bu başlıkta seviyeyi tek başıma yükseltiyorum

@83 devamı

‘uyanış’ yaşanacağı konusunda kendisinden çok emin. hatta bu uyanışa dair çeşitli klinik vakalardan ve edebiyattan verdiği örnekler, oldukça ilgi çekici. örneğin dostoyevski’nin idama mahkûm edilip tam kurşuna dizilecekken affedilmesinin, yani ölümle yüzleşip kendi uyanışını sağlayacak bir deneyim yaşamasının, dünya edebiyatını etkileyecek o romanları yazabilmesinde ne kadar etkili olduğuna dikkat çekiyor. yalom’un ölümle ilgilenmesi, varoluşçu pgiboterapi alanında çalışıyor olması açısından da anlamlı. antik çağ filozoflarından varoluşçu filozoflara kadar ölüm her zaman için felsefenin temel problemlerinden biri olmuş, hatta platon “felsefe yapmak, ölmeyi öğrenmektir” demiştir. bir romancı ve varoluşçu pgiboterapist olarak yalom’un, freud’un kendi teorisinde ölüme yeterince önem vermediğini iddia ederek, ruhsal sorunların kaynağı olarak bastırılmış cinselliği değil de, ölüm korkusunu öne sürmesi, verdiği örnekler ve yaptığı saptamalarla bir tutarlılık sergiliyor. kitap, yedi bölümden ve sonsöz dışında bir de okur kılavuzundan oluşan bir kurguya sahip. yalom, kitabın ilk bölümünde felsefeden de faydalanarak kendi bakış açısını temellendiriyor ve tanımlanamayan tüm anksiyetelerin ölüm korkusuyla ilişkisi üzerine yoğunlaşıyor. tabuları sorguluyor kitabın ikinci bölümünde ise örtülü ölüm anksiyetesini tanıma yollarını araştıran yazar; edebiyattan, sinemadan ve klinik vakalardan örnekler vererek kendi geliştirdiği uygulamalardan bahsediyor. sonraki bölümlerde filozofların, yazarların ve sanatçıların ölüm korkusuyla başetmeye dair etkileyici fikirlerini irdeleyerek, ele aldığı düşünür ve yazarlarla aramızda bir sinerji yaratmaya çalışıyor. ve ilerleyen bölümlerde yazarın kendi ölüm anksiyetisiyle mücadelesi, son bölümde de terapistlere tavsiyeleri yer alıyor. irvin yalom önemli bir ihtiyaca cevap verdiği bu kitabıyla bazı tabuları sorgulamaya itecek gibi görünüyor. ölüm anksi̇yetesi̇ ve edebi̇yat rus asıllı varoluşçu pgibiyatr yalom, tolstoy’un ‘anna karenina’sından yaptığı bir alıntıyla ölüm korkusu karşısındaki uyanışımızın, gündelik hayatın sıradan görünen olayları arasında bulunabileceğini belirtiyor. irvin yalom’un güneşe bakmak ölümle yüzleşmek kitabı için masa başında oturduğum şu gün i̇lhan berk ölüme kucak açtı. uzun ömründe, beyninin kıvrımlarından geçip kaleminin ucuna damlayan binlerce ses, yalom’un ‘dalgalanma’ diye adlandırdığı, nesillere ulaşma işini gerçekleştirmek için artık i̇lhan berk’siz devam edecek yola. üstelik bu kitabı elime ilk kez alıp, cümlelerin arasına daldığım zaman yine bir başka şairin dizeleri hiç durmadan yankılanıyordu kulaklarımda: ölüm/ bir ipte sallanan bir ölü./ bu ölüme bir türlü/ razı olmuyor gönlüm. belki de bu dizeler, ölümle ilk tanışmam. okuma yazma bilmediğim günlerde bana okunan nâzım şiirlerinin besmelesiydi çünkü karıma mektup. nâzım’ı çevreleyen koşullar onun ‘bu ölüme’ razı olmayışını açıklamaya yetiyor mutlaka. salt ölüme değil, ‘bu ölüme’ karşı bir isyandır aslında nâzım’ınki. peki başka ölümler? hangisini olduğu anda öylece kabul etmek mümkün? yine ölüm kelimesinin yanına arkadaş gelen dizelerden bir tanesi açıklıyor bunu. ölüyorum tanrım/ bu da oldu işte/ her ölüm erken ölümdür/ biliyorum tanrım/ ama, ayrıca, aldığın şu hayat/ fena değildir... / üstü kalsın! ölümün zamanlısı, zamansızı olmadığı daha kuvvetli nasıl anlatılır? anlatılır mı? ama şiirin sonunda ‘güneşe bakıyor’ cemal süreya. i̇nsanın kendi ölümü karşısındaki olağanüstü gücünü sergiliyor hepi topu iki kelimeyle. “üstü kalsın!” irvin yalom’un ölümün, güneşin kör edici parlaklığı karşısında okurlarına ve ona danışanlarına söyletmek istediği sözcükler bunlar. fransız düşünür jean paul sartre’ın şu sözleri de süreya ile aynı kaynaktan besleniyor: “sessizce sonuma yaklaşıyorum... kalbimin son atışının yapıtımın son sayfasına kaydedileceği kesindi ve ölüm yalnızca ölü bir adamı alacaktı.” yalom’un “ölüm anksiyetesini” olarak ifade ettiği duyguyu en iyi anlatan dizelerden biri ingeborg bachmann’dan: ... ve çürüyenlerden yana değildir ihtişam tarih, yani bizim tanrımız, bir mezar hazırladı bizlere bir daha göğe çıkışı olmayan bir mezar uzayın kocaman boşluğu içinde zerre kadar büyüklüğü olduğu bile meçhul dünyamızın tarihi, kara bir delik gibidir bachmann’ın bu şiirinde. onun sözcüklerinde ölümün, nihai yok oluşun karşısında varoluşun açtığı yara hissedilir belirgin şekilde. tarihin karanlığı içinde kaybolup gitme korkusu vardır dizelerinin arka planında. belki az çok hepimizin kulağına çalınan bunca dizeyle yalom’un, varoluşçu pgiboterapi üzerine kurulu bu kitabı arasında bağlantılar birbirinden uzak görünüyor. uzak görünen bu bağlantılara sapmama neden olan, yalom’un da tüm dünyaca bilinen romanlardan ve şiirlerden verdiği örnekler. rus asıllı varoluşçu pgibiyatr yalom, tolstoy’un anna karenina’sından yaptığı bir alıntıyla ölüm korkusu karşısındaki uyanışımızın, gündelik hayatın sıradan görünen olayları arasında bulunabileceğini belirtiyor. ona danışan birine, terapi seansında anna karenina’nın kocası alexey alexandrovitch’in, karısının onu gerçekten terk edeceğini fark ettiği pasajı aktarıyor: “şimdi bir köprüden sakin bir şekilde geçerken birdenbire köprünün yıkık ve aşağıda da bir uçurum olduğunu fark eden bir adamınkine benzer bir his duyuyordu. uçurum hayatın kendisiydi, köprüyse alexey alexandrovitch’in yaşadığı yapay hayat.” acının getirilerii̇ngiliz yazar charles dickens’ın bir noel şarkısı romanındaki “açgözlü, yalnız, kötü ruhlu, yaşlı” ebenezer scrooge ise, yalom’un ölüm karşısındaki uyanma deneyimine örnek oluşturan roman kahramanlarından. ‘gelecek noel’in hayaleti’, scrooge’u ziyarete gelir ve ona geleceğini, ölümünü, insanların onun ölümünü hafife aldığını gösterir. bundan sonra scrooge bambaşka merhametli, iyiliksever- bir kişiye dönüşür. ölümü sonrası olacakları görmek, insanların onun ölümünü hafifsemesi, dickens’ın karakterini ‘uyandırır’ ve hayatını anlamlı kılmaya çabalamasını sağlar. yalom’un bakışının sağlam temellerinden biri amerikan tarzı ‘yükseliş’ modeline karşı muhalif tutumu. hayatının ‘yukarı yönlü’ çizgisinden, eşinden boşanarak sapacağını düşünen bir kişinin durumuna karşı yalom’un aldığı tutum bu eleştirisini açıklıyor: “hep geliştiğimiz, ilerlediğimiz, yukarı doğru çıktığımız yanılgısı sık karşılaşılan bir şeydir. batı medeniyetinin aydınlanma çağından beri var olan ilerleme fikri ve amerikan tarzı yukarıya doğru hareket zorunluluğu bu yanılgıyı pekiştirmektedir.” bütün bu ilerleyişin sonu olan ölüm de aynı şekilde korkutur çağdaş insanı. terapilerinin yönünü ise şu cümlelerde açıklıyor yalom: “... varoluşçu terapinin asıl duruşu acımızın, diğer umutsuzluk kaynaklarına ek olarak aynı zamanda insanın koşullarıyla varoluşun ‘getirileri’- kaçınılmaz şekilde yüzleşmemizden kaynaklandığını ileri sürer.” yalom’un ölüm korkusuna karşı temel dayanaklarından belki en önemlisi epikouros. filozof şöyle der: “algılamamızın bile mümkün olmadığı ölümden neden korkalım ki?” ya da woody allen’ın tebessüm ettiren ifadesiyle: “ben ölümden korkmuyorum, yalnızca öldüğümde orada olmak istemiyorum.” aynı pascal’ın 17. yüzyılda ifade ettiği gibi, birçok kişi hâlâ “sınırsız uzayın ebedi sessizliği”yle dehşete düşüyor. yalom’un ölümle ilişkili yaşadığımız anksiyeteye önerdiği çözüm basit: sağlam insan ilişkileri ve başkalarının hayatına dokunmak, onları değiştirecek bir hayat yaşamak. kendisinin yaptığı gibi. yalom insanlarla kurduğu ilişkiler sonucu onların hayatına olumlu bir etki yapmayı kısaca dalgalanma olarak ifade ediyor. tıpkı bir göle bir damlanın düşmesi veya bir sandaldan küreğin hafif dokunuşlarının gölde yarattığı etki gibi. yalom da bu kitabı yazma sebebini ve yetmiş beş yaşında hâlâ emekli olmayı düşünmemesini dalgalanma durumunun insanın ölüme karşı ayak diremesi olarak görmesiyle açıklıyor. ölüm anksiyetesiyle mücadele etmek için, çağımızın ‘yalnız, bireyci’ ve çoğunlukla ‘bencil’ yaşam tarzına karşı paylaşımcı, sıcak ve içten ilişkilerin kurulduğu bir düzlemde yaşamayı öneriyor: “yalnızlık sadece yalnızlıkta vardır, paylaşıldıktan sonra kaybolur” yalom’un bu kitabını okurken yine zihnimin kapısını çalan bir şair vardı. ama bu kez dizeleriyle değil. attilâ i̇lhan, onunla yaptığım bir söyleşide, doğu’nun ölüm korkusunu yendiğini anlatmıştı. bu belki başlı başına başka bir incelemenin konusu ama burada onun sözlerini aktarmazsam yazı ekgib kalacak . “çok tuhaf bir şey söyleyeceğim ama gerçek: doğu ölüm kavrdıbını halletmiştir. batı bunu halledememiştir (... ) doğu 3 bin yıldan beri dünyanın hakikatinin ölüm olduğunu bilir. dünyada başka hakikat yoktur: ölürsün!” bu gerçekle yüzleşmenin tek yolu belki de güneşe bakmak. cesaret istediği mutlak. i̇ç dünyamızın kapılarını zorlamamız gerektiği de. ancak yalom’un dediği gibi: “hayat ne kadar yaşanmamışsa ölümden o kadar korkarız

böyle olmalıydı hayat diyerek hazırlanmış düş krokileri bulunuyor yüksek rakımlı, az bakımlı evlerde. hafızalara kazınmış kaybedişler. gözaltında kaybolmuş bir kozmetik ürünü hayat. sürersin, gömersin geçer gider..

düş krokileri
bir belediye anonsu köy kentin semalarında. sayın vatandaşlara önemle arz edilen önemsiz cümleler dalgalanıyor kulaktan kulağa. kar yağıyor saçkırandan muzdarip şehrin parçalı bulutlu saçlarına. halkı hayattan soğutma cezası verilmiş bir mahkum izliyor parmaklıklar ardında beyaz şöleni. pencereyi açıp kollarını uzatıyor, avuçları gökyüzüne selamda. sevgilinin saçları gibi süzülüyor tenine kar taneleri, eriyor tüm hayalleri.

özgürlüğün tadını çıkarıyor şehrin italik duruşlu erkekleri kaldırımlarda. oysa yazı gibi yaşam da imlaya gelmez. düzene sokulan kelime ne derece yapaysa, anlamsızsa, düzene sokulan insan da öyle. bordrolarla hizaya geçmiş mahlukatların oksijen tüketmesi dururken, ineklerin metan gazlarına takılarak dünyayı güzelleştireceğini sanan kilim adamları örmeye devam ediyor duvarları.

adres soruyor takım elbisesinin altına kravatı görünecek şekilde gri süveter giyen ve sırf bu kılıktan dolayı beni betimlemeye küstüren adam. sanki varacağı adres hayatında kelebek etkisi yaratacakmış gibi yönlendirilmek istiyor.
oysa her sokak çıkmaz.

çıkarsa hayat olmaz..

fırça atıyor ayaklara en kral fetişist gibi bir ayakkabı boyacısı. zevk değil, ekmek parası için. ocağına çam ağacı dikmişler yeni yılda. süslemişler en gerçekçi acılarla. yalnız en üste bir sevda oturtmuşlar hafifletsin diye hüznü. gece olunca karısının beleş bedenine boşaltıyor tüm yorgunluğunu..

ve bir kadın yatağının yalnızlığında düşlüyor sevgilisinin uzak bedenini. kim bilir kaç alarm erteledi bölünen rüyaya içerleyip. hep bir kalkış saati var düzen adına, oysa ne uçaktı ne tren, insandı bahsi geçen..

güneşin tersten doğuşu olacak seninle başlayan günün sabahı. kızıla boyanmış denizlerde yakacağız özlemden kanser olmuş hücrelerimizi, alevler yakamoz yapacak. bir elimizde kahve, diğerinde geçmişimiz gibi acı çikolatalar. kahkahalarımız delirtecek zamanı. nasıl da gerçek gibi anlatıyorum aslında gerçek olan rüyamı..

uzun zamandır rüya görmüyorum. en son piercingli, küpeli bir dede görmüştüm eksi kırk dokuzluk bir soğuklukta. asasını sallayıp bağırıyordu;

“kanımın özünü hazmedemeden kusmuşlar,

yeri gelmiş ahkam kesip durmuşlar,

önce gülmüş, sonra fesat bakmışlar..

yazık, tüm soysuzluklarıyla soyuma isim olmuşlar.”

i̇nsanın kendi yaşlılığını görmesi ne tuhaf!

hiç gündüz tarifesi açtırmadım hayatımda. belki de o yüzden yüklü geliyor hüzünler. yalnızlıkla pişiriyorum beynimi. yıllardır doğum günlerimi hatırlayan sadece bankalar ve fatura ödediğim kuruluşlar. bir de göz yaşlarımdan arta kalanlarla elde edilmiş bir yaş pastayı bilinçsizce önüme koyan ve ısrarla tarih sahnesinden silinmiş “mutluluk” temennisini beynime matkap gibi sokan ailem. nice sahte yıllara!

hayat bir sınavsa bilmek istiyorum, orta yaş başarı puanım kaç? i̇leriki yaşlara adımlarımı ne kadar etkiler? geçmişim ek puan olarak yansır mı ruhuma? şayet manuel ölümü seçersem kadro verilir mi cennet bahçesinde? yürütmeyi durdurma kararı alıyorum, zaten yürütülecek bir yanı da yok bu saçmalığın.

saçmalık dedim de, sahi, bu şehirde benden başka aşık yok mu, neden erimiyor hala karlar? ateşsiz aşk mı olur? her şey de devletten beklenmez ki, dağıtılan kömürler ne oldu? yok yok, bahanelerle kendimizi kandırmayalım. i̇şin doğrusu;

i̇ki sevgili bir aşk edemedik

am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt memeam züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt memeam züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt memeam züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt memeam züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme am züt meme

`ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am` züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt m`eme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am gö`t meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt
ben bu oyunu bozarım am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt meme! am züt`
`

stanbul, yerleşim tarihi 300 bin, kentsel tarihi yaklaşık 3 bin, başkentlik tarihi 1600 yıla kadar uzanan avrupa ile asya kıtalarının kesiştiği noktada bulunan bir dünya kentidir. şehir çağlar boyunca farklı uygarlık ve kültürlere ev sahipliği yapmış, yüzyıllar boyu çeşitli din, dil ve ırktan insanların bir arada yaşadığı kozmopolit ve metropolit yapısını korumuş ve tarihsel süreçte eşsiz bir mozaik halini almıştır. uzun zaman dilimleri boyunca her alanda merkez olmayı ve iktidarda kalmayı başaran dünyadaki ender yerleşim yerlerinden biri olan i̇stanbul geçmişten günümüze bir dünya başkentidir.
i̇stanbul'un tarihi ana hatlarıyla beş büyük döneme ayrılabilir:
•tarih öncesi dönemi
•byzantion dönemi
•konstantinopolis dönemi
•konstantiniyye dönemi
•i̇stanbul dönemi
i̇stanbul'daki tarihi yerler*
unesco dünya miras listesi

ülke türkiye
tür kültürel
kriter i, ii, iii, iv
referans 356
bölge** avrupa ve asya
tescil bilgisi
tescil 1985 (9. oturum)
• dünya mirası resmi listesi.
• * unesco resmi sınıflandırması.
tarih öncesi çağlar [değiştir]
i̇stanbul'un tarihi üç yüz bin yıl önceye kadar uzanmaktadır. küçükçekmece gölü kenarında bulunan yarımburgaz mağarasında yapılan kazılarda insan kültürüne ait ilk izlere rastlandı.[11] bu dönemde gölün çevresinde neolitik ve kalkolitik insanların yasadığı sanılmaktadır. çeşitli dönemlerde yapılan kazılarda, dudullu yakınlarında alt paleolitik çağ'a, ağaçlı yakınlarında ise, orta paleolitik çağ ile üst paleolitik çağ'a özgü aletlere rastlandı.[12] tak
kuruluş dönemi ve byzantion [değiştir]
2008 yılında i̇stanbul metrosu için yapılan marmaray tüp geçidi kazıları sırasında cilalı taş devri'nin sürdüğü mö 6500'lü yıllara ait kalıntılara rastlanan şehrin,[13][14][15] anadolu yakası'ndaki fikirtepe'de yapılan kazılarda ise bakır çağı'nın sürdüğü mö 5500–3500 yıllarına ait kalıntılar bulundu.[16] bunun yanında kadıköy'de fenikelilere ait kalıntılar bulundu. mö 685'te megara'dan gelen yunanlar burada bir koloni kurdu, kral byzas'ın hükümsürdüğü mö 667 yılında ise byzantion kuruldu.[17] traklar, kentin yakınlarına mö 13 ve 11. yüzyıllarda semistra kentini kurdu.[18] kral lygos zamanında sarayburnu'na, bugünkü topkapı sarayı'nın bulunduğu yerde bir akropolis kuruldu. kente roma i̇mparatorluğu hakim olunca, kentin adı septimius severus tarafından kısa süreliğine oğlunun adı augusta antonina kondu,[19] ardından i̇mparator i. konstantin zamanında kent roma i̇mparatorluğu'nun başkenti ilan edildi. bu sırada nova roma olarak değiştirilen kentin adı benimsendi ve 337 yılında i̇mparator i. konstantin'in ölümüyle konstantinopolis'e çevrildi.
bizans i̇mparatorluğu dönemi [değiştir]
ana madde: i̇stanbul