edebi eleştiri yazı planı

liselilere destek olalım sevaptır

dikkat: !!bu yazı planı öykü çezümlemeleri içindir!!

1. başlik:
• konuya, öykünün ana temasına (izleğe) da çağrışım yapacak bir başlık.

2. gi̇ri̇ş:
• yazarın ve öykünün adı kullanılmalı.
• öyküdeki durum ya da olay ana hatlarıyla, kısaca ortaya konmalı.
• öykü hangi özellikleriyle incelenecekse, bu, kısaca ortaya konmalı.
• öyküde iletilen tez varsa ortaya konmalı.
• öyküye karşı merak uyandıran çarpıcı cümleler kurulmalı.

3. geli̇şme:
paragraflar halinde:
• anlatıcının konumu, bakış açısı; bunun esere etkileri, katkıları değerlendirilmeli.
• öykünün ana olay örgüsü, bölümlenerek yazılmalı ve öykünün anlamsal akışının çerçevesi ana hatlarıyla çizilmeli.
• konu, ana tema ve yan temalar, duygular anlatılmalı.
• ana anlam düzlemi (katmanı) ve yan anlam düzlemleri (metnin derin yapısı, görünmeyen yüzeyi) detaylı olarak irdelenmeli.
• öyküde ele alınan sorunlar, çatışmalar açıklanarak anlatılmalı.
• öyküdeki mekân, ortam, atmosfer irdelenmeli; öykünün anlamıyla ilişkisi, anlama katkısı; olayların gelişimindeki rolü bakımından değerlendirilmeli.
• öykünün iç ve dış zamanı irdelenmeli; öykünün anlamıyla ilişkisi, anlama katkısı bakımından değerlendirilmeli.
• yazarın tezinin olup olmadığı, bunu nasıl ele aldığı anlatılmalı.
• öykü kişileri, ana kişi ve yardımcı kişiler, onların karakteristik özellikleri, öykünün içindeki rolleri irdelenmeli.
• öykünün bütününde kullanılan anlatım yöntemleri, nerede ve niçin kullanıldıkları, temanın işlenişine ve öykünün anlam düzlemine katkıları, okuyucu üzerindeki etkileri açıklanmalı.
• öykünün imge düzleminin, imgelerin romanın anlam düzlemine etkileri irdelenmeli.
• dil öğeleri (sözcükler, cümleler), anlatım özellikleri (ilkeler) ve bunların içeriğe katkıları değerlendirilmeli.

4. sonuç:
• öykünün ana göndermesi, varsa mesajı (iletisi) tekrarlanmalı.
• öykünün anlamsal göndermelerinin günümüze, topluma, geleceğe, bireye yansımaları ele alınmalı.
• genel bir ifadeyle, değerlendirme cümlesiyle yazı tamamlanmalı.

di̇kkat edi̇lecek noktalar:
• ‘ben, biz’ gibi ifadeler kullanılmamalı; anlatım, edilgen olmalı.
• farklı eserlerden yararlanılabilir; ama temel eserden uzaklaşılmamalı, metne odaklanılmalı.
• gelişme bölümünde, paragraflar anlamca ve biçimce birbirinden kopuk olmamalı.
• yargılar arasında bağlantı olmalı.
• düşünceler nitelikli ve tutarlı olmalı.
• saptamalar, mutlaka öyküden gerekli düzeyde alıntılarla, öyküye göndermelerle desteklenmeli.
• öykünün edebî yönünün farkına varılmalı.
• yazıda, edebî ve sanatsal bir tutum, anlatım oluşturma kaygısı güdülmeli.
• öyküleme, özetleme, öykünün yeniden anlatımı yapılmamalı.
• terim kullanılmasına özellikle özen gösterilmeli.
• yazıda, yazım kurallarına ve noktalama işaretlerine; kurulan cümlelere özen gösterilm