-
1.
+1 -1Tümünü Göster
Jüpiter gezegeni
Güneş Sistemi'nin uzaklık olarak beşinci gezegenidir. Kütlece ve çap olarak sistemdeki en büyük gezegendir. Aslında Jüpiter gezegeni Güneş Sistemi'nde bazı özelliklerinden dolayı 'enlerin gezegeni' olarak sınıflandırılabilir:
Jüpiter gezegeni Güneş Sistemi'nde en büyük kütleye ve çapa sahiptir. Aynı zamanda kütlesi, diğer gezegenlerin kütleleri topldıbının 2.5 katıdır.
5. Kendi etrafında dönüş süresi en kısa olan gezegendir.
6. En büyük manyetosfere ve en güçlü manyetik alana sahiptir.
7. Güneş Sistemi'nin en büyük ve en çeşitli uydularına sahiptir.
8. Jüpiter gezegeni bu özelliklerinde dolayı adını en büyük Roma tanrısı olan Jüpiterden alır. Yapısı büyük oranda gazlardan oluştuğundan dolayı 'gaz devi' olarak adlndırılan gezegenler sınıfına girer. Gazların %99'unu Hidrojen ve Helyum oluşturur. Çok az miktarda metan gibi zehirli gazlar da bulunur. Bu gazların oluşturduğu manyetik alan o kadar güçlüdür ki bir insanı öldürmesi saniye bile sürmez.
Jüpiter gezegeni Güneş çevresinde dolanımını 11 yıl, kendi etrafında dolanımını ise 10 saatte tamamlar. Aslında bu konu Jüpiter gezegeninin diğer ilginç yönlerinden biridir. Jüpiter gezegeninin ekvatoru ile kutuplarının dönüş hızları birbirinden farklıdır.
Çünkü bahsedildiği gibi Jüpiter gezegeni bir gaz devidir ve katı yüzeyi yoktur. 10 saat olarak belirlenen süre Jüpiter gezegeninin ortalama dönüş hızından hesaplanan süredir.
Jüpiter gezegeni en erken keşfedilen birkaç gezegenden biridir. Üzerinde ilk incelemeler 1610 yılında Galilei tarafından yapılmıştır. Galilei bu araştırmalarında aynı zamanda Jüpiterin 4 uydusunu da keşfetmiştir. Daha sonraki yıllardan bugüne kadar birçok araştırmacı Jüpiterin gaz bileşenleri, ekvator ve kutuplarının dönüş hızları, vs. konularda birçok araştırma yapıp daha kesin veriler elde etmişlerdir.
Jüpiter gezegeni Satürn gibi etrafında çevrili bir halkaya sahiptir. Bu halka mikroskobik boyutlardan meteor büyüklüğüne kadar parçacıklardan oluşur ve genelde su ve amonyak taneciklerini barındırır.
Uydulari
Jüpiter gezegeninin bilinen 63 doğal uydusu vardır. Bunlardan en büyük 4'ü io, Europa, Ganymette ve Callisto'dur. Bunlar aynı zamanda Galilei'nin keşfettiği dört uydudur.
Bilinen diger uydulari ise
ANANKE
CALLISTO
CARME
SINOPE
PASIPHEA
ELARA
LYSITHEA
HIMALIALEDA -
2.
0Jupiderdeki kirmizi leke
Büyük Kırmızı Leke, gaz devlerinde sıkça rastlanan, kiminin saatlerce, kiminin ise yıllarca sürdüğü fırtınaların en büyüğüdür. Amatör astronomlar tarafından kullanılan teleskoplarla, yeryüzünden dahi görüntülenip fotoğraflanabilir.
Onu ilginç kılan şey ise (gözlemlediğimiz kadarıyla) 400 yıla yakın bir süredir devam ediyor olmasıdır. Ortalama sıcaklığı -160 derece olarak ölçülen devasa fırtınaya dair ilk ciddi araştırmalar 19. yüzyıla dayanmaktadır. Jüpiter’in Büyük Kırmızı Leke’si 40 bin km’ye ulaşan çapıyla o kadar büyüktür ki, üç tane Dünya’yı içine alabilir. Aşağıda sanatçı Michael Carroll’un hazırladığı Dünya ve Büyük Kırmızı Leke’nin karşılaştırıldığı bir fotomontajı görüyorsunuz.
Jüpiter’in sıra dışı lekesi Dünya’daki fırtınaların aksine antigiblondur. Yani fırtına yüksek basınç altındadır. Lekenin kuzeyinde hakim rüzgarların batıya; güneyinde ise doğuya doğru esmekte olduğu görülmüştür.
Çok karmaşık bir yapıya sahip olan Jüpiter’in dev beneği saatin tersi yönünde dönüyor ve gezegenin ekvatorunun 22 derece güneyinde bulunuyor. Çoğunlukla kahverengi ve kırmızı olarak kendini gösteren lekenin zaman zaman pembeye dönüştüğü de görülmüştür. Üzerinde tartışmalar devam etse de, Büyük Kırmızı Leke’ye tam olarak hala rengini neyin verdiğini bilmiyoruz. Yakın zamanda Jüpiter’e ulaşan robot uzay aracı Juno, Jüpiter’in gizemli fırtınası üzerinde de araştırmalar yapacak ve bilgilerimizin artmasına yardımcı olacak.