entry sayısı arttırma başlığı

yemen

resmi adı: yemen cumhuriyeti

başkenti: san'a (nüfusu: 515.000)

diğer önemli şehirleri: aden (400.000), taiz, hudeyde, makalla, hadramevt.

yüzölçümü: 527.968 km2

nüfusu: 12.520.000 (1993 tahmini). nüfusun % 25'i şehirlerde yaşamaktadır. ortalama ömür 50 yıldır. çocuk ölümlerinin oranı binde 121'dir. nüfusun % 46'sını 14 yaşın altındakiler oluşturmaktadır.

km2 başına düşen insan sayısı: 23.7

nüfus artış hızı: % 2.7

etnik yapı: yemen'de nüfusun % 97.3'ü araptır. kalan nüfusu güney asyalılar (% 1), somalililer (% 1.2), malaylar (% 0.2) ve yahudiler (% 0.04) oluşturmaktadır.

dil: resmi dil ve halkın genelinin konuştuğu dil arapça'dır.

din: resmi din i̇slâm'dır. halkın % 99'u müslümandır. nüfusun % 1'ini de yahudilerle doğu dinleri mensupları oluşturmaktadır. müslümanların % 55'i sünni, % 45'i zeydidir. çok az sayıda da i̇smaili vardır. sünnilerin geneli şafiidir.

coğrafi durumu: ortadoğu ülkelerinden sayılan ve arap yarımadası'nın afrika'ya bakan güney ucunda yer alan yemen, kuzeyden suudi arabistan, doğudan umman, güneyden hint okyanusu (aden körfezi), batıdan kızıldeniz'le çevrilidir. en yüksek yeri hadur şu'ayb (3760 m.)'dır. topraklarının % 1'i tarım alanı, % 40'a yakını otlaktır. yemen'e kurak bir iklim hâkimdir. kuzey kesim güneye göre daha çok yağmur alır. kuzeyde ve iç kesimlerde yer alan başkent san'a'da yıllık sıcaklık ortalaması 24.6 derece, yıllık yağış ortalaması 250 mm.dir. aden körfezi kıyısında yer alan aden'de bu oran 32.2 derece/39 mm.'dir.

yönetim şekli: çok partili demokratik sisteme dayalı bir cumhuriyet rejimiyle yönetilmektedir. i̇ki yemen'in birleşme sürecini oluşturan geçiş döneminde cumhurbaşkanlığını eski kuzey yemen başkan, başkan yardımcılığını eski güney yemen sosyalist parti genel sekreteri, başbakanlığı da yine eski güney yemen devlet başkanı yaptı. geçiş döneminin bitmesinden sonra gerçekleştirilen seçimlerde 301 üyeli bir parlamento oluşturuldu. ancak çıkan iç savaş dolayısıyla birleşik yapı korunamadı. (bkz. tarih ve i̇ç problemler) yemen, bm, i̇kö (i̇slâm konferansı örgütü), arap devletleri birliği, imf (uluslararası para fonu), i̇slâm kalkınma bankası gibi uluslararası örgütlere üyedir.

siyasi partiler: genel halk kongresi: başkan ali abdullah salih'in partisidir. birleşmeden önce kuzey yemen'de iktidarı elinde tutuyordu. birleşmeden sonra da koalisyonun birinci partisi olmuştur. liberal bir anlayışa sahip olan bu parti birleşme sonrasında gerçekleştirilen 27 nisan 1993 seçimlerinde parlamentoda 122 üyelik kazanarak birinci parti oldu. el-misak ve 22 mayıs adlı iki periyodik yayın çıkarmaktadır. yemen islah birliği: i̇slâmi anlayışa sahip olan bu partinin lideri abdullah ibnu huseyn el-ahmer'dir. özellikle üniversite gençliği ve kadınlar arasında etkili olan bu parti 27 nisan 1993 seçimlerinde 63 üyelik kazanarak ikinci parti oldu. es-sahve (uyanış), el-islah ve el-menâr (aydınlık) adlı üç periyodik yayın çıkarmaktadır. yemen sosyalist partisi: eski güney yemen'de iktidarı elinde tutan, birleşmeden sonraki geçiş döneminde de genel halk kongresi'yle birlikte hükümeti oluşturan partidir. ali sâlim el-beyd'in liderliğindeki bu parti 27 nisan 1993 seçimlerinde 56 milletvekili çıkararak üçüncü parti oldu. arap sosyalist baas partisi: irak'ta hâkim olan baas ideolojisini savunur. lideri kâsım selâm'dır. üye sayısı birkaç bini geçmezken, sahip olduğu dış destekten ve irak - yemen ilişkilerinden yararlanarak etkili bir konum kazanmıştır. el-cemahir adlı bir yayın çıkarmaktadır. (baas ideolojisi hakkında irak ve suriye'nin siyasi yapısına bkz.) yemenliler birliği partisi: 1967 öncesinde güney yemen'de faaliyet gösteriyordu. 67'den sonra faaliyetleri donduruldu ve birleşme sonrasında yeniden siyaset sahnesine çıktı. genel başkanlığını abdurrahman ali el-cufri'nin yaptığı bu parti arap kavmiyetçiliğini savunan muhafazakâr bir anlayışa sahiptir. daha çok güney yemen'de etkilidir. er-re'y ve el-hak adlı iki yayın organı çıkarmaktadır. cumhuriyet partisi: muhafazid ali ebu luhum'un liderliğindeki bu parti muhafazakâr ve liberal bir anlayışa sahiptir. es-seb'in (yetmiş) adlı bir yayın organı vardır. nasırcı demokratik parti: eski mısır diktatörü cemal abdünnasır'ın fikirlerini savunan bu partinin lideri abduh muhafazid el-cundi'dir. el-urube adlı bir yayın organı vardır. nasırcı birlik partisi: arap kavmiyetçisi ve nasırcı olan bu partinin lideri abdulğani sâbit'tir ve el-vahdevi adlı bir yayını vardır. nasırcı - halkçı düzenleme partisi: nasırcı ve mucâhid el-kuhali'nin liderliğindeki bu partinin et-tashih adlı bir yayını vardır. bunların dışında da bazı küçük partiler bulunmaktadır.

vincent van gogh - 30 mart 1853 – 29 temmuz 1890
vincent van gogh 30 mart 1853’te hollanda’da dünyaya gelmiştir. yaşadığı süre boyunca çok başarı elde edememiş bir ressam olmuşsa da rembrandt’tan sonra, dünyanın en ünlü hollandalı ressamıdır. akli dengesini yitirip intihar edene dek 900 tablo ve 1100 resim yapmıştır. ünü öldükten hemen sonra hızla artmıştır amsterdam’da bulunan van gogh müzesi, vincent van gogh ve çağdaşlarının çalışmalarına adanır. van gogh’un bazı tabloları dünyanın en pahalılarındandır. 30 mart 1987’de van gogh’un tablosu, irises, new york southeby’de rekor bir fiyatla 53,9 milyon dolara satılmış, diğer bir tablosu doctor gachet ise christie’de 82,5 milyon dolara satılır.
vincent van gogh 16 yaşında vincent goupil&co adlı sanat simsarlığı yapan bir şirkette çalışmaya başlar. hayatı boyunca kendisine arkadaş gibi olan kardeşi theo da sonraları ona katılır. theo’nun van gogh için hep özel bir yeri olmuştur. bu yakın arkadaşlık 1914’de yayınlanan iki kardeşin mektuplarında belgelenmiştir. ayrıca theo yaşamı boyunca maddi anlamda van gogh’u destekler. 1873’te şirketi van gogh’u paris’ten londra’ya tayin eder. burada van goh dine karşı aşırı bir ilgi beslemeye başlar. 1876’da işine yeterince ilgi göstermemesi sebebiyle çalıştığı şirket, groupil, onu işinden kovar. londra yakınlarında ramsgate’te öğretmenlik yapmaya başlar. 1877’de de tekrar londra’ya dönerek teoloji okumaya başlar. 1878’te belçika’da bir madende vaizlik yapmaya başlar fakat birtakım olaylar onu kovulmasına sebep olur. 1880 yılında kendini sanata adamaya karar verir, anton mauve’dan resim dersleri almaya başlar ve zamanla vincent’in renkleri kullanış şekli onun sanatını, hocasınınkinden ayırır. etten’a ailesinin yanına döner ve çalışmalarına devam eder. 1881’de kuzeni, kee vos’a aşkını ilan eder fakat reddedilir. sonraları bir fahişe olan sien hoornik ile aşk yaşamaya başlar. van gogh’un bu ilişkisine ailesi karşı çıkar. ve çift bir süre sonra ayrılır. bu dönemde van gogh, rembrandt, honoré daumier, jean-francois millet gibi ressamların etkisi altında kırsal ve köylü betimlerini resmetmeye odaklanır, bu dönem tablolarına koyu kahve ve yeşilin tonları hakimdir.1885-1886 kışında van gogh antwerp, belçika’da bir sanat akademisine katılır tüm bu dönemin en önemli tablosu potato eaters (1885) olur.

1886’da van gogh paris’e gider, orada çok sevdiği kardeşi theo ile montmartre’de de yaşamaya başlar. bir sanat galerisini yöneten kardeşini güçlü bağlantıları sayesinde van gogh edgar degas, camille pissarro, bernard, henri de toulouse-lautrec and paul gauguin gibi ünlü empresyonist ressamlarla tanışır. van gogh paris’te empresyonizmi keşfedip ışığın ve rengin kullanımını özellikle de pointilism denen noktalardan oluşan teknik üzerinde yoğunlaşmaktan hoşlanır ancak van gogh bir empresyonist olmaktan çok post empresyonisttir. hollanda’da bulunduğu dönemdeki tablolarında yer alan köylüler, kırsal yaşam paris tablolarında yerini cafelere bırakır. 1888 yılında kardeşi ile yaşamanın verdiği birtakım zorluklar ve şehir yaşamı van gogh’u sıkar ve van gogh arles, bouches’a yani güney fransa’ya gider. arles’ın atmosferi van gogh’a çok iyi gelir ve burda çok sıkı çalışır; aralarında portrelerin de bulunduğu 15 ayda 200’ün üzerinde resim yapar. bunların arasında. fishing boats on the beach at saintes-maries (haziran 1888); the night café (eylül); artist's bedroom at arles (ekim) en iyi örneklerdir. arles’da van gogh hastalanır zaman zaman bilincini kaybeder ve gaugin ekim 1888’de van gogh’un daveti üzerine onu ziyaret eder. i̇ki ressam kavga eder gaugin paris’e geri döner ve van gogh çektiği vicdan azabı sonucu kulağını keser ve ardından 9 mayıs’ta akıl hastalığı tedavi merkezi saint-remy de provence’ye yatırılır. burada 150 tablo ve yüzlerce resim yapar. burada kaldığı süre içerisinde van gogh’un sanatı önemli ölçüde değişikliğe uğrar. kullandığı renkler arles döneminde yaptıkları gibi yoğun değildir; sarılar bakır rengi alır. (1889). mayıs 1890’da van gogh kardeşi theo’yu ziyarete paris’e gider. oradan da kardeşinin isteği üzerine auvers’e dr. paul gachet’in yanına gider. burada dr. gachet ve kızlarını portrelerini yapar. başlangıçta burada rahatlamış gibi gözüken van gogh bir süre sonra ateşlenmeye ve yine hastalanmaya başlar. ve 27 temmuz 1890’da bir tarlada kendini vurur. kardeşi theo da 6 ay sonra ölür.