YAPILMAK iSTENEN BiR HÜKÜMET SiSTEMi DEĞiŞiKLiĞi Mi, REJiM DEĞiŞiKLiĞiMiDiR?

Başkanlık sistemi sadece bir hükûmet sistemidir. Hükümet sistemi kavramı, yasama, yürütme ve yargı ilişkileri ile hükümetin oluşma biçimine tekabül eder. Bu yüzden sistem değişikliği rejim değişikliği demek değildir.

Hangi hükûmet biçiminin benimsediğinden bağımsız olarak Türkiye’nin rejimi Cumhuriyet rejimidir. Hükümet sistemi değişikliğinin amacı bugüne kadar demokratik sistemin kesintiye uğramasına ya da geriletilmesine sebep olan vesayetçi yapıları sınırlandırmak, ortadan kaldırmak suretiyle demokratik bir cumhuriyeti kurumsallaştırmaktır.

BU TEKLiFLE AMERiKA’DAKi GiBi BiR BAŞKANLIK SiSTEMi Mi ÖNERiLiYOR?

Hayır. Başkanlık sistemi yürütme organının doğrudan halk tarafından seçildiği ve seçimle işbaşına gelen başkanın yasama organı tarafından görevinden alınamadığı bir hükümet sistemidir.

Başkanlık sistemlerinde bir yasama organı vardır ve üyelerinin tamamı doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Başkanlık sistemini diğer sistemlere göre daha demokratik kılan husus da tam olarak budur. Sistemin en belirgin özelliği sert kuvvetler ayrılığına dayanmasıdır.

Bu sayede yasama, yürütme ve yargı organlarının birbirinden ayrı çalışması esasının uygulanmasıdır. Başkanlık sistemi, yasama, yürütme ve yargı organları arasında kesin bir ayrıma ve dengeye dayanan bir sistem olup, bu sistemde kuvvetler ayrılığı ilkesi tam olarak uygulanır.

Başkan doğrudan halk tarafından seçilmektedir. Başkan ve bakanlar yasama organının üyesi değildir. Yani milletvekili değildirler. Başkan, görevini sürdürmek için parlamentonun güvenoyuna ihtiyaç duymaz. Başkan halk tarafından seçildiği için yalnızca halka karşı siyasal sorumluluğu vardır. Halk, başkanın görev süresi boyunca siyasetinden memnun ise onu yeniden seçer, aksi halde başka bir adaya oy vererek onu başkanlıktan indirir.
Tam başkanlık sistemi olarak adlandırılan sistem Amerika Birleşik Devletleri’nin siyasi yapısı tarihsel, coğrafi ve ekonomik özellikleri gibi nedenlere dayalı olarak Amerikan toplumunun ihtiyaçları doğrultusunda kendine özgü olarak gelişen bir modeldir.  ABD dışında başkanlık hükümet sistemine sahip ülkelerde temel özellikler ABD modeli ile aynı olmakla beraber, bu ülkeler kendi özellikleri ve ihtiyaçları doğrultusunda farklı kurallar geliştirmişlerdir.

Cumhurbaşkanlığı sistemi de temel özellikleri ile aynı kuralları benimsemekle birlikte, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu etkin ve istikrarlı bir yönetimi sağlayabilmek için TBMM ve Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin eş zamanlı olması, seçimlerin birlikte yenilenmesi, başkan yardımcılarının Cumhurbaşkanı tarafından atanması gibi özelde farklılaşan kurallar önermektedir.

Yarı-başkanlık sistemi, parlamenter sistemdeki gibi çift başlı yürütmeye sahiptir. Yürütmenin liderliğini halk tarafından doğrudan seçilen başkan üstlenir. Başbakan ve bakanlar kurulu üyeleri aynı zamanda milletvekili olarak parlamento üyesidirler. Hükümet parlamenter sistemdeki gibi parlamento içinden çıktığı için kuvvetler ayrılığı başkanlık sistemlerindeki gibi katı değildir.

CUMHURBAŞKANINI HALK SEÇiYOR. O HALDE EGEMENLiK NEDEN HALKTAN ALINMIŞ OLSUN?

Bu düzenleme sandık iradesinin hükümeti kurmada doğrudan belirleyiciliğini kural haline getirmektedir. Böylece seçim sonrası hükümet kuramama sorunu kökten çözümlenecektir.

Demokratik ilke ve kurallar çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Sistemi olarak isimlendirilen bir başkanlık modeli geliştirmiş olması Türkiye’nin hem hakkıdır hem de buna yetkisi vardır. Bu değişikliğin kabulü halinde ülkemizde cumhurbaşkanlığı seçimleri, meşruiyetini doğrudan seçmenden alan yapısı ile anti-demokratik müdahalelerin odağı olmaktan çıkarılacak ve demokratik kurumsallaşmanın ana merkezlerinden biri haline gelecektir.

Sandıktan meşruiyetini alan ve seçmene karşı siyasi olarak sorumluluk yüklenmiş olan cumhurbaşkanları artık sadece seçmene hizmet eden siyasal aktörler olacaktır. Bu sistem, diğer başkanlık sistemlerinin genel özellikleri olan yasama ve yürütmenin doğrudan halk tarafından seçimle belirlenmesi ile yürütmenin tek başlı olmması kurallarına dayalıdır.

Seçimler sonrası Cumhurbaşkanı, bakanları atamak suretiyle hükümeti kuracaktır. istikrarlı bir hükümet kurmak, yasama ve yürütme arasında uyumlu bir işbirliğinin oluşmasını desteklemek için Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimlerinin eş zamanlı yapılması kuralı benimsenmiştir. Yani aynı günde seçmen hem Cumhurbaşkanı hem de TBMM için oy kullanacaktır.   

devamı gelecek..