boşalma sorunum

çiftleşme zamanı
insan, çiftleşmeyi hemen bütün yıl boyunca sürdürebilen çok az sayıdaki canlı türünden biridir. insan dişisi, hayvanların çok büyük bir bölümü gibi yalnızca “azgınlık” ya da östrus dönemlerinde değil, doğum öncesi ve sonrası çok kısa bir süre dışında her zaman cinsel birleşmeye açıktır. oysa insana en yakın olan memeliler, örneğin maymunlar bile dişi maymunun bir aylık adet dönemi içinde ancak bir hafta boyunca çiftleşebilmektedirler. memelilerin daha alt türlerinde bu süre yalnızca dişinin yumurtlama dönemiyle sınırlıdır, yani yılda bir iki kereyi geçmez.

hayvan türlerinin büyük çoğunluğunda cinsel faaliyetlerin bu tür düzenli aralıklarla gerçekleşen dönemsel bir özellik göstermesi, araştırmacıları ritmik biyolojik süreçler üzerinde durmaya yöneltmiştir. bitkisel ve hayvansal yaşam güçlü bir ritmik özellik göstermektedir. bu ritmik süreçlerin bazıları organizmanın kendi biyolojik yapısı tarafından, bazıları da mevsimlerin akışı gibi çevre koşulları tarafından belirlenmektedir. i̇nsanlarda, her biri kendi gelişme hızına sahip birden çok ritmik süreç görülebilmektedir. sözgelimi, dakikada ortalama yetmiş iki kere kasılan ve gevşeyen kalp adalelerinin ritmi, dakikada ortalama on altı kere gerçekleşen soluk alıp verme ritmi, günlük uyku ve uyanma ritmi, kadının yirmi sekiz günde bir yer alan adet dönemi, vb.



hayvanların önemli bir bölümünde her iki cinsin cinsel faaliyetleri de bu türden biyolojik ritimlerin etkisi altındadır. çoğu kez, dişinin yumurta üretme dönemine rastlayan bir çiftleşme mevsimi vardır. azgınlık dönemi denilen bu süre içinde çoğu dişi hayvanların “arzuları” dinmek bilmez gibidir: bir dişi köpek, azgınlığı geçinceye kadar çok sayıda erkekle çiftleşebilir. hayvanların çiftleşme dönemleri olağanüstü bir eşgüdüm örneği oluşturmaktadır. dişi, bir yandan yumurta üretir ve döllenmeye hazır duruma gelirken, bir yandan da erkeği kendine çekecek özel bir koku çıkarmaktadır. bazı hayvanlarda yumurta hücresi çiftleşme döneminin başlangıcında kendiliğinden oluşur: farelerde ve balinalarda bu böyledir. kedi, tavşan, gelincik ve vizon gibi bazı hayvanlardaysa ancak çiftleşme eylemi yumurtanın üretilmesini sağlar.

çoğu hayvanlarda, cinsel yaşamı biyolojik ritimler tarafından belirlenen cins yalnızca dişidir. örneğin bir dişi köpek, azma dönemi içinde olup olmamasına göre erkeği kabul eder veya etmez: erkek, beklemek durumundadır. bazı başka türlerde erkeklerin de kendilerine özgü dönemsel bir cinsel yaşamları vardır. kızışma döneminin dışında erkekler cinsel birleşmeye istekli görünmezler. filler, develer ve geyikler bunun örneğidir. yine de, erkek hayvanların çoğunluğu hemen her zaman çiftleşebilirler.

bazı hayvanlarda cinsel devreler daha da katı ve kesin bir nitelik kazanmıştır. örneğin dişi köstebek ve çakallarda vajina, azgınlık döneminin sonunda kapanır ve bir sonraki döneme kadar açılmaz.

insan dişisi hayvanlardan farklı olarak her zaman çiftleşebilir; ancak bu, kadının her zaman doğurgan olduğu anldıbına gelmez. yirmi sekiz günlük adet devreleri, kadının ayın belirli günlerinde kısır, belirli günlerinde doğurgan olduğunu gösterir. ay boyunca görülen bu farklılıklar, kadın hormon düzeyindeki değişmelerden kaynaklanmaktadır.

uzun bir süre, kadınların adet görmesiyle hayvanların azgınlık dönemindeki yumurta üretimi (ovülasyon) arasında bir fark olmadığı sanılmıştır: nasıl kadınlar aybaşı zamanında kanlı bir sıvı salgılıyorlarsa, azgınlık dönemindeki dişi hayvanlar da kan kaybetmektedirler. gerçekte adet devreleriyle ovülasyon devreleri apayrı şeylerdir: yumurta üretimi aybaşı zamanında değil, iki aybaşı dönemi arasında meydana gelmektedir. adet görme, yalnızca insanlarda, maymunlarda ve kır kemesi ya da soreks adı verilen, köstebek türü bazı küçük hayvanlarda rastlanan bir özelliktir. kadının ya da dişi maymunun adet vakti geldiğinde döl yatağının yüzeyine yerleşmiş yumurtalar çoktan ölmüştür: bir miktar kanla birlikte vücuttan dışarı atılan bu ölü yumurtalardır. buna karşılık hayvanların azgınlık devresinde dölyatağına yeni ve taze yumurtalar düşmektedir. adet devresi yalnızca evrim merdiveninin üst basamaklarında görüldüğüne ve östrus devresinden daha sonra ortaya çıkmış bir gelişme olduğuna göre, türler açısından yararlı bir işlevi olduğu düşünülebilir. bununla birlikte böyle bir özelliğin ekgibliğinin aşağı memelilerde ne gibi sonuçlar yarattığı hakkında bir şey söylemek mümkün değildir.

menopoz yada adetten kesilme adıyla bilinen, kadının bütün üreme yetkisinin yok olması olayı ise, yalnızca insanlarda görülen bir özelliktir. kuşkusuz, dişi hayvanlar da yaşlandıkça daha az yavru vermektedirler; ama bu, kadında olduğu gibi doğurganlığın bir anda bütünüyle kesilmesi değil, erkeklerde olduğu gibi azalmasıdır.



gerçekten de insan türünün erkeklerinde, cinsel faaliyetle ilgili çok belirgin devresel özelliklere rastlanmaz. her ay yalnızca bir kere yumurtlayan kadından farklı olarak, erkekler sürekli sperma üretebilirler. bununla birlikte idrar örnekleri üzerinde yapılan testler, erkek hormonlarının da yirmi sekiz günlük bir devre içinde azalıp çoğaldığını göstermektedir. öte yandan, hem kadında hem de erkekte hormon üretiminde bir de günlük dalgalanma saptanmıştır. örneğin erkeğin cinsel hormonlarını da içeren steroid hormonları, sabah saat 7 ile 9 arasında daha çok üretilmektedir. birçok erkeğin uyandıktan sonra sevişme ve çiftleşmeye daha yatkın olmasının bir nedeni bu olsa gerek.

kaynak: eşim ve ben, cilt 1