+1
Kavram olarak çok belirsiz olmasının yanında mekanizması da tam belli değil. Düşünmek, bilinçli olarak bir şeylerin algılanmasından, "düşünce üzerine düşünmek" diyebileceğimiz "eleştirel düşünme" gibi durumlara kadar farklı bir yelpazeyi kapsıyor. Olan temel şey, arşivdeki algı birikimleri arasında ilişkiler kurma, yeni algıları onlarla bitiştirme ve bunlardan yeni tecrübeler, bilgiler ve algılar üretmedir, diyebilirim. Ama sadece "bilgi" değildir düşünme işlemini verimli yapan. Çerçeve (paradigma) da önemlidir. Mesela bizim kadim kültürümüzde olaylara ve oluşlara "mana-i harfi"; yani bütünün içinde taşıdığı anlam itibariyle bakma diye bir kavram vardır. Bu bakış açısı karşılaştığımız herhangi bir veriyi eskileri ve bellektekiler ile nasıl bağlayacağımız hakkında yeni bir çerçeve sunar. Eğer her şeyi "mana-yı ismi" ile algılıyor, yani tek başına bir olay olarak bakıyorsanız, onu algılayışınız ve büyük resme yerleştirmeniz de farklı olacaktır.
Düşünmek fiili beynin neredeyse tamdıbını etki altına alan ve her bölgenin katılımını gerektiren bir aktivite. Düşünmek sadece arşiv taraması değildir ve aktif olarak bir "iç bilgi üretim" sürecidir aslında. Düşünürken beynimiz hem fiziksel, hem de içeriksel olarak "değişir". Düşünme ile daah önce hiç vakıf olamadığımız mevzulara zihnen erişebilmemizin altında da bu gerçek yatar. David Peat'in "Düşünce düşüneni değiştirir" sözü de sanırım buna vurgu yapmak açısından son derece önemli bir söz. Ve başta islam olmak üzere bir çok gelenekte "tefekkürün" en yüksek faaliyetlerden sayılması da boşuna değildir; zira insan ancak düşünerek kendini ve çevresini anlayabilir...
Bu noktada internet sonrası bilgi devriminin de neden çok fazla işimize yarmayacağı ortaya çıkar aslında: Üzerinde yeterince düşünülmemiş bilgi, sizin değildir...
Bilginin beyinde nerelerde depolandığını çok iyi bilemiyoruz. Muhtemelen, hisler ve duygusal bellekle birlikte bir hologram benzeri bir "aktivite kalıbı" biiminde depo ediliyor olabilir. Dolayısıyla, temel kaynağını bilemediğimiz bir sürecin mekanizmasını açıklamak da kolay değil. Beyin görüntüleme yöntemlerinden bir çok bilgi elde etmiş olsak da, belli düşünme egzersizlerinde hangi beyin bölgelerinin çalışıyor olduğu dışında şu aşamada pek bir bilgimiz yok; ve bu bili de çoğu zaman fazla işimize yaramıyor...
Tümünü Göster
