buraya encok yazı yazanlara 50 tl yollicam amk

Orhun Yazıtlarında [değiştir]

Alp Er ismi, Altay Dağlarından bulunan eski runik Türk yazıtlarında da bahsedilmiştir[6]. Orhun Yazıtlarıında (i, kuzey. 7, ii, doğu. 31), Kül Tigin 714 yılında Oğuzlara karşı beşinci defa yaptığı seferi başarı ile kazanınca, hitabeye şöyle yazdırmıştır; ayrıca topik
Tunga tigin.JPG

"tunga tigin yoghinda kiri ölürtimiz." [7]
Divân-ı Lügati't-Türk'de [değiştir]

"الب ار تنكا Alp er Tonğa" "Türklerin ulusal kahraman ve büyük Hakanı." dır.

Kaşgarlı Mahmud, "ترم Tarım" "Tekinlere ve Afrasyab soyundan olan hatunlara ve bunların çocuklarına karşı söylenen bir kelime, Hakanlı hanları oğullarından başkasına söylenmez."[8] ve "التن ترم Altun Tarım" "Büyük kadınların lakâbıdır." şeklinde "Tarım" kelimesinin anldıbını açıklar. Yine Kaşgarlı, "Tégin" kelimesinin Afrasyab oğullarından oluşan Hakanlı ailesi çocukları için kullanıldığını[9] belirterek bunun nasıl oluştuğunu anlatır. Ayrıca "Han" kelimesinin Türklerin başbuğları için kullanıldığını, bütün Türk hanlarının Afrasyab soyundan gelenler olduğunu, Afrasyab için "Hakan" kelimesinin kullanıldığını ve bunun uzun bir hikayesinin olduğunu [10] yazar.
Afrasyab'ın oğulları ve kızı [değiştir]

Kaşgarlı Mahmud, Afrasyab (Afrāsīāb)'ın, Barsgan (Bārsgān) ile Barman (Bārmān) adında oğulları ve Kaz (Kāz) adında bir kızının olduğundan bahseder.
Barsgan [değiştir]

"يرسغان Barsgan" "Afrasyab’ın oğlunun adıdır. Barsgan şehrini bu yaptırmıştır. Bu şehir Mahmud'un babasının şehridir. Bir takımları şöyle söylerler: Uygur Hakanının Barsgan adında bir at bakıcısı varmış. Havası güzel olduğu için atları burada yetiştirirmiş. Sonra Barsgan adı buraya ad olarak verilmiş."[11], "جرق Çaruk" "Türklerden bir oymak olup برجق Barçuk" ta otururlar. Barçuk şehri Afrasyab'ın şehridir. Orada Buth-ü-nassar'ın oğlu بآتزآن Betzen"i hapsetmişti."[12]
Barman [değiştir]

"ينكو Yunğu" "بارمان Barman kasabasına akan büyük bir derenin adıdır. Bu kasabayı Afrasyab'ın oğlu - ırmağın kenarına - yapmıştır. Barman adı bu kasabayı yapan adamdan almıştır."[13]
Kaz [değiştir]

"الا ila" "Bir ırmak adıdır. Türklerden Yağma, Toxsı ve Çiğillerden bir bölüğün indiği bir deredir. Bu ırmak Türk illerinin Ceyhun'udur."[14] ve "قازسڤى Kaz suwı" "الا Ila = Ilı deresine akan büyük bir çay. Bu adın verilmesinin sebebi, Afrasyab'ın kızının bunun kenarında bir kale yaptırmasıdır; bu ad oradan kalmıştır."[15], "... ينكند Yenkend"in bir adı da "دِزرويِن Dizrûyin" dir, -sarılığı dolayısiyle- "Bakır Kale" demektir. Burası "بخارا Buhara" ya yakındır. Afrasyab'ın kızı olan Kaz'ın kocası "صِياڤاش Siyavuş" burada öldürülmüştür. ... "[16], "قاز Kaz" "Afrasyab'ın kızının adı. "قازوِن Kazvin" şehrini bu kurmuştur. Aslı "قاز ْينِ Kaz oynı"dır. Çünkü Afrasyab'ın kızı orada oturur, orada oynarmış. Türklerden bir takımları, Türk ülkesi sınırını Kazvin'den sayarlar; "قوم Kum" şehri de sınır sayılır."[16] "... Bir takımları da Türk sınırının " Merv-eş-şahıcan" dan başladığını söylerler. Çünkü Kaz'ın babası olan "تنكا الب ار Tonğa Alp er" Afrasyap demektir; "مءرڤ Merv" şehrini yapan zattır. Afrasyap burayı, "Tahmures"[17] tarafından şehrin iç kalesi yapıldıktan üçyüz sene sonra kurmuştur."[16] ve "... Bu şehirleri Türkler yaparak adlarını kendileri koymuşlardır. Bu adlar olduğu gibi şimdiye kadar gelmiştir. Bu yerlerde Farslılar çoğaldıktan sonra Acem şehirleri gibi olmuş. Bugün Türk ülkesinin sınırı "ابِسغُن Abisgûn" denizi ile çevrili olarak Rûm diyarından ve Özçent'ten Çin'e kadar uzanır. Uzunluğu beşbin fersah, eni üçbin fersahtır; hepsi sekizbin fersah eder."[18] şeklinde Afrasyab'dan bahseder.
Kutadgu Bilig'de [değiştir]

Yusuf Has Hacib'de Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han'a armağan olarak sunduğu Kutadgu Bilig adlı eserinde dünya hükümdarları içinde en adaletli olanların Türk hükümdarları olduğunu ve onların içinde adı meşhur olanın Taciklerin (iranlıların) Efrasiyab dedikleri Alp Er Tonga olduğunu[19] Ayrıca; "Kent: Şeher. Bu kelmeden alınaraq Qaşqar üçün "Ordu Kend" derlər. Hanın oturduğu şeher demekdir. Çünki Afrasiyab, havası gözel olduğu üçün burada otururdu." şeklinde kaydeder.
El-Mesûdî [değiştir]

Şehnâme'den başka Arap ve Fars kaynaklarında Efrasiyab ve ataları, isimlerin söylenişindeki bazı farklılıklar dışında Şehname'ye benzer bir şekilde anlatılır. Ancak 10. yüzyıl Arap tarihçisi El-Mesûdî Türklerden ve Türk hakanlarından bahsederken Türk topluluklarının Çin ile Horasan arasında oturduklarını, buralarda birçok şehirler kurduklarını anlatır. Ayrıca Efrasiyab'ın buralardaki Türklerin hükümdarı ve hakanlar hakanı olduğunu, Türk ülkelerinin hakimi bulunduğunu, diğer hanların ona bağlı olduğunu belirtir. iran'a hükmeden Efrasiyab'ın da bu hanlara mensup olduğunu söyler[20]. ve ayrıca milattan sonra 7. yüzyılın başındaki Köktürk hakanının "Efrasyab" (Afrasiyap ya da Franrasyan) soyundan olduğunu yazmaktadır.
Alaaddin Ata Melik Cüveynî [değiştir]

Moğol tarihçisi Alaaddin Ata Melik Cüveynî'de Uygur Devletinin hükümdarlarının Efrasyap soyundan olduğunu yazmıştır. Aynı biçimde Oğuzların Kınık boyundan olan Selçuklular, Karahanlılar ve Harzemşahlar devletide soylarını Alp Er Tunga'ya bağlamışlardır.
Tarih-i Müluk-i Acem'de [değiştir]

Avesta'da "Arjasp" (Arjāsp) şeklinde geçen karakterin Alp Er Tonga olduğunu Ali Şir Nevai'nin Tarih-i Müluk-i Acem (iran Padişahlarının Tarihi) adlı eserinde "Arjasp Binni Efrasiyab kim, Türk Padişahi erdi"[21]. şeklinde görebiliriz.
Şecere-i Terakime'de [değiştir]

Ebu'l Gazi Bahadır Han, 17. yüzyılda yazdığı Şecere-i Terakime adlı eserinde Selçukluların padişahlığı ele geçirmelerini anlatırken onların tavrını şöyle belirtir: "Selçuklular Türkmen olup, kardeşiz deyip, ile ve halka faydası dokunmadı. Padişah olunca, Türkmen' in Kınık uruğundanız, dediler ve padişah olduktan sonra Efrasiyab'ın bir oğlu Keyhüsrev'den kaçıp, Türkmen'in Kınık uruğunun içine varıp onda büyüyüp kalmıştır. Onlar biz onun oğulları ve Efrasiyab'ın neslinden oluyoruz deyip, atalarını sayıp, 35 göbekte Efrasiyab'a eriştirdiler"[22].
Uygur Halk destanlarında [değiştir]

Uygur Halk kahramanlık destanlarından Uygur Oniki Muqamlarından olan Irak Muqdıbının üçüncü destan kısmında yer alan "Yusuf-Ahmed"in şu destanında :

"Şahı alem, peķır esli,
Aprasiyap, Oġuz nesli,
izdep keldim dildar vesli,
Yoktur candin teşvişları."[23] Aprasiyap’ı Oğuz nesli ile özleştirir.

Osman Turan [değiştir]

islâm kaynakları, Karahanlıların, Koçu (idikut) Uygur Devletinin ve Selçuklu Hanedanlarının Efrasiyab'a mensup olduklarını ifade ederlerken bu münasebetle, onu tarihi ve milli ananeye uygun olarak, Oğuzhan ile birleştirmişlerdir[24].
Vasili Radloff [değiştir]

Alp Er Tunga, Radloff'un sandığı gibi "kahraman bir adam" manasına umumi bir kelime olmayıp, bir tarihi şahsiyetin, uluata kabul edilen Afrasiyab'ın Tü