Ekonomi çok alevlendi, insanlar deliler gibi tüketiyor ve bundan dolayı enflasyon mu oluyor (tüketicinin satın aldığı birçok şeyin fiyatı sürekli olarak artıyor mu)? O zaman Merkez Bankası, kendi faiz oranını yükseltip piyasada faiz oranının yükselmesi için çaba sarf eder. Neden? insanlar mal satın almak için para harcamak yerine faize paralarını yatırsınlar diye. Mal satın almanın cazibesini azaltıp, faize para yatırmanın (ki bu bizce "tasarruf"tur) cazibesini artırır. Bunun bir diğer etkisi de yabancıların da Türk faizinin cazibesinden etkilenip Türkiye'ye getirdikleri dövizleri liraya çevirip bir süre burada tutmalarına neden olur. O zaman da ne olur? Memlekette döviz çoğalır, lira dövize nispetle az miktarda kalır (liraya olan talep artarken, döviz arzı da artar, dolayısıyla döviz arzı, döviz talebini; lira talebi ise lira arzını aşar). Parantez içinde belirttiğim döngü liranın değerlenmesi, dövizinse değer kaybetmesi sonucunu doğurur. Liranın değerlenmesi, onun alım gücünün artmasını sağlayacaktır ki bu da enflasyonun (ve dahi ekonomideki hararetin) azalmasını sağlayacaktır.

Ekonomi fazla durgunlaştığında Merkez Bankası tersine bir mekanizmayı, faiz düşürmek ve dahi piyasadaki para arzını artırmak suretiyle işletir.

Bugün Merkez Bankası, enflasyonu düşürmek için faiz artırmakta ve bu nedenle eleştirilmektedir. Neden? Çünkü enflasyonun sebebinin mal talebindeki yükseklik değil, malların kendi fiyatlarının -doğal afetler, savaş benzeri koşullar nedeniyle- yüksek olmasının enflasyona yol açtığı savunulmaktadır. Örneğin; Türkiye'nin ithal ettiği enerjinin fiyatları, talepteki yükseklik nedeniyle değil, tüm dünyada enerji fiyatlarının artması sonucunda artmaktadır. Dolayısıyla faizi yükselterek talebin -yukarıda açıkladığım (ilk) mekanizmanın işletilmesi suretiyle- aşağı çekilmesi ve enflasyonun dizginlenmesi mümkün görünmemektedir. Bir ekonomide yatırım fonksiyonu şöyledir:

Yatırım = Otonom Yatırımlar - (Yatırımın faiz haddine duyarlılığı)*(Faiz oranı)

Dolayısıyla faiz artırıldıkça bir yandan da yatırımlar azalmakta, bu da arzı azaltmaktadır. Arzın azalması da ilerleyen dönemlerde (talep sabitken) enflasyonu artırmaktadır.

Bu da aslında bir paradokstur.

Bu kadar laf salatasından çıkarılabilecek bir sonuç aslında yoktur. Salata sevmiyorum, ana yemeğim nerde diyenler için:

Aslolan istikrar, inanç, güven ve belki de en başta "samimiyet"tir. insanlar kendilerini yönetenlere güvendiğinde ve gelecek için bir şeyler feda etmeye razı olduklarında (yahut uğruna bir şeyler feda etmeyi hak ettiğini düşündüğü dürüst, güvenilir, adil yöneticilerce yönetildiğinde) sorunlar kendiliğinden çözülecektir.

özet: egonomimiz eyi laf atanı skerim :D