bir sosyolog gözüyle kadınları anlatıyorum

beyler. rezerveleri alın, pişman olmayacaksınız.

öncelikle, iki tane referans hikayemi veriyim; eskiler hatırlar zaten. yeni nesillere de kendimizi tanıtmış olalım. malum, pek girmiyorum buralara.

(bkz: bir sözlükten kaldırdığım hatunla)

(bkz: bir baba oğul hikayesi)

şimdi, biraz kendiden bahsedeyim. 27 yaşındayım, bir kurumda sosyolog ve yönetici olarak çalışıyorum. 2.5 senedir beraber yaşadığım bir sevgilim var. onun öncesinde de yaşadığım ilişkiler var, bir tanesini yukardaki hikayemde anlatmıştım. türkiye'de yaşayan kadınlarla ilgili az çok bilgiye sahibim. yabancı bir kadınla beraber olmadım, o yüzden burada söyleyeceklerim türkiyeyle sınırlıdır. tabii insanların belli başlı özelliklerinden genellemeler yapılabiir, bunlara değineceğiz.

bu başlığı bu saatte ve bir tatil gününde açmak bir risk, bunun farkındayım. anancılar, liseliler, ergenler vs. bu saatte yoğun olurlar, bizim gececi tayfanın gelmesine saatler var. ama olsun, belki şu yazacaklarımdan bir şeyler kapar liseliler de ilişkiler hakkında bilgi sahibi olurlar. ya da bir ilişkiye başlamak için bazı şeyler öğrenebilirler.

şunu belirteyim, burada amacım kesinlikle erkeklere kadınlarla nasıl tanışacakları, nasıl tavlayacakları vs. yle ilgili akıl vermek değil. bununla ilgili yüzlerce başlık açıldı, binlerce ahkam kesildi. açıkçası pek çoğunun da içi boş genellemeler olduğunu düşünüyorum. benim amacım, sosyolojik bir bakışla türkiyede yaşayan kadınlar hakkında bildiklerimi ve gördüklerimi paylaşmak. mesleğimden ötürü bunu bir nevi sorumluluk olarak hissediyorum.

konuya girmeden, açıklama kısmını uzun tutuyorum, çünkü yazdıklarımı belli bir bilinçle, sindire sindire okumanızı istiyorum. doğabilecek kafa karışıklıklarından, oluşabilecek önyargılardan sizleri bir nebze de olsa korumak için yapıyorum. lütfen buraları okumadan esas kısma geçiş yapmayın. acelemiz yok, bu uzun soluklu bir paylaşım olacak.

belki farketmişsinizdir, bir ikinci nesil olarak pek fazla entrym yok, her başlığa atlayan birisi değilim. ara ara, bazı arkadaşlarla muhabbet etmek, bir kaç entry girmek ya da sadece alışkanlıktan giriyorum. biliyorum, burada isim duyurmak için ya belli değerlere küfredeceksin, ya her başlığa entry gireceksin, ya anancı olacaksın ya da harun abi olacaksın. ben bunların hiçbirini yapmadım, bu oluşuma belli bir saygım var çünkü. bazen geyik yaptık tabii ama genelde buraya hikayelerimle ve milletin derdini paylaşmakla katkı vermeye çalıştım. bu başlık da onlardan biri.

son olarak şu noktayı söyleyip de başlayalım; incide şu ana kadar hep aklıma ne geldiyse onu yazdım ve öyle de devam edeceğim. hikayelerimi de böyle yazmıştım. o yüzden, bazen konularda kopukluklar olabilir, konudan konuya atlayabilirim. ayrıca, haliyle biraz da yavaş olacak, yazıp gönderdiğim için. ama ne dedik? aceleye gerek yok, uzun soluklu bir paylaşım bu.

evet, başlıyoruz. erkeklere anlatır gibi anlatacağım: öncelikle, karşımızdaki varlığın ismi "kadın". kız değil. kız- kadın ayrımı yapmayın. türkiye de evlenmemiş kadına ne derler? "kız oğlan kız". neden? bakire olduğu için. peki erkeklerde böyle bir ayrım var mı? yok. işte bu cinsiyet ayrımcılığıdır, kadınları anlamak istiyorsanız önce bunu anlamakla başlayacaksınız.

kimseyi cinsel ilişki yaşayıp yaşamamasına göre ayıramayız. belki 18ine kadar olan kişilere genç kız denilebilir, ama ondan sonra, ister bakire olsun ister olmasın, o varlığın ismi kadındır. gerçi bunu çoğu kadın da ayırt etmez, edemez. "ben kadınım, pardon kızım" ya da "aa o evlenmemiş ki, o kadın değil kız" gibi garip ifadeler duyabilirsiniz çevrenizdeki kadınlardan. şaşırmayın, burası türkiye. hepimiz bu kalıpyargıların içine doğduk, ama kimimiz bunu sorguladık. işte biz bu kısımda olacağız.

zaten bir toplumu düzeltmek istiyorsanız, önce anneannelerden başlamak gerekir. bırakın sizi, anne babanızın dahi eğitilmesi yetmez. bu konularda önce kadınların eğitilmesi gerekir. kadın kızını eğitecek ki, o da kendi kızını ve oğlunu eğitebilsin. karşısındaki varlığın bir meta olmadığını, onun da kendi duyguları, düşünceleri, arzuları olduğunu öğretmeli. eğitimin ailede başlayan kısmı bu zaten.

şöyle düşünün, bir toplumda 40 yaşına gelmiş ama hiç evlenmemiş iki kişi var. biri erkek biri kadın. ikisinin de bekar olduğu dışında herhangi bir bilgimiz yok yaşamlarıyla ilgili. anında aklınıza ne geldiğini düşünün. adam "ne cevizler kırmıştır" kadın ise "hala sevişememiş azgın bakire". ya da boşanmış iki kişi düşünün. biri erkek biri kadın. adam "hayatını yaşamaya başlar" kadın "yarrağa hasret kalmış dul" evet, çekinmeyin. bunlar sadece sizin değil, toplumun genelinin düşüncesi. belki sen öyle düşünmüyorsun, ama başkaları öyle düşünür. işte kırmamız gereken nokta burası: toplumsal kalıpyargılar. zaten kalıpyargı dediğiniz şeyin tarifi basit: zihindeki resim. bir şeyi düşündüğünüzde, anında aklınıza gelen görüntü. bunlar sizin bilinçaltınıza, filmlerle, dizilerle, şarkılarla, kitaplarla, konu komşu sözleriyle vs. işlemiştir. o yüzden bunları sorguladığınızda rahatsızlık hissedersiniz, "hadi canım olur bu öyle şey" dersiniz. ama bunların bir yerde kopması gerek, ancak o şekilde ilişkilerimiz sağlıklı bir zemine oturabilir.

toplumun iyi bir şey olduğunu düşünmeyin. en azından, bunun iyiliğini sorgulayın. kadının değersiz olduğu bir toplum burası. hoş, tarih boyunca hemen hemen bütün topluluklarda kadın ikinci planda görüldü, ama bazıları - bizim gibi - bu bakışı sürdürmeye devam etti. o yüzden, taciz de tecavüz de dayak da işkence de hep haklı görüldü. "ama tahrik etmeseydi" "ama dayanamadım" "ama açık saçık giyinmişti". sizin nasıl giyindiğinize yakınınız bir iki kişi dışında karışan var mı? siz ne hakla kadınların nasıl giyindiğine karışıyorsunuz?

türkiye'deki tartışmaya bakın: "kadın başörtüsü takmalı mı takmamalı mı" kim tartışıyor bunu? imam, vali, başbakan, bakanlar, emniyet müdürü, kahvedeki amca, bakkal, manav, taksi şoförü, vs. (bu meslekleri genelde erkekler yaptığı için) erkekler. ulan ne hakla? size ne? bir tane de kadın çıkıp demiyor ki "size ne benim nası giyindiğimden? buna karar verecek olan benim siz değilsiniz". tek bir kadından bile bunu duymadım. bazısı "başörtüsüz kadın perdesiz eve benzer" diyo, bazısı "modern türkiye'de başı açık gezmeliyiz" diyo, bazısı da "benim annem de takardı ama bunlarınki farklı amaçlı" diyo. bir tanesi de "isteyen istediği gibi giyinsin" demiyo ya, işte en üzüldüğüm nokta da bu. kadınların kendi özgür iradelerine sahip olmaları gerektiğinden haberi bile yok.

onları bu yüzden suçlamıyorum, dediğim gibi hepimiz bu toplumun kolektif bilincinin eseriyiz. ama, bunu sorgulamak da bizim elimizde. bunları yaptığın için şu ana kadar masumdun, ama bunları okuyup da hala sorgulamıyorsan, işte buradan sonra benim gözümde en büyük suçlu sensin. cinsiyetin ne olursa olsun.

başka bir tartışmaya bakalım: "kadın kendi soyadını mı kullansın, eşinin soyadını mı?" biliyorsunuz, geçenlerde bunla ilgili bireysel bir dava kazanıldı, kadınlar evlenince "kendi" soyadlarını kullanabilecekler. yine kadınlardan bazısı "olur mu öyle şey? ben kocamın soyadını alırım tabii" bazısı da "işte bu, kadınların gücü! kendi soyadımı taşıyacağım artık" diye seviniyo. burada da yine bir noktayı kaçırıyorlar: o soyadı "kendi" soyadın değil, babanın soyadı. yani sen, kocanın soyadını mı kullanacaksın, yoksa babanın soyadını mı kullanmaya devam edeceksin? sana sunulan iki seçenek bu ve sen bunu zafer olarak görüyorsun. ya da iki soyadını birden kullanarak aklın sıra feminist oluyorsun. helal sana. peki, bu denklemde sen, bir birey olarak neredesin?

bu noktada zaten garip bi tabir var: "kızlık soyadı". bu ne demek? hani sen mecbursun ya bakire çıkmaya "baba evi"nden, orda "kız" kalmalısın ya, evlenince "kadın oluyorsun". yani kızlık ve soyadı aynı anda gidiyo. işin daha da tuhafı, bu tabiri pek ok kadın da kullanmakta bir sakınca görmüyor. hoş, çoğu kuruluş da bunu utanmadan kullanıyor: "annenizin kızlık soyadı neydi efendim?" efendiler yesin seni.

yukardaki bölümde içini açabileceğimiz bir sürü ifade var, bunları tırnak içine aldım, ilerde açarız ama, ben bu noktada biraz evlilikten bahsetmek istiyorum. toplumumuzda olmazsa olmaz görülen, çoğunuzun ilerde olacağını düşündüğü, olmamasının gariplik görüldüğü kavram... erkek olsun kadın olsun, herkesin bi şekilde hayatında yer eden evlilik kavramı...

@41 onun da sırası gelecek.

bir kadın evliliği niye ister? küçük yaştan itibaren neden evlilik hayali kurar? neden hep ön planda olan giysi gelinliktir? neden kadınlar erkekleri evliliğe ikna eder? buna rağmen evlilik teklifini neden erkek yapar? neden kadın evliliğe her zaman hazırdır da erkek bir türlü hazır olamaz? ya da şöyle sorayım; evlilik kadının mı daha çok işine gelir erkeğin mi?