+1
AiHS - Madde 4 Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı 1. Hiç kimse köle ve kul halinde tutulamaz. 2. Hiç kimse zorla çalıştırılamaz ve zorunlu çalışmaya tabi tutulamaz. 3.Aşağıdaki haller bu maddede sözü geçen “zorla çalıştırma veya zorunlu çalışmadan sayılmazlar: a) Bu Sözleşme'nin 5. maddesinde öngörülen koşullar altında tutuklu bulunan kimseden tutukluluğu veya şartlı salıverilmesi süresince olağan olarak yapılması istenen çalışma; b) Askeri nitelikte bir hizmet veya inançları gereğince askerlik görevini yapmaktan kaçınan kimselerin durumunu meşru sayan ülkelerde bu inanca sahip kimselere zorunlu askerlik yerine gördürülecek başka bir hizmet; c) Toplumun hayat veya refahını tehdit eden kriz ve afet hallerinde istenecek her hizmet; d) Normal yurttaşlık yükümlülükleri kapsdıbına giren her türlü çalışma veya hizmet. 1982 ANAYASASI - ZORLA ÇALIŞTIRMA YASAĞI Madde 18 - Hiç kimse zorla çalıştırılamaz. Angarya yasaktır. Şekil ve şartları kanunda düzenlenmek üzere hükümlülük veya tutukluluk süreleri içindeki çalıştırmalar; olağanüstü hallerde vatandaşlardan istenecek hizmetler; ülke ihtiyaçlarının zorunlu kıldığı alanlarda öngörülen vatandaşlık ödevi niteliğindeki beden ve fikir çalışmaları, zorla çalıştırma sayılmaz.
Mahkeme’ye göre zorla çalıştırma maddi ve manevi baskı içeren ilgilinin iradesine rağmen bir çalışmadır, müeyyideye bağlanmış hukuki bir yükümlülüğün gereği yapılan çalışma zorla çalışma değildir. Ayrıca gayr-i iradi olma unsuru yanında çalışma gayr-i adil ya da çok zahmetli veya gereksiz şekilde ağır veya onur kırıcı olmalıdır. Mahkeme, yargı kararı gereğince kamu hizmeti yapmaya zorunlu kılma yaptırımını 4. maddeye aykırı bulmamıştır. Sözleşmede ve paralel şekilde Anayasamızda sayıldığı gibi zorunlu askerlik hizmeti kölelik ve zorla çalıştırma yasağına aykırı değildir. Ancak, askerlik yapamayacak durumda olan 70 yaşındaki bir kişiyi mecburi askerlik hizmetine almak sözleşmenin 3. Maddesinin ihlali (kötü muamele yasağı) olarak kabul edilmiştir. (Taştan / Türkiye , Ülke / Türkiye kararları) Vicdani retçi olan başvurucu, basın toplantısı düzenleyip sevk kağıdını yırtmış ve fiili nedeniyle 6 ay hapis ve para cezasına mahkum edilmiş, cezasının infazını takiben askere alınan başvurucu, askeri üniforma giymeyi reddetmiş, bu sefer emre itaatsizlikten 5 ay hapis cezasına mahkum edilmiştir. Cezasının infazını takiben yeniden askeri birliğe sevk edilmiştir. Bu şekilde tekrarlanan olaylar boyunca başvurucu, 701 gün hapiste kalmış, son salıverilmesinin ardından firar ederek AiHM’ne başvurmuştur. Mahkeme, zorunlu askerlik yükümlülüğünün sözleşmeye aykırı olmadığını tespit etmiş ancak bu tür kişiler için Türk Hukuku’nda düzenleme olmaması nedeniyle başvurucu bakımından kısır döngü oluştuğunu, başvurucunun cezaevinden çıkıp askeri birliğe sevk edildiği, aynı davranışı nedeniyle sürekli mahkum edildiğini, bu sebeple kaçak yaşamak zorunda kaldığını bu durumun 4. Maddenin değil, 3. Maddedeki insanlık dışı muamele yasağının ihlali niteliğinde olduğuna karar vermiştir. (Ülke / Türkiye Kararı) Komisyona göre; hekimler için öngörülen mecburi hizmet yükümlülüğü 4. Maddeye aykırı bulunmamıştır. Bu yükümlülük “belirli (makul) süreli, yeter ücretli olmak, meslek dışı hizmet içermemek, uygulamada keyfilik ve ayrımcılık içermemek, ceza niteliğinde olmamak şartıyla” gayr-ı adil ve ezici çalışma değildir, zorla/mecburi çalıştırma değildir. Ayrıca bu yükümlülük, toplum refahı için mutat olarak bireyden istenebilecek cinstendir. (iversen / Norveç 17.12.1963) Mahkemeye göre; erkekler için zorunlu itfaiye hizmeti normal yurttaşlık görevidir ve 4. maddeye aykırı değildir. (Schmidt / Almanya, 18.7.1994) Mahkemeye göre, 4. Maddenin 3 fıkrasında sayılan istisna durumlarında yaptırılacak çalışma, yadırganmayacak nitelikte olmalıdır, keyfi şekilde uygulanmamalıdır, genel yarar, toplumsal dayanışma temeline dayanmalıdır.
Tümünü Göster