Köydeki evimizin içinden amcamın okuduğu yasin'in sesi geliyordu. içerdeki bunaltıdan sıkılıp bahçeye sigara içmeye çıktım. Kur'anı dedem için okuyolardı. Dedem yatağında ölümün onu alması için bekliyordu. Ben dertli dertli sigaramı içerken kendimi avutmak (kandırmak) için çok yaşlı olduğunu, ölünce kurtulucağını falan düşünüyordum. O sırada amcamın oğlu gelip sigaramdan bi dal alıp çakmağımı istedi. Hiç konuşmadan boş boş oturuyorduk ki içerden amcam seslendi.

Bizi içeri çağırmıştı. sigaraları söndürüp içeri gittik. dedem bizi çağırmış. biz içeri girince herkes odadan çıktı. dedem inilti fısıltı karışımı bi sesle bize seslendi "yaklaşın". yatağının önünde dizimizin üstünde oturduk. kafasıyla başucundaki çekmeceyi işaret etti. çekmecenin içinde sadece anahtar vardı. alıp bunumu istedin dedem dedim. yine başıyla gömme dolabı işaret etti. gidip dolabı açtım, içinde eskimiş rengi dönmüş ahşap yeşil bir sandık vardı. kuzen el attı hemen odanın içine çekip sandığı açtık. dedem yine fısıldar gibi konuşmuştu. yanına iyice yaklaşıp bi daha söyle dedem dedim. kutu diyebildi sadece. sandığın içini biraz karıştırıp ahşap irice bir kutu bulduk. kutuyu aldık ve dedemin yanına döndük. açıyımmı dedem dedi murat. bişey demedi. dede diye bağırıp çağırmak istiyordum sesim çıkmadı bi anda hıçkırarak ağlamaya başladım. murat daha soğuk kanlı biriydi. dedemin gözünü kapayıp mekanın cennet olsun dedem dedi.

cenaze iki gün sonra yapıldı. şehir dışındaki hemşehrilerde gelmişti. namaz kılındı, cenaze gömüldü. taziyelerdi yedisiydi falan derken kutu aklımızdan çıkıp gitmişti. 10 gün kadar sonra artık durumu kabullenmiştim. ölüp kurtulduğunu falan düşünüp üzülmemeye çalışıyordum. murat gelip yanıma oturdu. yanındada o kutu vardı. masanın üstüne koydu yavaşça. kutuyu açtığımızda içinde biraz para, siyah deriden yıpranmış eski bir defter ve iki tane kegib uçlu çift namlulu tüfek vardı. ben tüfeği elime alıp incelemeye başladım. murat'ta parayı saymaya başladı. defteri ikimizde giblememiştik ama bizi zengin yapacak şey defterin içinde gizliydi.

2500 lira para varmış. tüfekler biraz eski gibiydi ama bakımın yapıp bi kaç deneme atışı yaptım. defteri alıp içini açtım. sayfaları bayağı bi sararmıştı. içinde yazan her şey eski Türkçeydi. bazı sayfalarında elle çizilmiş şekiller, altı iyice çizilmiş bölümler falan vardı. murat yanıma gelip deftere baktı. bu ne dedi. ne biliyim amk dedem son kez taşak geçmiş bizimle dedim. ters ters bakıp dedem yapmaz öyle şey dedi. sustum. bunu bilen birine tercüme ettirelim belki alternatif vasiyet falandır dedi. saçmala amk dedemin yazı yazacak halimi vardı dedim. okumamızı istiyoduki bize bıraktı defteri bana ver ankarada bilen birine tercüme ettircem dedi. o an kafama dank etti yoo dedim. niye diye sordu çıkşarak. hatırlasana oğlum kutuyu bize verirken herkesi odadan çıkarmıştı. demekki bizden başkasının okumasını istemiyordu. nasıl okuycaz o zaman dedi. işler tuhaflaşmaya başlamıştı.

ankaraya dönmüştük. biz eski Türkçe kurslarının fiyatlarına bakındık biraz. Hayvan gibi kur fiyatları vardı. bu işi ucuza nasıl kapatırız diye düşünürken aklıma süleymancı yurtları geldi. lise hayatımı gibmiştiler o yurtta. o hocların arap alfabesi bildiğini ucuza bizede öğretebileceklerini söyledim. cuma günü namazı yurtta kılıp tanıdık hocalardan biriyle muhabbet etmeye başladık. laf lafı açtı derken ben konuya girip arapça okuyup yazmayı öğrenmek istediğimizi söyledim. napcanız falan derken eski Türkçe okumamız gerektiğini söyledim. meğer osmanlıdaki alfabe arap alfabesinden daha ferklıymış. bize arapça değil Osmanlıca öğrenmemiz gerekeceğini söyledi. Rika yazısı diyolarmış eskiden. Bize iki tane yazı defteri hediye etti. çaylarımızı bitirip eve gittik. aynı ilkokuldaki yazı defterleri gibi üstünden geçmeli yazılıp çizildiği yerler vardı. harflerin türkçeleri falan yazıyodu. boş zamanlarımızda deftere çalışıp eski Türkçeyi sökmeye çalışıyorduk. defteri bitirdiğimizde hecleye hecelyede olsa okumayı öğrenmiştik.

defteri açıp bi yandan okuyup bi andan günümüz Türkçesine çevirmeye çalışıyorduk. zar zor da olsak ilk sayfayı çevirmiştik.
Bismillahirrahmanirrahim
Ben Musatafa. Salim oğlu Musatafa. Bugün 3 şevval 1332. trenlerden ineli az vakit oldu. burada hava serin. yaz vakti bu serinlik iyi gelmişti ama almanlar gecenin çok soğuk olacağını söylediler. bize battaniyeler ve sıcak yemekler verdiler. domuz eti vardır diye et yemedik.

beyler dinleyen varsa ses versin boş yere yazmayayım

neyse dinleyen yok galiba yarın anlatmaya devam ederim dinleyen çıkmasada

devam ediyorum binler

biz muratla birbirimize baktık. salim kim mustafa kim amk dedim. google amcadan 1332'nin miladi tarihine baktık. 25 ağustos 1914'tü. mustafa'nın kim olduğunu merak ediyorduk. murat babasını arayıp mustafa'nın kim olduğunu sordu. mustafa efendi dedemin babasıymış. babamlar doğmadan çok önce ölmüş. anlaşılan defter mustafadan dedeme ondanda bize kalmıştı. kafamızda çok soru işareti kalmıştı. ikinci sayfayı çevirmeye başladık.

4 şevval 1332.
Bugün büyük harbin ilk muharebesine katıldık. miralay Dankl'ın kuvvetlerine katılıp Lubline yürüdük. ikindi vakti rus taarruzu başladı. alman makinelileri hiç tutukluk yapmadan rusları biçiyordu. topçu mermileri siperlerimize düşüyordu ama kılımız kıpırdamıyordu. ruslar ölülerini bile toplayamadan geri çekildiler. bir alay kadar rus'u ise esir etmiştik.

yine google amcadan araştırdık. şimdi taşlar yerine oturmaya başlamıştı. anlaşılan mustafa efendi galiçyada savaşan bir osmanlı askeriydi. sonraki sayfalarda hep aynı şeylerden bahsediyordu. bir kaç sayfa sonra işleri dahada kızıştıracak şeyler bulmuştuk.
19 şevval 1332
Bu gün ruslara karşı taarruz ettik. ruzsky'nin kuvvetleri çetin cevizdi. siperlere giremeden geri çekildik. çok ölümüz vardı. gece boyu ateşkes edildi bizde ölülerimizi topladık. Auffenberg bini Türk askerlerini sevmiyor, ilk fırsatta angaryaya yolluyordu. mezar kazmak bize kalmıştı. o kadar çok ceset vardı ki tek tek mezar açmadık. topluca kazmaya başladık. biraz derinlere indiğimizde kazmam birşeye takıldı.

kazdıkça toprak testi meydana çıkıyordu. yanımda ali rıza vardı. trabzondan gelmişti harbe. bişey buldum dedim. toprağın içinden çıkaracakken kolumu tuttu. noldu diye sordum. etraf kalabalık kimsenin görmeyeceği bi yere gidelim dedi. mezardan çıkıp biraz ileriye gittik. rıza cigara verdi bana. testinin ağzı kapalıydı. biraz zorlayıp açınca bir kaç parça altın yere düştü. ali rıza hemen birini eline alıp inceledi. testinin içi ağzına kadar altın doluydu. altınları tekrar testiye koyup testiyide ali rızanın çantasına sakladık.

beyler son part atıp şimdilik bitircem. akşama devam ederim.
defterin sonlarına kadar hep savaş anılarını anlatıyordu. kanalda, suriyede savaşmış. istiklal harbinde Mustafa Kemal'in ordusuna katılmış, 6 muharrem 1341 (29 ağustos 1922) den sonra bir şey yazmamış. büyük ihtimalle dumlupınarda şehit oldu yada zaferin sarhoşluğundan yazmayı bıraktı. savaş anılarındaki sayfaların arasında elle çizilmiş şekiller ve altı çizilen bölümler vardı. ve o sayfaların hiçbiri savaşla ilgili değildi.

Saat 20.00 gibi devam edicem panpalar

17 cemazeyilahir 1333
Toprak tepede bir gecelik mola verdik. Sabah ezanından sonra afyondan trene binip antep'e kadar trenle gidecektik. O gecelik mola bizim için büyük bir nimetti. Aylardır altınlarla savaşıyorduk. Serseri bir kurşun gelirde bu hazine heba olursa mezarımda rahat yatamazdım, yatamazdık.

Ali rızayla beraber kimseye gözükmeden ordugahtan çıktık. Karanlığı yaran ayın soğuk ışığı hariç hiç ışık yoktu. Hızlı hızlı yürüyerek gelincikana denen tepeye geldik. Önce zirveye çıktık. Ay ışığı büyükçe bir gölün üstüne düşüyordu. Sonradan öğrendik akşehir gölü imiş.
Tepeden biraz aşağı inmeye başladık. Doğuya bakan büyükçe kayan üstüne süngümle hilal işareti kazıdım. Hilal'in baktığı yönde aşağı inmeye başladık. Az vakit geçtiki yerde irice bir çukur gördük. Ali rıza içeri atladı. Bende yandaki kayanın üstüne çarpı koyup içeri atladım.

Yerler kaygan birazda çamurluydu. içeri çok karanlıktı. Yerden bulduğumuz çıranın üstüne gömleğimden kopardığım kumaşı sarıp yaktık. Kaymamak için birbirimize tutunduk ve yürümeye başladık. ilerledikçe içerisi darlaşıyordu. Artık yan yana yürüyemez olduk. Rıza önden ben arkadan ilerliyorduk. Gide gide oda gibi bir yere ulaştık. Yanımıza aldığımız el küreğiyle duvar dibini kazıp testiyi gömdük. Gömdüğümüz yerin 13 adım ötesine mağaranın tavanına bir çarpı daha koyduk. Sonra mağaradan çıkıp ordugaha döndük. Ertesi sabahda trenlere binmek için afyona gittik.

27 rebiulahir 1336
Bu gün silah arkadaşım, can yoldaşım trabzonlu ali rıza şehit düştü. Olsun vatan sağolsun. Şehidin arkasından ağlamak bize yakışmaz. Yakışsa bile ağlamzdım çünkü altınların yerini ikimizden başka bilen yoktu. Savaştan sonra altınlarımı alıp şehre gidecektim.
Bu sayfayı okuyunca murat'a bin bir gülüş attım. Ali rıza ölmeden önce başkasına söylemediyse altınlar hala o mağaradaydı.

Muratla planımızı yaptık. Altınlardan babalarımıza bile bahsetmeyecektik. Muratla beraber biraz kafa dağıtcaz dedim babama. Çantalarımızı hazırladık. Otobüs biletimizi alıp afyonda gibimsonik bir motelde yer ayırttık. Tüfekleride yanımıza alıp garajda sıkıntı çıkmasın diye yoldan bindik otobüse. Motelimize yerleştik. Kazma kürek vs almadık yanımıza, yerleşir yerleşmez merkezden kazma kürek alıp yatıp uyuduk. Yol yorgunu olduğumuz için o gün altınları almaya gitmedik.