beyler yaşanmış bişi anlatcam gelin artı 28

MONDROSTAN SONRA KURULAN CEMiYETLER

I. ZARARLI CEMiYETLER :

A) Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler :

Mavri Mira : Rumlar kurmuştur. Batı Anadolu ve Trakyayı Yunanistana dahil ederek Megalo ideayı gerçekleştirmek istemişlerdir. Yunan Kızıl Haçı, Fener Rum Patrikhanesi, okullardaki izci teşkilatları ve diğer Rum cemiyetleriyle işbirliği içindedirler.

Etnik-i Eterya : Megalo idea amacıyla 19. Yy. başlarında kurulmuş aynı amaçla Mondrostan sonra da faaliyetlerini sürdürmüş bir Rum cemiyetidir.

Rum Pontus Cemiyeti : Fatih'in 1461'de ortadan kaldırdığı Trabzon Rum imparatorluğunu yeniden kurmak için çalışmalar yapmıştır.

Hınçak ve Taşnak Cemiyeti : Çukurovadan Trabzona çizilen bir hattın doğusunda kalan bütün topraklarda bir Ermeni devleti (Magna Armania) kurak için çalışmalar yapmışlardır.

Alyans-israilit (Makkabi) Cemiyeti : Yahudi azınlık tarafından ekonomik, dini ayrıcalıklarını sürdürmek amacıyla kurulmuştur.

Türkler Tarafından Kurulan Milli Varlığa Düşman Cemiyetler :

ingiliz Muhipler Cemiyeti : ingilizlerle iyi geçinerek ülkeyi en az zararla kurtarmak isteyen ve ingiliz mandasını savunan bu cemiyette padişah Vahdettin, Sadrazam Damat Ferit gibi kimseler de üyedir.

Teali islam Cemiyeti : Halifeye ve islamiyete kesin bağlılıkla kurtuluşun gerçekleşeceğine inanmışlardır. ilmi, ahlaki, sosyal yollarla siyaset yapmışlardır.

Wilson Prensipleri Cemiyeti : Amerikan mandasını savunmuşlardır.

Sulh ve Selamet-i Osmaniye Cemiyeti : Kurtuluşun Osmanlı saltanatına bağlılık ve padişaha kesin itaatle mümkün olacağına inanmışlardır. Meşruti demokrasiyi ilke edinmişlerdir.

Kürt Teali Cemiyeti : Doğu Anadoluda bağımsız bir Kürt devleti kurmak için kurulmuşsa da halkın fazla desteğini alamamıştır.

Hürriyet ve itilaf Fırkası : 20. Y.y. başlarında ittihat Terakkiye muhalif olarak kurulmuş Mondrostan sonra da milli mücadeleye karşı faaliyet sürdürmüştür.

Trabzon Adem-i Merkeziyet Cemiyeti : Trabzon ve çevresinde bağımsız bir Türk devleti kurmak istemişler, zamanla milli mücadele safına geçmişlerdir.

II.YARARLI CEMiYETLER :

• Trakya ve Paşaeli Cemiyeti : Trakya ve çevresini özellikle Mavri Miranın faaliyetlerine karşı korumak amacıyla kurulmuştur. ilk kurulan cemiyettir.

• izmir Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti : Batı Anadoluyu Rumlara karşı korumak amacıyla kurulmuştur. izmirin işgali sonrası Anadoluya milli mücadele için cephane taşımışlardır.

• Trabzon Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti : Bir yandan Rum Pontus cemiyetine diğer yandan Adem-i merkeziyet cemiyetine karşı faaliyet gösteren, Trabzon ve çevresini korumaya çalışan cemiyettir.

• Kilikyalılar Cemiyeti : Çukurova bölgesini Ermenilere ve Fransızlara karşı savunmak amacıyla kurulmuştur.

• Harekat-ı Milliye ve Redd-i ilhak Cemiyeti : izmirin Yunanlılarca işgaliyle beraber ilhakı önlemek amacıyla kurulmuştur. işgallere karşı fiilen karşı koymuşlardır.

• Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti : Merkezi Sivas olmak üzere kurulmuş ve kısa sürede bütün vatana yayılmıştır. işgalleri protesto ettikleri gibi Milli Mücadeleye para ve Mal yardımı sağlamışlardır.

• Milli Kongre Cemiyeti : Türk halkının haklılığını basın yoluyla Dünya kamuoyuna duyurmayı amaçlayan bir cemiyettir. Silahlı direnişi düşünmemiştir.

• Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti : Doğu Anadoluda Ermeni devletinin kurulmasına engel olmak amacıyla ortak savunma kararı almış bir cemiyettir.

Not-1: Cemiyetlerin hemen hepsinin kuruluşunda dayandıkları nokta Wilson ilkeleridir.

Not-2: Milli cemiyetler kendi bölgelerin kurtarmak için kurulmuş, Sivas kongresinde Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti adı altında birleşmişlerdir.

Not-3: Milliyetçilik ve bağımsızlık amacıyla Mondros Müterakesinden sonra kurulmuşlardır.

Not-4: Başlangıçta basın-yayın yoluyla mücadeleyi, gerekirse silahlı direnişe geçmeyi amaçlamışlardır.

PARiS BARIŞ KONFERANSI (18 OCAK 1919)

itilaf devletlerinin temsilcileri mağlup devletlerle yapacakları barış antlaşmalarının şartlarını belirlemek için Pariste toplanmışlardır. Sevr hariç diğer barış antlaşmalarının şartları belirlenmiş, Osmanlı topraklarını paylaşma konusunda anlaşamadıkları için Sevr sonraya bırakılmış, gizli anlaşmalar feshedilmiştir. Daha önce italyaya vaat edilen Batı Anadolu, ingilterenin çıkarına ters düştüğü için ve Yunan propagandasının etkisinde kalarak Yunanistana verilmiştir. Bu olay itilaf devletleri arasında ilk kez ikilik çıkmasına ve bir yönüyle II. Dünya Savaşına sebep olmuştur.

Wilson ilkelerinin sömürgecilik yapılmayacak maddesine karşı manda ve himaye fikri ilk kez burada ortaya atılmıştır.

iZMiRiN iŞGALi (15 MAYIS 1919)

Yunanlılar Paris Konferansında alınan karara dayanarak 15 mayıs 1919da izmir'i işgal etmişler, özellikle Hasan Tahsinin attığı ilk kurşunla beraber katliamlara girişmişlerdir.

Not-1 : Kuvay-ı Milliye'nin doğmasına yol açmıştır.
Not-2: ilhak amacı taşıdığı için Türk halkı büyük tepki göstermiştir.
Not-3: Redd-i ilhak Cemiyeti kurulmuştur.

AMiRAL BRiSTOL RAPORU (13 EKiM 1919)

Amerikalı bir amiral olan Bristol'un başkanlığındaki bir heyet Batı Anadolu'ya gelerek incelemelerde bulunmuş ve burada nüfus çoğunluğunun Türklere ait olduğunu, katliamlardan Yunanlıların sorumlu olduğunu ve izmirin işgalinin haksız olduğunu ileri sürmüştür. ABD kandırıldığını görmüş, Wilson ilkelerinin uygulanmamasına kızarak aktif dünya siyasetinden çekilmiş, Monroe Doktrini uygulanmıştır.

Not : Amiral Bristol Raporu Türk halkının ve Kurtuluş Savaşı'nın haklılığını göstermesi açısından önemlidir.

KUVAY-I MiLLiYE HAREKETi

Mondros Mütarekesi 'nden sonra başlayan işgaller, işgallere istanbul Hükümeti'nin sessiz kalması ve Osmanlı ordularının terhis edilmiş olması üzerine kurulmuştur. Halkın kurduğu bölgesel direniş güçleridir. Düzenli ordu kuruluncaya kadar düşmanı oyalamayı ve kayıp verdirmeyi amaçlamış, ihtiyaçlarını halktan karşılayan, belli bir merkezden yönetilmeyen düzensiz çetelerdir. BMMye karşı çıkan isyanların bastırılmasında etkili olmuşlar ve düzenli ordunun çekirdeğini oluşturmuşlardır.

I. DÜNYA SAVAŞI (1914-1918) NEDENLERi ve SONUÇLARI

Nedenleri :

• * Sanayi inkılabı sonucunda devletler arasında Pazar ve hammadde arayışından doğan sömürgecilik yarışı ve ekonomik rekabet
• * Ekonomik yarışın devletler arası bloklaşmalara sebep olması
• * Almanya ile Fransa arasında Alsac-e Lorainne (Alsas Loren) bölgesinden doğan çekişme
• * Rusya ile Avusturya -Macaristan imparatorluğu arasında Rusların panislavizm politikasından doğan gerginlik
• * Rusların Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri ve sıcak denizlere inme politikası

• * Avusturya-Macaristan imparatorluğunun Bosna Hersek'i ilhalkının Sırbistan ile arasında meydana getirdiği gerginlik
• * Avusturya - Macaristan imparatorluğu veliahtının Bosna Hersek'i ziyaretinde bir sırp tarafından öldürülmesi

SAVAŞIN BAŞLAMASI VE GELiŞMESi :

Avusturya ile Sırbistan arasında başlayan savaş, Almanya, Rusya, Fransa ve ingilterenin de savaşa katılmasıyla bir dünya savaşına dönüşmüştür.

(Bağlaşma) ittifak Devletleri : Almanya, Avusturya - Macaristan imparatorluğu, italya (savaş başlayınca taraf değiştirmiştir.) Savaş başlayınca Osmanlı ve Bulgaristan da katılmışlardır.

(Anlaşma) ittifak Devletleri : ingiltere, Fransa, Rusya savaş başlayınca Romanya, italya, Portekiz, Japonya, A.B.D., Yunanistan, Sırbistan da katılmıştır.

Osmanlı Devletinin Savaşa Girme ve ittifak Devletlerini Tercih Sebepleri :

• Başta Balkanlar olmak üzere kaybedilen toprakları geri alma düşüncesi.
• Turan idealini gerçekleştirme düşüncesi.
• Almanyanın savaşı kazanacağına kesin gözüyle bakılması
• Yalnızlık politikasından kurtulmak istemesi
• Kapitülasyonlar ve Duyun-u Umumiye'den dolay ingiltere ve Fransanın ekonomik baskısı altında bulunması
• ittihatçı subaylarda Alman hayranlığı olması

• ingiltere'nin önünden kaçan Goben ve Breslav adlı iki Alman gemisinin Yavuz ve Midilli adı verilerek satın alındığının ilan edilmesi, Karadeniz'e geçen bu gemilerin Rusların, Sivastopol ve Odesa limanlarını bombalaması.

Almanların Osmanlıları Savaşa Çekmekteki Amaçları :

• Yeni cepheler açmak, kendi yüklerini hafifletmek
• Osmanlının jeopolitik konumu
• Halifenin nüfuzundan faydalanmak (Cihad ilanı)
• Petrol bölgelerini kontrol altında tutmak
• ingilizlerin sömürgeleri ile irtibatını kesmek
• Osmanlının mevcut asker potansiyelinden faydalanmak
• Boğazların kontrol altında tutulmasıyla Rusyaya yardım yapılmasını engellemek

I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA BÜYÜK DEVLETLERiN DURUMU

italyanın Durumu : Savaş öncesi gruplaşmalarda Almanyanın yanında yar alan italya, savaş başlayınca tarafsız kalmıştı. 12 Ada ve Güneybatı Anadolunun vaad edilmesiyle itilaf Devletleri yanında savaşa katılmış, sonra Batı Anadolu da vaadedilmiştir.

Bulgaristanın Durumu : II. Balkan savaşında kaybettiği toprakları geri almak isteyen Bulgaristan Çanakkale Savaşından sonra Osmanlı yanında savaşa girmiştir. Böylece Osmanlı-Alman kara bağlantısı sağlanmıştır.

Rusyanın Durumu : Rusya yardım alamayınca zor durumda kalmış, 1917'de Bolşevik ihtilaliyle Çarlık Rusyası yıkılmış Sovyet Rusya kurulmuştur. Sovyet Rusya 3 Mart 1918 Brest - Litowsk Antlaşmasıyla savaştan çekilmiştir.

ABDnin Durumu : Savaşta uzun süre tarafsızlığını koruyan ABD, ticaret ve yolcu gemilerinin Alman denizaltıları tarafından batırılması sonucu savaşa katılmıştır. ABDnin katılmasıyla savaş kısa sürede sona ermiştir.

Not : Yunanistan savaşa en son katılan devlettir.

OSMANLI DEVLETiNiN SAVAŞTIĞI CEPHELER

• * Kendi toprakları üzerindeki cepheler :

Taarruz Cepheleri :

• Kafkas
• Kanal

Savunma Cepheleri :

• Çanakkale
• Irak
• Suriye -Filistin
• Hicaz - Yemen

• * Müttefiklerine yardım için savaştığı cepheler :

• Romanya
• Makedonya
• Galiçya

Kafkas Cephesi : Doğu Anadolunun Rusların eline geçmesini engellemek, daha öce kaybedilen toprakları geri almak, Kafkasları ele geçirerek Turan idealini gerçekleştirmek amaçlanmıştır.

Osmanlı Devleti soğuk, hastalık ve açlık karşısında yaklaşık 100.000 şehit vermiştir. Ruslar ilerleyerek Muş, Bitlis, Van, Erzurum ve Trabzona kadar Doğu Anadoluyu ele geçirmiş, Mustafa Kemal, Muş ve Bitlisi bizzat kurtarmıştır. 3 Mart 1918 Brest-Litowsk Antlaşması ile bu bölgeler, hatta 1878 Berlin Antlaşmasıyla kaybedilen Kars, Ardahan ve Batum da geri alınmış, Kafkas cephesi kapanmıştır.

Not : Karışıklık çıkaran Ermeniler, 1915 Tehcir Kanunu ile Suriye taraflarında iskan ettirilmiştir.

Kanal Cephesi : ingilterenin sömürgeleri ile irtibatını kesmek için Almanlarla beraber Süveyş Kanalına iki kez çıkarma yapılmışsa da başarılı olunamamıştır.

Not : ingiltere tepki olarak Çanakkale ve Irak cephelerini açmıştır.

Çanakkale Cephesi (18 Mart 1915) :

Cephenin Açılma Sebepleri :

• Rusyaya yardım etmek
• Osmanlı Devletini savaş dışı bırakmak
• Boğazları ve istanbulu ele geçirerek jeopolitik açıdan avantaj elde etmek
• Balkan devletlerini kendi yanlarında savaşa çekerek yeni cepheler açmak.
• Savaşı kısa sürede sona erdirmek.

Sonuçları :

• Nusret mayın gemisinin başarılı çalışmaları, Türk askerinin kahramanlığı ve topçuların isabetli atışları karşısında itilaf devletleri gerek denizde gerekse karada mağlup olmuşlardır.
• Savaş en az 2 yıl daha uzamıştır.
• Bulgaristan Osmanlı Devletinin yanında savaşa girmiştir.
• ingiltere ve Fransanın itibarı sarsılmıştır.
• Gizli antlaşmalar gündeme gelmiştir. (Rusyanın isteği üzerine)
• Rusyaya yardım yapılamayınca Çarlık Rejimi zor duruma düşmüş ve 1917 Bolşevik ihtilaline zemin hazırlamıştır.

• Mustafa Kemal'in Anafartalar, Conkbayırı, Arıburnu ve Kireçtepe'de elde ettiği başarıları, Milli Mücadele'ye lider olmasını sağlamıştır.

Irak Cephesi : ingiltere Rusyaya karadan yardım yapmak ve petrol bölgelerini ele geçirmek amacıyla taarruza geçmiş ise de Osmanlı orduları tarafından Kut'ül-Amare bölgesinde durdurulmuşlardır. Fakat yardım alan ingilizler ilerleyerek Bağdatı ele geçirmişler, Musul önlerine geldiklerinde Mondros Mütarekesi imzalanmıştır.

Suriye, Filistin, Hicaz ve Yemen Cepheleri : Bu cephelerde ingilizlerle ve onların kandırdıkları Araplarla mücadele edilmiş ve bu topraklar kaybedilmiştir.

Not-1 : islamcılık fikrinin geçerliliğinin kaybedildiği görülmüştür.

Not-2 : Osmanlılardan ayrılan en son topluluk Araplardır.

Not-3 : Mustafa Kemal'in I. Dünya Savaşındaki son görevi en son kapanan Suriye Cephesinde Yıldırım Orduları grup komutanlığıdır.

Romanya, Makedonya, Galiçya Cepheleri : Müttefiklerine yardım amacıyla ordular gönderilen bu cepheler, Rusyada ihtilalin çıkması ve Brest-Litowsk Antlaşmasıyla kapanmıştır.

WiLSON iLKELERi ( 8 OCAK 1918)

A.B.D. başkanı Wilson, savaş sonrası düzeni sağlamak ve barışı korumak amacıyla 14 maddelik ilkelerini yayınlamıştır. Buna göre :

• Boğazlar bütün devletlere açık olacak
• Her millet kendi geleceğini kendisi tayin edebilecek, Türkler nüfus yoğunluğuna sahip oldukları bölgelerde bağımsız olarak yaşayabilecekler, azınlıklar nüfus çoğunluğuna sahip oldukları bölgelerde bağımsız devletler kurabilecek
• Savaş sonrası toprak işgali olmayacak
• Mağlup devletlerden savaş tazminatı alınmayacak
• Gizli anlaşmalar iptal edilecek, barış görüşmeleri açık olacak
• Alsac-e Lorainne bölgesi Fransaya verilecek

• Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak
• Sömürgecilik yapılmayacak

GiZLi ANTLAŞMALAR
(OSMANLI DEVLETiNi PAYLAŞMA TASARILARI)

• 1915 Boğazlar Antlaşması : Rusyayı kendi yanlarında tutabilmek için ingiltere ve Fransa tarafından istanbul, Boğazlar ve Marmara kıyıları Rusyaya vaadedilmiştir.

• 1915 Londra Antlaşması : 12 Ada ve Güneybatı Anadolu italyanlara vaadedilerek itilaf Devletlerinin yanında savaşa çekildiği antlaşmadır.