzünden annesi ve kız kardeşiyle arası açılmış ve hemen hemen yalıtılmış bir hayat yaşarken, Nietzsche Rapallo'ya kaçtı. Burada Böyle Buyurdu Zerdüşt`ün ilk bölümünü sadece on günde yazdı.
1882'de Nietzsche yüksek dozda afyon almasına rağmen uyku sorunu yaşamaktaydı.[32] 1882'te Nice'de kalırken, kendi yatıştırıcı kloralhidrat reçetelerini "Dr. Nietzsche" diye imzalayarak yazıyordu.[33]
Schopenhauer (uzun zaman önce ölmüş ve Nietzsche'yle hiç tanışmamıştı) ile felsefi bağlarını, Wagner'le de sosyal bağlarını kopardıktan sonra, Nietzsche'nin pek az arkadaşı kalmıştı. Gelişen yeni Zerdüşt tarzıyla, eseri daha da yabancılaştı ve kitapçılar onu yalnızca nezaketen aldı. Nietzsche bunu fark etti ve her na kadar şikayet de etse münzeviliğini sürdürdü. Kitapları çoğunlukla elde kaldı. 1885'te Zerdüşt`ün sadece 40 kopyasının basımını yaptı ve yalnızca bir kısmını, Helene von Druskowitz'in de aralarında olduğu yakın arkadaşlarına dağıttı.
1883'te Leipzig Üniversitesinde öğretim görevliliği almak için girişti ve başarısız oldu. Belli olmuştu ki, Zerdüşt`te dile getirdiği Hristiyanlığa ve tanrı kavrdıbına karşı gösterdiği tutumları nedeniyle, artık herhangi bir Alman üniversitesinde etkin bir şekilde görev alamayacaktı. Bunun ardından gelen "öç ve hınç duyguları" onu hayata küstürdü: "Ve dolayısıyla, perişanlığın ne demek olduğunu (itibarımın, kişiliğimin ve amaçlarımın yıpranması) en geniş anlamda kavradığımdan beri gelişen öfkem, öğrencilerin güvenini ve bu güveni kazanma olasılığımı benden almaya yetmiştir."[34]
1886'da Nietzsche, antisemitist fikirlerinden tiksindiği yayımcısı Ernst Schmeitzner ile ilişkisini kesti. Nietzsche kendi yazılarını Schmeitzner'in bu "antisemitist çöplüğüne tamamen gömülmüş ve mezardan çıkarılamayacak hale getirilmiş" olarak gördü ve yayımcıyı "her duyarlı aklın soğuk bir aşağılamayla tamamen reddedeceği" bir akımla ilişkilendirdi.[35] Ardından kendi cebinden iyinin ve Kötünün Ötesindenin basımını yaptı ayrıca daha önceki eserlerinin ve bir sonraki yıl ikinci baskılarının eserlerin temelini ahenkli bir perspektife oturtan yeni önsözlerle yayımlanması planlanan trajedinin doğuşu insanca pek insanca tan kızıllığı ve Şen bilimin yayım haklarını da aldı. Sonra, bir süreliğine eserlerini tamamlanmış gibi gördü ve yakında bir okuyucu kitlesinin ortaya çıkacağını umut etti. Aslında Nietzsche'nin düşüncesine ilgi bu kez gerçekten artmıştı, sadece Nietzsche'nin gözüne yavaş bir şekilde ve zorlukla çarpıyordu. Bu yıllarda Nietzsche, Meta von Salis, Carl Spitteler ve Gottfried Keller ile tanıştı.
1886'da kız kardeşi Elisabeth de antisemitist Bernhard Förster ile evlendi ve "Cermenik" bir sömürge olan, Nietzsche'nin kahkahalarla alay ederek tepki gösterdiği Nueva Germania'yı kurmak için Paraguay'a yolculuk etti.[36] Nietzsche'nin Elisabeth'le ilişkisi mektuplaşmalarla çatışma ve barışma çemberinde sürüp gitti, ancak Nietzsche'nin çöküşüne kadar bir daha hiç bir araya gelmediler. Nietzsche uzun süreli çalışmayı imkansız kılan, uzun ve acılı hastalık atakları yaşamaya devam etti.
1887'de Nietzsche, "Ahlakın Soykütüğü Üzerine" adlı polemiği yazdı. Aynı yıl içinde Nietzsche, çabucak bir yakınlık duyduğu Fyodor Dostoyevski'nin eserleriyle karşılaştı.[37] Hippolyte Taine ve Georg Brandes ile de mektuplaştı. 1870'lerde Søren Kierkegaard'ın felsefesini öğretmeye başlamış olan Brandes, Nietzsche'ye yazdığı mektupta ondan Kierkegaard okumasını istiyordu; Nietzsche bu mektuba cevaben, Kopenhag'a gelip onunla Kierkegaard okuyacağını yazdı. Ancak sözünü yerine getiremeden hastalığı çok kötüleşti. 1888'in başlarında Brandes, Kopenhag'a Nietzsche'nin felsefesi üzerine ilk ders notlarından birini zütürdü.
Nietzsche daha önce "Ahlakın Soykütüğü Üzerine"de Güç istenci: Tüm Değerlerin Yeniden Değerlendirilmesi Denemesi başlığıyla yeni bir çalışmasını duyurmuş olsa da, sonraları bu özel yaklaşımını bir kenara bırakmış ve yerine, taslak pasajlardan bazılarını 1888'de Putların Alacakaranlığı ile Deccal`i yazarken kullanmıştır.[38]
Sağlığı düzeliyor gibi oldu ve yazı keyifle geçirdi. 1888 güzünde, yazıları ve mektupları, onun kendi durumu ve yazgısı için yaptığı yüksek öngörüsünü ortaya sermeye başladı. Yazılarına, özellikle en son yazdığı polemiği Wagner Olayına gelen tepkileri gözünde büyüttü kırk dördüncü yaş gününde putların alacakaranlığı ve deccali tamamladıktan sonra, otobiyografisi Ecce Homo`yu yazmaya karar verdi. Bu eserin önsözünde (Nietzsche burada eserinin yaratacağı yorum zorluklarının gayet farkındaydı) şöyle belirtmektedir: "Duyun beni! Duyulması gerekenim ben. Hepsinden önce, başkası saymayın beni". Aralık ayında, Nietzsche August Strindberg ile mektuplaşmaya başladı ve uluslararası bir dönüm noktasının ekgibliğini hissederek, eski yazılarını yayımcıdan geri satın alıp diğer Avrupa dillerine tercüme ettirebileceğini düşündü. Dahası, Nietzsche Wagner'e Karşı derlemesinin ve şiirlerinden oluşan Dionysos Dithrambosları koleksiyonunun yayımını planladı.
Zihinsel çöküşü ve ölümü (1889–1900)[değiştir | kaynağı değiştir]