0
ii. mehmed, konstantinopolis'in fehti için öncelikle deniz yardımının kesilmesi gerektiğini düşünmekteydi. bu gerekçe ile büyük dedesi yıldırım bayezid'in yaptırmış olduğu anadolu hisarı'nın karşısında rumeli hisarı'nı yaptırdı. bu hisar, tuna nehri ile karadeniz'den gelecek yardımı önlemenin yanında, osmanlı donanması için bir üs konumu üstlenecekti. i̇stanbul'u kuşatacak ordunun arkasını korumak amacı ile avrupa'da bir çok stratejik noktaya birlikler gönderildi. mora yarımadası kuşatıldı. i̇stanbul'un yüksek ve kalın surlarını yıkmak amacı ile edirne'de, devrin önemli mühendisleri musluhiddin, saruca sekban ile osmanlılar'a sığınan macar urban'a toplar döktürüldü.[2] edirne ev konstantinopolis arasındaki yolu düzenlendi ve topların geçebileceği kaliteye yükseltildi. ii. mehmed'in tasarlamış olduğu aşırtma gülleleri, günümüz ismi ile havan topları yapıldı.
rumeli hisarı'nın inşaası [değiştir]
hisarın inşaatına 15 nisan 1452'de başlanmıştır. i̇ş bölümü yapılarak her bölümün inşaası bir paşanın denetimine verilmiş, deniz tarafına düşen bölümün inşaasını da ii. mehmed bizzat kendisi üstlenmiştir. denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına saruca paşa, sol taraftakinin yapımına zağanos paşa, kıyıdaki kulenin yapımına da çandarlı halil paşa nezaret etmiştir. buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadırlar. hisarın inşaası 31 ağustos 1452'de tamamlanmıştır. hisarın yapımda kullanılan keresteler i̇znik ve karadeniz ereğlisi'nden, taşlar ve kireç anadolu'nun değişik yerlerinden ve spoliler (devşirme parça taş) çevredeki harap bizans i̇mparatorluğu yapılarından temin edilmiştir. hisarın yapımında yaklaşık olarak 300 usta, 700-800 işçi, 200 arabacı, kayıkçı, nakliyeci ve diğer tayfa çalışmıştır.[3]
i̇ngiltere'de sergilenen şahi topları.
edirne'de eski bizans esiri olan macar asıllı urban ve diğer osmanlı top dökümcüleri şahi toplarını icat etti. ünlü tarihçi joseph von hammer-purgstall'a göre urban, topu yapma konusunda şu sözleri söylemiştir:
konstantiniyye ve hatta babil surlarını hak ile yeksan edilecek top imal edebilirim. ben sanatımdan eminim, fakat topun ne kadar mesafeye gideceğini evvelden tahmin edemem.[4]
dîvân-ı hümâyûn'un toplanması [değiştir]
1452 yılının sonlarına doğru, ii. mehmed dîvân-ı hümâyûn'u topladı. toplantıya akşemseddin de katılmıştı. toplantıda ilk sözü vezir-î azam çandarlı halil paşa aldı. eğer fetih gerçekleşirse, haçlı seferi oluşacağını belirtti. ancak zağanos paşa, şahabeddin paşa, akşemdeddin ve çoğu vezir çandarlı halil paşa'nın görüşüne katılmadı. sonuç olarak da i̇stanbul kuşatması gerçekleşti.
ii. mehmet hazırlıklarını tamamladıktan sonra bizans kralına elçi göndererek şehrin teslim edilmesini istedi. red cevabı üzerine 6 nisan 1453 tarihinde i̇stanbul kuşatmasına başlandı. osmanlı ordusu kenti karadan ve denizden kuşatma altına aldı. osmanlı ordusu surlarda gedikler açtıkça bizanslılar surları yeniliyor, türklerin şehre girişine izin vermiyordu. osmanlı donanmasının da bizans'a yardıma gelen ceneviz ve venedik gemilerine engel olamaması savaşın seyrini değiştirmeye başladı. haliç ile karaköy arasına çekilen zincirden ötürü osmanlı donanmasının haliç'e girememesi savaşın seyrini osmanlı aleyhine çeviriyordu. bu gelişmeleri üzerine fatih sultan mehmet 21 nisan'ı 22 nisan'a bağlayan gece 72 parça kadırganın karadan yürütülerek haliç'e indirilmesi emrini verdi. dolmabahçe üzerinden haliç'e indirilen gemilerle savaşın seyri değişmeye başladı.
kuşatmanın başlaması [değiştir]
6 nisan 1453'de barış şartları kabul edilmeyince kuşatma, topkapı'dan (sen rumen) başladı.[7][8]12 nisan'da sürekli bombardıman başladı. 17-18 nisan'da ise prens adaları baltaoğlu süleyman paşa tarafından fethedildi. 20 nisan'da bizans'a yardıma gelen 5 tane rum ve latin gemisi osmanlı donanması'nı geçerek haliç'e girdi. bu olay, baltaoğlu süleyman paşa'nın azline sebep oldu. kaptan-ı derya hamza bey oldu. (1456'ya kadar) sultan mehmet ve kumandanlar tarafından donanmanın nasıl haliç'i aşabileceği görüşülmeye başlandı.
gemilerin karadan indirilmesi [değiştir]
fausto zonaro'nun gemilerin karaya indirilmesini resmettiği bir tablosu. günümüzde dolmabahçe sarayı'nda bulunmaktadır.
ii. mehmed, donanmanın karadan yürütülüp haliç'e indirilebileceğni belirtti. birçok vezir ve paşa bu duruma tepki gösterdi. sultan görüşlere tepki göstererek:
biz peygamber müjdesini gerçekleştirmeye geldik. biz sultan murad han oğlu mehmed han'ız. allah'ın izni ve yardımı ile imkansızı mümkün yaparız. davranın, amele bulun, usta bulun! dolmabahçe'den beyoğlu sırtlarına doğru geniş bir yol açın. yol boyunca kızakları döşeyin. cenevizliler'den yağ alıp kızakları yağlayın. amma çok gizli tutun. bizans bu durumu fark etmemeli.
dedi.
bunun üzerine 67 (veya 72) parçalık donanma'nın haliç'e indirilmesi kararlaştırıldı.[9] dolmabahçe'den beyoğlu sırtlarına uzanan bir yol yapıldı. kızaklar döşenip, yağlandı. gemilerin altına konacak arabalar hazırlandı. çok sayıda manda ve öküz sağlandı. cenevizli casuslar ise yoğun çalışmayı görüyor, ama kestiremiyorlardı. bu sırada molla gürani, yanında talebeleriyle geldi. molla gürani, fethin sultan mehmet'e gerçekleşeceğini belirterek:
hünkarım, fetih size nasip olacaktır. sakın vazgeçmeyin. müritlerimle geldim. kefenlerimiz boynumuzdadır. ölene kadar fetih yolunda yürümeye andımız var.
dedi.
bir gece içerisinde donanma haliç'e indirildi. 22 nisan'da donanma haliç'ten ateşe başladı. bizans başkumandanı olan giustiniani ise, donanmanın haliç'e indirilmesine inanamıyordu. ayrıca, bu sırada i̇stanbul'a padişahın emri ile zağanos paşa tarafından köprü yapıldı.
şahi toplarının icadı [değiştir]
fausto zonaro'nun ii. mehmed komutasındaki osmanlı ordusu'nu i̇stanbul'u kuşatmaya giderken resmettiği bir eseri.
ii. mehmed, konstantinopolis'i almak istiyordu, fakat bu hiç de kolay olmayacaktı. ancak ii. mehmed'in tutkusu büyüktü ve bu tutku dehası ve zekasıyla birleşince ilk havan topu olan şahi toplarını döktürdü. bu toplar fatih'in buluşuydu. bu top kuşatma esnasında sabaha yakın bir zamanda bizans surları'nda gedikler açmıştır.
bizans elçileriyle görüşme [değiştir]
ii. mehmed'e bizans i̇mparatoru tarafından elçiler gönderildi. i̇mparator teklifte bulunarak:
kuşatma kaldırılırsa padişahın istediği kadar vergi vermeye hazırım. konstantinopolis surları'na kadar olan bütün topraklar da kendilerinin olsun. ayrıca şehrin güvenliğinden sorumlu, padişah tarafından tayinine hazırım.
dedi.
ancak sultan bu teklifi kabul etmeyerek:
efendinize söyleyin, direnmeyi bırakıp şehri teslim etsin. bunu yaparsa mora'nın hakimiyetini kendisine ihsan edeceğiz. razı olmazsa şehre zorla gireceğiz! biz sultan murad han oğlu mehmed han olarak peygamber müjdesi peşindeyiz.
dedi.[10]
meryem tasvirinin yere düşmesi [değiştir]
son gece ve fetih [değiştir]
jean-joseph benjamin-constant'ın "ii. mehmed'in konstantinopolis'e girişi" isimli eseri.
ii. mehmed, 28 mayıs'ı 29 mayıs'a bağlayan gece akşemseddin'e konstantinopolis hakkındaki görüşlerini öğrenmek için ahmet paşa'yı gönderdi. akşemseddin ise şehrin yarın fethedileceğini söyledi. konstantinopolis'te ise xi. konstantin, ayasofya'dan çıkınca, atına binip askeri mevkileri dolaştı. halkı ve askerleri heyecandıracak konuşmalar yaptı. osmanlı tarafının kesin hücuma kalkacağı galata'daki cenevizliler ile osmanlı rumları tarafından xi. konstatin'e bildirilmişti. ii. mehmed ise 29 mayıs günü şehrin fethedileceğini belirterek:
ya bizans'ı alırım, ya da bizans beni!
demişti.
Tümünü Göster