beyler evrimciyim sorularınızı alayım

@230 hacı şimdi dünyadaki biçok canlı türü bir dil mekanizması kullanıyo aslında. çiftleşme çağrısından tut, yırtıcı var uyarısı, aha burda av var uyarısı falan. kurbağalardan kuşlardan maymunlara kadar çok geniş bi tür havuzu bi dil yapısı kullanıyo. elbette ki bu tarz dil kullanımının hayatta kalmak için acaip önemli olduğu ortada. tabi bu dil kullanımı, türün ihtiyacına ve beyninin basmasına göre değişiyo. köpekler senin temel emirlerini anlayabiliyo, maymunları eğiterek, doğrudan sesle olmasa bile mesela bilgisayar yardımıyla bayaa bizim kullandığımız dillerle bişeyler anlatabiliyosun, öğretebiliyosun, iletişim kurabiliyosun. grameri öğreniyo hayvan evlatları. yunuslar birbiriyle karmaşık olduğu tahmin edilen bi dil kullanarak anlaşıyolar. bizim şu an kullandığımız dile bakarak, aslında ulan bu nasıl oluştu dıbına koyim denebiliyo bi an. yine anlamak için sürece bakmak gerekiyo. çünkü biz atalarımızdan yalnızca genleri değil, bilgileri de miras alıyoz. şimdi dilin gelişimi zekaya ve ihtiyaca bağlı demiştim. bizim beynimiz son yüz bin yılda gelişti, geliştikçe daha iyi iletişim kurmaya başladık. daha fazla şey ifade edebilmenin, daha iyi konuşabilmenin, mesela yakalayacağın av sayısını doğrudan etkileyeceği çok açık. e buz çağı ve buz çağı çıkışındaki o yoklukta da bu bayaa bi etkili oluyo hayatta kalmada. bi insan hayal ettiği ve bildiği kadar konuşabilir. bizim kullandığımız diller, anca beş on bin sene öncesinde yerleşik hayata geçip medeniyet kurmaya başladığımızda patlama yaşadı. beynimiz o zamana kadar zaten aslında aşağı yukarı yeteri kadar gelişmişti, ama o dile olan ihtiyacımız arttığında dilleri o kadar geliştirdik. yoksa avlanarak yaşayan göçebe bi kabile en fazla ne kadar konuşur ki?

şimdi neden farklı bi sürü dil var sorusunun cevabı da çok açık aslında. böyle bi kapasite ve böyle bi ihtiyaç varken, birbirinden izole iki farklı topluluğun aynı iki dili üretmesi çok düşük bi olasılık olurdu, sen bişeye ok diyosun yay diyosun, diğeri başka bişey diyo. farklı yerlerde yaşayan aynı kuş türü bile iki farklı dil geliştiriyo mesela. dil bi de sürekli hızlı bi şekilde değişen bi olay, çok bariz. birbirinden izole olmadığı halde 200 senede ingiliz ingilizcesiyle amerikan ingilizcesi arasında bi dünya fark var. lan denizlilinin ne dediğini anlamıyom ben be. mesela ingilizce diye bi dil bin sene öncesine kadar yoktu, fransızcayla almanca çiftleşti, öyle bişey ortaya çıktı.

yüz kızarmasıyla ilgili özel bi bilgim yok, fakat darwinin "bile" neden ortaya çıktığını açıklayamadığı çok büyük olasılıkla şehir efsanesidir. bu da evrimsel olarak gayet güzel açıklanabilir bi hadise. iki olası durum var şimdi, birincisi, yüz kızarması utanmadan kaynaklanan bir yan üründür, ikincisi, yüz kızarmasının özel bi işlevi vardır. birinciye göre, evrimsel süreçte utanma diye bi duygusal tepki geliştirmişiz biz. bu utanma da kan basıncının nabzın falan artmasına neden oluyo, bunlar arttığında yüzün kızarması doğal karşılanabilir. ikincisini daha iyi açıklamak için, yüz kızarmasının ve utanmanın ne olduğuna bakalım kabaca. utanma yapılan bi şeyden veya var olan bi durumdan üzüntü duyma, bi daha bunla karşılaşmak istememe, karşılaşılırsa farklı tepkiler verme ihtiyacı hissetmemizi sağlayan bi durum. diğer insanların hoş görmeyeceği şeyler yaptığımızda yaşadığımız bi durum. yüz kızarması da bunu diğer insanlara açık etme yöntemimiz. şimdi dümdüz bakarsak, ulan utandığımızı niye başkalarına açık ediyoruz, ne yararı var bize sorusu ortaya çıkıyo. sen de bunu soruyosun aslında. şu yararı var hacım, biz insanlar sosyal hayvanlarız. tek başımıza ayakta kalmamız çok zor. o yüzden doğrudan senin yararına olmasa da, ona neden olan genler türün yararınadır, türün hayatta kalmasına yardımcı olur. bi savaşta bi hain çıktığını düşün, sonra dönmüşsün o haini sorguluyosun, inkar ediyo ama, yüzü kızarıyo muallak evladının. sen de kabile reisi olarak yalan söylüyosun işte amın evladı, öldürün bu bini diyosun. ya da mesela açık ettiği için ona yaptırım uyguluyosun, o da bi daha muallaklik yapmıyo, hatta onu görenler de muallaklik yapası gelse de yapmıyo.

şimdi şu anda yaşayan canlılar içinden en zekisi biziz heralde. ama bizle beraber veya bizden önce biçok bize yakın zekada canlı yaşamıştır, genelde yine homo cinsinden tabi. ha neden sade maymun soyu zekaya yöneldi dersen, onu daha önce anlatmıştım ama, türünü devam ettirmek için bi tek maymun soyu zekasını geliştirme ihtiyacı duydu ve bunu gerçekleştirebildi. peki sapiens dışında neden diğer homo türleri yok oldu, doğal yollardan kafaları bizim kadar basmadığı için yok olmuş olabilirler. bi de ayrıca biz yok etmiş olabiliriz. mesela neandertalleri büyük olasılıkla biz öldürdük.