beyler bu başlıkta seviyeyi dip yaptırıyoruz

-Sokak kızı Mary Ann
Her şeye omuz silken,
Ama, kilotunu çekerken…

Buck Mulligan ağzına tıkıştırdığı lokmayı çiğniyor, habire vırlıyordu.
içeriye giren bir siluet kapının girişini gölgeledi.
-Sütünüz, beyim.
-Gir içeri, teyze, dedi, Mulligan. Kinch, tencereyi getirsene. Yaşlı bir kadın yaklaşarak Stephen’ın yanında durdu.
-Ne güzel bir gün, beyim, dedi. Şükür Tanrı’ya.
-Kime? Diye sordu Mulligan, kadına şöyle bir bakıverip. Ha, elbet.
Stephen arkaya uzanıp, dolaptan süt tenceresini aldı.
-Adalılar, dedi Mulligan Haines’e fütursuzca, gulfe koleksiyoncusunu dillerinden düşürmüyorlar.
-Ne kadar, beyim? Diye sordu yaşlı kadın.
-Bir litre, dedi Stephen.

Kadının, kendisinin olmayan, mis gibi bembeyaz sütü ölçeğe sonra da tencereye döküşünü izledi. Kupkuru sarkık memeleri. Ardından bir ölçek dolusu daha ve biraz da cabası. O yaşlılığı ve gizemiyle bir sabah dünyasından gelmişti içeriye, belki de bir haberci. Sütün güzelliğini övüyordu, dökerek sunduğu. Şafak sökerken bitek bostanında çömelmiş, zehirli mantarının üzerinde bir cadı, kırış kırış parmaklarıyla hayvanın memelerinden ha babam süt fışkırtıyor. Bildikleri bu kadına değğindi böğrüşmeleri şebnemli atlas ineklerin. Çayır çimen incisi ve zavallı yaşlı kadın, ona eski zaman içinde. Yürük bir kocakarı, kendisini fethedene de, oyuna getiren sefihe de saçını süpürge etmiş, ikisinin de ortak avradı bir ilahenin kurumsuz sureti, sabah gizinin bir habercisi. Önünde eğilsin mi, horlasın mı yoksa? Bilemedi bir türlü: Ama onun lütfunu dilemek gelmedi içinden.

-Gerçekten öyle, hanımteyze, dedi Buck Mulligan, sütü fincanlarına dökerken.
-Bakın tadına, beyim, dedi kadın.
Mulligan kadının isteğini yerine getirdi.
-Şayet biz böyle sağlıklı gıdalarla beslenseydik, dedi kadına sesini hafifçe yükselterek, o zaman memleket çürük dişlilerle, kokuşmuş bağırsaklılarla dolmazdı. Yaşadığımız yer pis bir bataklık, yediğimiz şeyler çöpten farksız, sokaklarımız dize kadar tozla, at tersiyle, veremlilerin balgamlarıyla kaplı.
-Siz tıp öğrencisi misiniz, beyim? Diye sordu yaşlı kadın.
-Evet, teyze, diye yanıt verdi Buck Mulligan.
Stephen aşağısayıcı bir sessizlikle dinlemekteydi. Ak saçlı başını ona tepeden bakan herkesin – çıkıkçısının, otacısının önünde eğiverir: Beniyse önemsemez. Tanrı’nın suretinde değil de insan teninden halkedildiği, şeytanın kurbanı olduğu için kadınlığının günahkar karnı dışında, tüm bedenini yıkayıp günahlarını çıkararak onu mezara hazırlayacak olan kimsenin önünde de. Şu anda, gözlerinde karasız bir şaşkınlık, onu suskuya davet eden yüksek sesin önünde de.

-Söylediklerini anlıyor musun? Diye sordu Stephen.
-Fransızca mı konuştuğunuz, beyim? Dedi yaşlı kadın, Haines’e.
-irlanda dili, dedi Buck Mulligan. Galce bilir misin?
-irlandaca olduğunu anlamıştım, dedi kadın. Siz batılı mısınız, beyim?
-Ben ingilizim, yanıtını verdi Haines.
-ingiliz o, dedi Buck Mulligan, irlanda’da irlanda dilini konuşmamız gerektiği kanısında kendisi.
-Bence de doğrusu bu, dedi yaşlı kadın, ben kendim irlandaca bilmediğime utanıyorum. Çok güzel bir dilmiş bilenlerin söylediğine göre.
-Çok güzel de laf mı, dedi Buck Mulligan. Harika demek lazım. Çaylarımızı tazelesene, Kinch. Sen de ister misin, teyze?
-Hayır, teşekkür ederim beyim, dedi yaşlı kadın, süt güğümünün halkasını koluna geçirip gitmeye hazırlanırken.
Haines, kadına dedi ki:
-Hesabı çıkardın mı? Parasını ödesek, Mulligan, ne dersin?
Stephen üç fincanı yeniden doldurdu.
-Hesabınız, beyim? Dedi kadın, duraklayıp. Bakayım, yedi sabah yarımşar litre iki peniden yedi kere iki bir şilin iki peni bir de bu üç sabah ki litresi dört peniden üç litre diyelim bir şilin bir şilin iki peni daha eder iki iki, beyim.
Buck Mulligan derin bir soluk aldı ve iki yanını bolca tereyağladığı kızartılmış ekmeği ağzına tıkıştırdı; bacaklarını öne doğru uzatıp pantolonunun ceplerini aramaya başladı.
-Öde, ama surat asmadan, dedi ona Haines, gülümseyerek.
Stephen, fincanını üçüncü kez bu defa yağlı mis gibi sütle doldurdu, bir kaşık koyu çay ekleyip hafifçe renklendirdi.
-Bir mucize!
Parayı masanın üzerinden yaşlı kadına doğru kaydırırken dedi ki:
-Tatlım benden isteme bir şey daha.
Cebimde ne varsa verdim sana.
Stephen parayı kadının kararsız eline tutuşturdu.
-iki peni borçluyuz, dedi.
-Acelesi mi var, beyim? Dedi kadın parayı cebine koyarken. Acelesi mi var? Hoşça kalın, efendim.
Sütçü kadın boyun kırıp çıkınca, Buck Mulligan sevecen sesiyle bir şarkı tutturdu:
-Kalbimin kalbi, olsaydı daha
Sererdim dahasını ayaklarının altına.
Sonra, Stephen’a dönerek dedi ki:
-Vallahi, Dedalus, meteliksizim. Bi koşu okuluna git de biraz para getir bize. Zira bugün ozanların kafayı tütsüleyip ziyafet çekmeleri şart. irlanda bu günde herkesin görevini ifa etmesini bekliyor.
-Bu da, dedi Haines kalkarak, bugün sizin milli kütüphanenizi ziyaret etmem gerektiğini getiriyor aklıma.
-Önce yüzelim, dedi Buck Mulligan.
Stephen’a dönerek uysalca sordu:
-Bugün senin aylık banyonu yapma günün mü, Kinch?
Ardından Haines’e dedi ki:
-Bu cenabet ozanlar ayda bir yıkanmaya büyük özen gösterirler.
-Tüm irlanda Golfstrim’le yıkanır, dedi Stephen bir dilim ekmeğin üzerine azar azar bal damlatırken.
Haines, tişörtünün açık yakasına bir fuları gevşekçe bağladığı köşeden söze karıştı:
-izin verirseniz, sizin bu özlü sözlerinizi bir defterde derleyeceğim.
Bana söylemekteydi. Yıkanıyor, ovalanıyor, temizleniyorlar. Vicdan azabı. Bulunç. Gene de bir leke kalmış.
-Bir hizmetçi kadının çatlak aynası irlanda sanatının simgesi demiştin ya, çok tuttum bunu.
Buck Mulligan masanın altından Stephen’ın ayağını tekmelerken ılık bir sesle dedi ki:
-Sen onu bir de Hamlet’ten döktürürken dinlemelisin, Haines.
-Ciddi söylüyorum, diye sürdürdü Haines Stephen’la konuşmasını. O zavallı ihtiyar geldiğinde bunu düşünmekteydim tam.
-Para kazandırır mı bu bana? Diye sordu Stephen.
Haines yumuşak gri şapkasını hamağın kancasından alırken gülerek dedi ki:
-Bilemeyeceğim, vallahi.
Haines kapıya doğru birkaç adım attı. Buck Mulligan, Stephen’a doğru eğilerek hoyratçasına ürüdü:
-tak ettin bi çuval inciri. Ne diye öyle dedin ki?
-Ne yapayım? Dedi Stephen. Sorun, parayı bulmak. Kimden? Sütçü kadından ya da ondan. Ya yazı ya tura, hepsi bu.
-Ben onu işliyor, seni ayyuka çıkarıyorum, dedi Buck Mulligan, sonra sen o pis bilgiçliğinle, sıkıcı Cizvit şaklabanlığınla çıkıyorsun ortaya.
-Pek umudum yok, dedi Stephen, ne ondan ne de öbüründen.
Buck Mulligan acınası bir ah çekerek elini Stephen’ın koluna dayadı.
-Benden, Kinch, dedi.
Ansızın ses tonunu değiştirerek ekledi:
-Doğrusunu söylemek gerekirse sen haklısın. Canları cehenneme kerataların. Ben onlarla nasıl oynuyorsam sen de öyle yapsana. Canları cehenneme. Haydin gelin, çıkalım şu kodesten biraz.
Ropdöşambrının kuşağını çözerek soyunurken ayağa kalktı ve teslimiyetle duyurdu:
-Mulligan giysilerini çıkarmıştır.
Ceplerindekileri masanın üzerine yığdı.
-Bak senin sümükbezine, dedi.
Kolalı yakasıyla anarşist kravatını taktıktan sonra, onlarla ve saatinin sallanıp duran kösteğiyle konuştu, onları payladı. Temiz bir mendil aradığını söylerken, ellerini sandığın içine daldırmış her şeyi altüst ediyordu. Vicdan azabı. Tanrım, bu adamı giydirmek zorundayız. Yanık kahverengi eldivenlerle yeşil potin isterim. Çelişki. Ben kendimle mi çelişmekteyim? Pekala, çelişirsem çelişeyim. Tanrıların habercisi Malachi. Konuşan ellerinden siyah ve sölpük bir roket fırlayıverdi.
-işte senin Quartier Latin külahın.
Stephen, yerden aldığı şapkayı giydi. Haines, antreden onlara seslendi:
-Geliyor musunuz, delikanlılar?
-Ben hazırım, diye yanıtladı Buck Mulligan kapıya doğru yürüyerek. Haydi çık, Kinch. Bizden artan ne varsa, yemişsindir, garanti. Sonra boş verip ağır ağır söylenerek ve yürüyerek dışarıya çıktı; handıysa yaslı bir sesle dedi ki:
-Dışarıya çıkarken Butterly’ye rastladı.
Stephen, duvara dayalı duran dişbudak bastonunu aldı, ötekiler merdivenden inedursunlar, ağır demir kapıyı çekerek kilitledi ve onlara katıldı. Koskoca anahtarı iç cebine koydu.
Merdivenin dibinde Buck Mulligan sordu:
-Anahtarı aldın mı?
-Aldım, dedi Stephen, onların önüne geçip, yürüyerek ilerledi. Ardında, Buck Mulligan’ın kalın banyo havlusuyla eğreltiotlarının sürgünlerini, otların uçlarını kamçıladığını işitmekteydi.

Gizleri: kilitli çekmecesinde misk kokuları yayan kuş teleğinden yapılmış eski yelpazeler, püsküllü danskuponları, kehribar boncuklardan bir takı. Genç bir kızken evinin güneş gören penceresine astığı bir kuş kafesi. Kızlığında gittiği Müthiş Türko’nun pantomiminde emektar Royce’u dinlemiş de, adam şu şarkıyı söylerken, herkesle birlikte gülmüş:

Benim, görünmezliğin
Tadını çıkaran
O civan.

Düşsel bir cümbüş, kayboldu gözden: Miskkokulu.

içine dert olmasın.

Oyuncaklarıyla birlikte, evrenin belleğindeki yerine kaldırıldı. Anılar, Stephen’ın tasalı beynini kuşattı. Annesi kutsal ekmeği aldıktan sonra, mutfaktaki musluktan ona getirdiği bir bardak su. Karanlık bir sonbahar akşamı ocağın çıkıntısında annesine pişirdiği, ortası oyularak esmer şekerle doldurulmuş elma. Çocukların gömleklerindeki bitleri ezerken kanlanarak kıpkırmızı olmuş mevzun tırnakları.
Bir rüyada, annesi sessizce gelmişti ona, balmumuyla pelesenkağacı kokusu yayan erimiş bedeni kahverengi kefeninin içinde, Stephen’ın üzerine put gibi, bilinemez sözcükler dolu, biraz ıslanmış kül kokulu, eğilmişti.
Annemin camlaşan gözlerindeki bakış, ölümün derinliklerinden, beni sarsmak ve ruhumu imana getirmek için. Yalnızca benim üzerimde. Hayaletinin elindeki mum hayalifener yüzündeki hayal kırıklığını ışıtan. Kıygın yüzünde yalgınımsı ışıma. Herkes dizlerinin üzerinde dua ederken boğuk, derin soluğu yılgıyla hırıldamakta. Gözleri üzerimde, beni dize getirmek için. Liliata rutilantium te confessorum turma circumdet: lubilantium te virginum chorus excipiat.
Gulyabani! Ölüler yamyamı!
Bırak, anne. Karışma bana, bu hayat benim.
-Kinch, heeyt!
Buck Mulligan’ın sesi kulenin içinde yankılandı. Merdiven boşluğunda yaklaşıp bir daha ünledi. Ruhundaki hıçkırmalarından hala ürperen Stephen, ardına ılıkça vuran güneş ışığı havadaki sevecen sözcükleri dinledi.
-Dedalus, in aşağı, paşa paşa. Kahvaltı hazır. Haines, dün gece bizi uyandırdığı için özür diliyor. Mesele kalmadı.
-Geliyorum, dedi Stephen, dönüp.
-Haydi Allah aşkına, dedi Buck Mulligan. Benim aşkıma ve hepimizin aşkına.
Başı kayboluverdi, sonra gene belirdi.
-irlanda sanatıyla ilgili simgeni ona anlattım. Çok akıllıca buldu. Ondan bir kayme kopar, tamam mı? Yani bir gine.
-Daha bu sabah aldım paramı, dedi Stephen.
-Okul aylığını mı? Dedi Buck Mulligan. Ne kadar? Dört papel mi? Birini bize tosla.
-Verdim gitti, dedi Stephen.
-Dört ingiliz lirası, diye sevinçle bağırdı Buck Mulligan. Öyle görkemli bir içki alemi yapacağız ki, eski Kelt büyücülerinin aklı duracak. Dört kadirimutlak ingiliz lirası.
Buck Mulligan ellerini havaya kaldırarak taş basamaklardan aşağıya doğru zıplaya zıplaya inerken Londralı ağzıyla bir türkü tutturdu:

-Oh, çok neşelenicez
viski, bira, şarap içicez,
taç giyme töreninde
taç giyme töreninde
oh, çok neşelenicez
taç giyme töreninde.

Güneşin ılık ışınları denizin üzerinde neşeli. Korkulukta unutulan nikel tıraş tası parıldıyor. Onu ne diye alıp aşağıya zütürecek mişim? Ya da bütün gün orada bırakacak, unutulan dostluk?
Stephen tasa doğru ilerledi, serinliğini duyumsayarak, fırçanın yapışıp kaldığı sabun köpüğünün sıvaşık salyamsı kokusunu alarak bir süre elinde tuttu. işte, Clongowes’ta buhurdanı taşıyan bendim. Şimdiyse bir başkasıyım ama gene de aynı kimseyim. Üstelik bir hizmetli. Bir hizmetçinin bendesi.
Kulenin kasvetli, kubbeli salonunda Buck Mulligan’ın ropdöşambrlı silueti, parlak sarılığını bir gizleye bir aça, ocağın çevresinde kıpır kıpır deviniyordu. Yumuşak gün ışığından iki mızrak yüksek gözleme kulesindeki deliklerden, taş zemine uzanmaktaydı: Huzmelerin birleştiği yerde bir kömür dumanı ve yanmış yağ buhurları bulutu döne döne uçuşmaktaydı.

-Boğulacağız, dedi Buck Mulligan. Haines, şu kapıyı açar mısın?
Stephen tıraş tasını dolabın üzerine bıraktı. Uzun boylu biri, oturduğu hamaktan kalktı, antreye giderek iç kapıları açtı.
-Anahtar sende mi? Diye sordu bir ses.
-Dedalus’ta, dedi Buck Mulligan. Boğulucam, billahi!
Gözlerini ocaktan ayırmaksızın ürüdü:
-Kinch!
-Anahtar kilitte, dedi Stephen, az öne ilerleyip.
Anahtar sertçe gıcırdayarak iki kez döndü; alamet kapı iyice açılınca, içerisi, ışık ve temiz havayla neşelendi. Haines kapının eşiğinde durmakta, dışarıya bakmaktaydı. Stephen, dikine duran valizini masaya sürükleyip üzerine oturdu ve bekledi. Buck Mulligan, pişirdiği yumurtaları yanındaki servis tabağına boca etti. Sonra, tabakla büyük bir çaydanlığı masaya zütürerek, üzerine küttedek bıraktı, rahatlamışçasına göğüs geçirdi.
-Eriyorum, dedi, mumun dediği gibi ne zaman ki… Ama susss! Bu konuda bir kelime dahi yok. Kinch, uyuma. Ekmek, tereyağı bal. Haines gelsene. Kayıntı hazır. Ey Tanrım, kutsa bizi, bu nimetlerini de. Şeker nerde? Vay namussuz, süt kalmamış.
Stephen dolaptan ekmeği, bal kavanozunu ve tereyağı kabını getirdi. Buck Mulligan, birden nevri dönmüş, oturuyordu.
-Bu ne halttır? Dedi. Saat sekizde damlamasını söylemiştim kadına.
-Sütsüz içeriz biz de, dedi Stephen. Dolapta bir limon var.
-Hay sana da, Paris züppeliklerine de, dedi Buck Mulligan. Ben Sandycove sütünü isterim.
Haines antreden geldi, sakin sakin dedi ki:
-Sütçü kadın buraya çıkıyor.
-Allah ne muradın varsa versin, diye haykırdı Buck Mulligan, oturduğu yerden zıplayarak. Otursana. Koy çayını şurdan. Şeker torbada. Buyur, bu deyyus yumurtalarla uğraşmaya niyetim yok. Mulligan, servis tabağındaki yumurtaları üçe ayırıp üç tabağa boca etti, bir yandan da okudu:
-In nomine Patris et Filii et Spiritus Sancti.
Haines, çay koymak için oturdu.
-Size ikişer şeker veriyorum, dedi. Ama vallahi, Mulligan, senin yaptığın çay da çok koyu oluyor hani.
Buck Mulligan, somundan kalın dilimler keserek, yaşlı bir kadının tatlıdilliliğini andıran bir sesle dedi ki:
-Yaşlı Grogan ananın dediği gibi, ben çay yaparsam çay yaparım, çiş yaparsam da çiş yaparım.
-Vay canına, çay bu işte, dedi Haines.
Buck Mulligan kesmesini ve yaşlı kadın öykünmesini sürdürdü:
-işte böyle, Bayan Cahill, diyor kadıncağız. Bayan Cahill diyor ki, Allah rızası için Baayan, ikisini de aynı kabın içine yapmayın da.
Mulligan, bıçağına geçirdiği kalın birer dilim ekmeği sofra arkadaşlarına sırayla uzattı.
-Haines, senin kitabın için en ala eşhas, dedi son kerte içten. Dundrum yerlilerine ve balıktanrılarına dair beş satırlık bir metinle on sayfalık bir not. Büyük fırtına yılında kader tanrıçalarınca basılmıştır.
Sonra, Stephen’a döndü ve kaşlarını kaldırarak pek meraklı bir sesle sordu:
-Hatırlıyor musun dostum, Grogan ananın çay ve çiş kabı Mabinogion’da mı yoksa Upanişadlarda mıydı?
-Sanmıyorum, dedi Stephen ağırbaşlı.
-Sahi mi? Diye sordu Buck Mulligan aynı ses tonuyla. Gerekçelerin nedir, söyle ne olursun!
-Kanımca, dedi Stephen bir yandan yiyerek, Mabinogion’un içinde de dışında da yoktu bu. Grogan ana, olsa olsa, Mary Ann’in bir hısmıdır.
Buck Mulligan’ın ağzı kulaklarına vardı. Sesini tatlılaştırmaya çalışarak:
-Enfes, dedi bembeyaz dişlerini gösterip gözlerini şaka yollu kırpıştırıp.
Sonra, birden suratı değişti, somunu hırsla doğrarken boğuk çatlak bir sesle homurdandı:

Buck Mulligan usturasının ağzını yeniden sildi.
-Ah, zavallı çömezim, dedi sevecen bir sesle. Sana bir gömlekle birkaç mendil vereyim bari. Elden düşme pantolon ne durumda?
-Üstüme tam oturdu, diye yanıtladı Stephen.
-Bak şu işe, dedi Mulligan ağzı dört köşe, zütten düşme denmesi lazım. Kim bilir hangi frengili ayyaştan kalmadır. Gri, ince çizgili şahane bir pantolonum var. Çok alengirli duracak üzerinde. Şaka yaptığım yok, Kinch. Doğru dürüst giyindiğin zaman esaslı görünüyorsun
-Sağ olasın, dedi Stephen. Griyse, giyemem.
-Giyemezmiş. Buck Mulligan aynadaki yüzüyle konuşmaktaydı. Görgülülük başka şey, canım. Adam anasını öldürüyor ama gri pantolon giyemiyor.
Mulligan usturasını güzelce katladı, parmak uçlarıyla pürüzsüz cildini yokladı.
Stephen gözlerini denizden ayırıp fıldır fıldır oynayan dumanmavisi gözlü dolgun yüze çevirdi.
-Dün gece Ship’te bir arkadaşım, dedi Buck Mulligan, senin G.D.F.’ye yakalandığını söylemişti. Dottyville’deki Conolly Norman’ın yanında çalışıyor. Genel Delilik Felci.
Artık denizin üzerini ışıtan güneşin ışıklarını, aynasını havada yarım daire oynatarak parıl parıl dört bir yana muştuladı. Bükülen tıraşlı dudakları, bembeyaz parıldayan dişlerinin uçları gülmekteydi. Kahkahası, tokmak gibi güçlü gövdesinin her yanını sallamaya başladı.
-Bak şu haline, dedi, ozan bozuntusu sen de.
Stephen öne eğilerek ona tutulan, kavisli bir çatlakla ikiye ayrılmış aynaya dikkatle baktı, tüyleri diken diken oldu. O da, başkaları da böyle görüyor beni. Kim seçti bu yüzü bana? Bu kurtulunası tiksinç çömez. O da sormakta bana.
-Temizlikçi kadının odasından yürüttüm onu, dedi Buck Mulligan. Oh olsun! Halamız, Malachi’ye bakmak için hep çehre züğürdü hizmetçiler tuta. Adamı baştan çıkarmasınlar. Adı da Ursula.
Gene gülerek, aynayı Stephen’ın gözlerinden ayırdı.
-Aynadaki yüzünü tanıyamayan Caliban’ın öfkesi, dedi. Wilde sağ olup da görseydi seni.
Stephen geriye yaslanırken parmağını uzattı, acı acı dedi ki:
-irlanda sanatının bir simgesi bu. Bir hizmetçi kadının çatlak aynası.
Buck Mulligan birden Stephen’ın koluna girdi ve usturasıyla aynası, onları sokuşturduğu cebinde takırdayadursun, onu kulenin çevresinde dolaştırdı.
-Seni böyle tiye almam haksızlık, Kinch, değil mi? Dedi sevecence. Allah bilir senin tinsel gücün herkeslerden fazladır.
Kaçamak gene. Benim onun sanatının neşterinden korktuğum denli korkuyor o da benimkinden. Soğuk çeliği kalemin.
-Bir hizmetçinin çatlak aynası. Sen git onu alt kattaki öküz hazretlerine anlat, hem de bir ginesini ıhvarla. Çocuk para içinde yüzüyor, senin de bir centilmen olmadığın kanısında. Babası küpünü, Zululara müshil otu satarak ya da bin türlü pis numara çekerek doldurmuş. Tanrım, Kinch, senle ben birlikte çalışsaydık bu adaya bir katkıda bulunabilirdik. Adamızı Helenize ederdik.
Cranly’nin kolu. Onun kolu.
-Düşün, bir de bu domuzlardan para dilenmek mecburiyetinde kalıyorsun. Senin kim olduğunu bilen bir ben varım. Bana niçin biraz daha güvenmiyorsun? Nedir benimle alıp veremediğin? Haines yüzünden mi? Şayet burada zırıltı çıkaracak olursa, Seymour’u da getiririm, Clive Kempthorpe gibi onun da sucuğunu çıkarırız.
Clive Kempthorpe’un dairesinde varlıklı seslerin genç yaygarası. Solukbenizler: Kasıklarını tuta tuta gülüyorlar birbirlerini kucaklayıp, Ah, vallahi öleceğim! Aubrey, haberi kızcağıza usulca veresin! Elinde terzi makasıyla peşinde koşan Magdalen’in Ades’i, pantolonu topuklarına düşmüş gömleğinin yırtıkları havada şerit şerit çırpına çırpına masanın etrafında zıplıyor, seke seke hopluyordu. Marmelatla sıvaşık, ürkmüş bir buzağı suratı. Yolunmak istemem! Sersem kaz numarası yapma bana!”
Açık pencereden gelen feryatlar, meydana inen akşamı ürkütüyor. Önlüklü, hık demiş Matthew Arnold’un burnundan düşmüş sağır bir bahçıvan, gözlerini kısmış, danseden çimen kıyıntılarının izleyerek çim biçme makinesini kuytu çimenlikte sürüyor.
Kendimize… neo-paganizm… omphalos.
-Kalsın isterse, dedi Stephen. Geceleri hariç yok bir zararı.
-Öyleyse derdin ne? Buck Mulligan sabırsızlanarak sordu. De bakalım. Çok samimiyim. Benden bir şikayetin mi var?
Durdular. Uyuyan bir balinanın başı gibi suya serilmiş basık Bray Head burnuna doğru baktılar. Stephen usulca kolunu çekti.
-Anlatayım mı sana? Diye yanıt verdi Buck Mulligan. Ben bir şey hatırlamıyorum.
Konuşurken, Stephen’ın yüzüne bakmaktaydı. Taranmamış kumral saçlarını yumuşakça savuran ve gözlerindeki güneş rengi kaygı beneklerinin kaynaştıran hafif bir yel alnını yalıyordu.
Stephen, kendi sesinden bunalırcasına, dedi ki:
-Annemin ölümünden sonra sizin eve geldiğim o ilk günü anımsıyor musun?
Buck Mulligan hemen kaşlarını çattı, karşılık verdi:
-Ne? Nerede? Bir şey hatırlamıyorum. Sadece fikirler, duygular hatırladıklarım. Neymiş? Allah aşkına söyle, ne oldu?
-Sen çay demliyordun, dedi Stephen, ilave sıcak su getirmek için sahanlığa çıkmıştın. Annenle bir konuğunuz salondan çıktılar. Annen sana odandaki kim diye sordu.
-Ya? Dedi Buck Mulligan. ben ne cevap verdim? Unuttum da.
-Sen dedin ki, diye yanıtladı Stephen, Ha, Dedalus canım, annesi hunharca ölen.
Buck Mulligan’ın yanaklarına, onu daha genç ve cana yakın gösteren bir kırmızılık yayıldı.
-Dedim mi öyle? Diye sordu. Ama? Bundan ne çıkar ki.
Sıkıntısından kurtulmak amacıyla sinirlice devindi.
-Üstelik, ölüm nedir, diye ekledi, anneninki ya da seninki ya da benimki? Sen sırf kendi annenin ölümünü gördün. Ben, Mater’de ve Richmond’da her gün bir çoğunun mortladığını görüyorum, otopsi odasında cesetlerini kesip biçiyorum. Hunharca bir şey bu, aynen öyle. Ama yok ki bir önemi. Sen kendin, ölüm döşeğindeki anan sana yalvardığı halde diz çöküp dua etmemişsin. Niçin? içinde o lanet olası Cizvit damarı var çünkü, tersine çalışan. Bana sorarsan bütün bunlar saçmalık ve hunharlık. Kadının beyin lopları çalışmıyor, doktoru Sir Peter Teazle’ı çağırıyor ve yorganının üzerinden düğün çiçekleri topluyor. Adam, işi bitene dek ağız tamburası çalıyor. Sen onun ölmeden önceki son isteğini yerine getirmediğin halde. Lalouette’ten tutulmuş bir cenaze bekçisi gibi zırıldamadık diye surat asıyorsun. Fasarya! Demişimdir herhalde. Annenin anısına saygısızlık etmek istemedim.
Kendi konuşmaları Buck Mulligan’ı yüreklendirmişti. Stephen, dinlediği sözlerin kalbine açtığı yaraları göstermemeye çalışarak, son kerte duygusuz, dedi ki:

-Mesele anneme saygısızlık etmen değil ki.
-Nedir mesele, öyleyse? Diye Buck Mulligan sordu.
-Beni incitmen, yanıtını verdi Stephen.
Buck Mulligan topuğunun etrafında döndü.
-Ayy, çekilmezsin vallahi! Diye ünledi.
Hızla yürüyerek korkuluğa geçti. Stephen istifini bozmadan karanın denizle birleştiği yere doğru bakmasını sürdürdü. Denizi, karayı ayırt edemiyordu artık. Gözlerindeki seğirmeler manzarayı bulandırıyordu; yanaklarının yandığını duyumsuyordu.
Kulenin içinden yüksek bir ses ünledi:
-Orda mısın, Mulligan?
-Geliyorum, diye yanıtladı Buck Mulligan.
Sonra Stephen’a dönerek dedi ki:
-Denize bak. Saygısızlıklar, incitmeler umurunda mı onun? gibtir et Loyola’yı, Kinch, gel inelim. Saksonyalımız beykınlı kahvaltısını istiyor.
Merdivenin tepesinde başını, tavanla bir hizaya geldiğinden, bir an geri tuttu:
-Takma kafanı, dedi. Aldırma sen bana. Bırak surat asmayı.
Başı görünmez oldu ama, alçalan sesinin tekdüze homurtusu merdiven boşluğunda gümbürdüyordu:
-içine dert olmasın
Acı gizemi aşkın
Bak, Fergus arabasını
Sürmekte doludizgin.
Stephen’ın bakmakta olduğu merdiven başından denize doğru uzanan ormanların gölgesi sabah sessizliğinde uslu uslu kımıldandı. Kıyıda da, açıkta da su ayna gibi aklaştı, tez canlı ayakların hafif tepmeleriyle depreşti. Karanlık denizin aydınlık koynu. ikişer ikier kucaklaşan vurgular. Harp tellerini kucaklaşan akorları kaynaştırarak çalan bir el. Kabaran denizin karanlığında titreşen karınmış dalgaakı sözcükler.
Bir bulut yavaşça güneşi örtmeye başladı, körfezi daha da koyu yeşille gölgelendirip, Stephen’ın az ötesinde uzanan bir acı sular çanağıydı körfez. Fergus’un şarkısı: Bu şarkıyı evde yalnızken söylüyordum, uzun hüzünlü akorlarını uzata uzata. Kapısı açıktı: Şarkımı dinlemek istiyordu. Dehşetten dilim tutulmuş, acıyarak başucuna yaklaştım. Sefil yatağında yatmış, ağlıyordu. Ah şu sözcükler, Stephen: Acı gizemi aşkın.
Şimdi nerede?

James Joyce: Ulysses 1.Bölüm



Sarman, Babaç Buck Mulligan üzerine bir aynayla bir ustura haçvari konulmuş tıraş sabunu köpüğü dolu tasıyla merdiven başında belirdi. Sarı, kuşağı bağlanmamış ropdöşambrı tatlı sabah yeliyle ardında hafif hafif yalpalanıyordu. Tıraş tasını yukarı kaldırıp, okudu:

-Introibo ad altare Dei.
Durdu, loş merdiven sarmalından aşağıya bakarak ayı gibi ünledi:
-Çıksana, Kinch. Gel yahu, kansız düzenbaz.

Ağır ağır ilerleyerek atış platformunda durdu. Dönüp, ağırbaşlı, kuleyi, etrafındaki kırları ve uyanmaktaki dağları üç kez kutsadı. Sonra, gözü Stephen Dedalus’a ilişti, hançeresinden hırlar, başını sallarken, ona doğru eğilip havada art arda haçlar imledi.

Stephen Dedalus, sıkkın ve mahmur, kollarıyla merdivenin üst bölümüne yaslandı ve sallana hırlaya kendisini kutsayan beygirimsi upuzun suratla tıraşsız tüylü, meşe odunu renginde pul pul tepesine yüz vermeksizin baktı.
Buck Mulligan bir an aynanın altından bir göz attı, ardından tıraş tasını güzelce örttü.

-Haydin kodese, dedi sertçe.
Vaaz verircesine de ekledi:
-işte budur, Ey aziz dostum, gerçek Efkaristiya: Bedeniyle, ruhuyla, kanıyla, yarasıyla. Müzik yavaşlasın, lütfen. Gözlerinizi kapatın, baylar bayanlar. Bir saniye. Şu akyuvarlarla başımız dertte biraz. Susun, hepiniz.

Buck Mulligan yandan yukarıya bir baktı ve uzun, pesten bir ıslık çaldı, sonra muntazam beyaz dişlerindeki altın noktalar yer yer parıldayadursun, bir süre esrik bir dikkatle duraladı. Chrysostomos. Sessizliğin içinden şiddetli iki keskin düdük sesi yanıt verdi.

-Sağ ol, ahbap, dedi canlıca. Şimdi oldu işte. Elektriği kapat, tamam mı?
Sonra sekerek atış platformundan çıktı, ropdöşambrının uçuşan eteğini bacaklarına dolarken kendisini izlemekte olan Dedalus’a dingin gözlerle baktı. Ablak kasvetli yüzü, sarkık değirmi gerdanı bir piskoposu, ortaçağdaki bir sanat hamisini andırıyordu. Dudaklarında cana yakın bir gülümseme açtı hafiften.
-Bak şu işe, dedi keyifle. Senin şu saçma adın, eski bir Yunanlı!
Buck Mulligan parmağını şaka yollu arkadaşına doğru uzattı, kendi kendine gülerek korkuluğa yanaştı. Stephen Dedalus onu tembel tembel birkaç adım izledi ve Mulligan aynasını korkuluğun üzerine yerleştirip fırçasını tasa daldırarak yanaklarını ve boynunu sabunlarken, atış platformunun kenarına oturdu.
Buck Mulligan neşeli sesiyle sürdürdü.

-Benim adım da saçma: Malachi Mulligan, eski bir Yunan vezninde. Ne ki, Helenistik bir tınısı var, değil mi? Dağkeçisi gibi çevik, uçarı hem de. Atina’ya gitmeliyiz biz. Halamdan yirmi papel koparabilirsem gelir misin sen de?
Mulligan fırçayı bir yana bıraktı, gülerek sevinçle bağırdı:
-Gelir miymiş? Yavan kakavan sen de.
Sonra döndü, özenle tıraş olmaya başladı.
-Baksana, Mulligan, dedi Stephen usulca.
-Evet, aşkım?
-Haines bu kulede daha ne kadar kalacak?
Buck Mulligan omzunun üzerinden tıraşlı yanağını gösterdi.

-Tanrım, felaket herif, değil mi? Dedi içtenlikle. iç karartıcı bir Saksonyalı. Ona göre sen bir centilmen değilmişsin. Tanrım, şu Allahın cezası ingilizler. Para sıçıyor kabız herifler. Kendisi Oxfordlu ya. Sen, Dedalus, senin tavrı hareketlerin tam Oxfordlu. O anlayamaz seni. Ha, benim sana taktığım ad en iyisi: Ustura Kinch.
Mulligan, dikkat kesilmiş, çenesini tıraş etmekteydi.

-Tüm gece bir kara pantere takmış, saçmaladı durdu, dedi Stephen. Tabancasının mahfazası nerde onun?
-Durumu içler acısı sapığın, dedi Mulligan. ödün patlamıştır garanti?
-Patladı ya, dedi Stephen coşarak ama artan bir korkuyla. Orda karanlıkta, tanımadığım gözü dönmüş bir adam kara bir panteri vuracağını söyleyip figan ediyor. Senin insanları boğulmaktan kurtarmışlığın var. Ama, benim kahramanlığım yok. O burada kalırsa ben çeker giderim.
Buck Mulligan yüzünü ekşiterek usturasındaki köpüğe baktı. Oturduğu yerden aşağıya doğru sıçrayarak pantolonunun ceplerini karıştırmaya başladı.
-Hay Allah, diye bağırdı boğuk bir sesle. Sonra atış platformuna yanaşıp, elini Stephen’ın mendil cebine sokarken, dedi ki:
-Mendilini ödünç alalım da usturamızı silelim.
Stephen, Mulligan’ın, kirli, kırış kırış mendilini çekerek bir ucundan tutup göstere göstere sallamasına göz yumdu. Buck Mulligan usturasını özenle sildi. Ardından, gözlerini mendile dikerek, dedi ki:
-Ozan mendiline bakın. irlandalı şairlere yepyeni sanatsal bir renk: Sümükyeşili. Gelmiyor mu içinden tadına bakıvermek, söyle Allah aşkına?
Mulligan gene korkuluğa çıkıp oturdu ve açık meşerenkli saçları hafifçe dalgalanırken, gözlerini Dublin körfezine dikti.
-Tanrım, dedi yavaşça. Deniz, Algy’nin dediği gibi değil mi tıpkı: Engin, güzel bir anne. Taşakbüzen deniz. Epi oinopa ponton. Ah, Dedalus, Yunanlılar. Öğretmem gerek sana. Orijinallerinden okumalısın onları. Thalatta! Thalatta! Bizim engin güzel anamız. Gel de bak.

Stephen kalkarak korkuluğa doğru geldi. Korkuluğa yaslanıp aşağıdaki sulara, Kingstown limanının ağzından uzaklaşan posta vapuruna baktı.
-Kudretli anamız bizim! Dedi Buck Mulligan.
Birden, gri arayan gözlerini denizden Stephen’ın yüzüne çevirdi.
-Halam, ananı öldürdüğünü sanıyor senin, dedi. O yüzden benim seninle görüşmemi istememesi.
-Birisi onu öldürdü, dedi Stephen, üzüntülü.
-Anan ölüm döşeğindeyken dua etmeni istediğinde diz çöküverseydin ya, Allahın cezası, Kinch, dedi Buck Mulligan. ben de hiperboreliyim senin kadar. Ama ananın son nefesinde sana diz çöküp onun için dua edesin diye yalvardığını düşününce… Senin kılın bile kıpırdamıyor. Sende uğursuz bir şey var…
Buck Mulligan sustu, öbür yanağını yeniden sabunladı. Dudakları bir hoşgörü tebessümüyle kıvrıldı.
-Ama sevimli bir soytarı, diye kendi kendine mırıldandı. Kinch, soytarıların en sevimlisi.

Çıt çıkarmadan, efendi efendi, güzelce ve özenle tıraşını oldu.
Stephen, bir dirseği kertikli granite dayalı, alnını avucuna yaslayarak gözlerini ceketinin parlak siyah kolunun erimiş kenarına dikti. Bir buruntu, henüz aşkın ıstırabına dönüşmemiş bir ağrı kemirmekteydi yüreğini. Sessizce, bir rüyada gelmişti annesi ona ölümünden sonra, balmumuyla pelesenkağacı kokusu yayan erimiş bedeni bol kahverengi kefeninin içinde, Stephen’ın üzerine put gibi, sitem dolu, biraz ıslanmış kül kokulu, eğilmişti. Tiftiklenmiş kol ağzının doğrultusundan yanındaki besili sesçe engin güzel bir ana diye esenlenen denize baktı. Körfezle ufkun çizdiği halka donuk yeşil bir sıvı kütlesini çeviriyordu. Annesi ölüm döşeğindeyken başucunda, bağrını yırtarcasına öğüre öğüre çırpınmalarla çürüyen karaciğerinden kopara kopara kustuğu yeşil, bulanık safranın durduğu beyaz bir porselen kase vardı.

Yasanın önünde bir kapıcı durmaktadır. Taşralı bir adam bu kapıcıya gelerek yasa’ya kabul edilme ricasında bulunur. Fakat kapıcı şu anda buna izin vermeyeceğini söyler. Adam bunu bir an düşünür daha sonra kabul edilip edilmeyeceğini sorar. “mümkün “der kapıcı “fakat şimdi değil” Kapı, her zamanki gibi açık durduğundan ve kapıcı
da kapının bir yanında dikildiğinde, adam da biraz öne eğilerek kapının girişinde pek de aydınlık olmayan içerisini
şöyle bir görmeye çalışır. Bunu izleyen kapıcı güler ve şöyle der; “Eğer içeriye girmeyi bu kadar istiyorsan, benim reddime rağmen girmeyi bir dene istersen. Ama şunu bil; Ben güçlüyüm ve ben kapıcıların en sonuncusuyum.
Her salonun girişinde başka bir kapıcı ile karşılaşacaksın, her birisi bir öncekinden daha güçlüdür. Üçüncü kapıcı
öyle güçlü ki ben bile ona bakmaya dayanamıyorum.” Bunlar taşralı adamın beklediği zorluklardı. “Yasa elbette
herkesin her zaman erişebileceği bir şey olmalıdır.” diye düşünüyordu. Ama şimdi, kürk mantosu içindeki,
kocaman sivri burunlu, uzun, ince tatar sakallı kapıcıya baktıkça girme iznini alana kadar beklemenin daha iyi
olacağına karar verdi. Kapıcı ona bir tabure verdi ve kapının bir yanına oturttu. Adam orada günlerce, yıllarca
oturdu. Kabul edilmek için bir çok girişimde bulundu ve ısrarcılığıyla kapıcıyı yordu. Kapıcı ara sıra onunla
konuşuyor, ona evi ve başka şeyler hakkında sorular soruyordu. Ancak bu sorular büyük efendilerin sordukları
sorular kadar kayıtsızca sorulmuş sorulardı. Ve konuşmalar hep henüz içeriye girmeyeceği cümlesi ile bitiyordu.
Bu yolculuk için yanında pek çok şey getirmiş olan adam, sonunda kapıcıya rüşvet vere vere her şeyini tüketti.
Memur her şeyi kabul etti ama hep şunu vurguladı: “bunu kabul etmemin tek nedeni, acaba yapmadığım bir şey
kaldı mı diye düşünmekten kurtarmaktır seni.” Bu yıllar boyunca adam dikkatini neredeyse sürekli bir biçimde
kapıcı üstünde yoğunlaştırdı. Diğer kapıcıları unuttu, ve bu ilki ona yasaya erişim yolundaki engel gibi görmeye
başladı. Kötü talihine lanet etti; ilk yıllarda yüksek sesle ağzına geleni söylüyordu, daha sonra yaşlandıkça
yalnızca kendi kendine homurdanır oldu. gitgide çocuklaştı; kapıcıyı uzun yıllardır temaşa ettiğinden ve kürk
yakasının üstündeki pireleri dahi artık çok iyi tanıdığından, kapıcının fikrini değiştirmek için kendisine yardım
etsinler diye pirelere bile yalvarmaya başladı. Gözleri zayıfladı, artık uzağı pek görmemeye başladı. Dünyanın
gerçekten karanlık mı olduğu yoksa gözlerinin mi kendisini aldattığını bilmez oldu. Ama içinde bulunduğu
karanlıkta, yasanın kapısından söndürülemez bir ışığın sızmakta olduğunun farkına varmıştı. Pek fazla zamanı
kalmamıştı artık. Tam ölmeden önce bu uzun yıllar boyunca yaşadığı tecrübeler kafasında tek bir noktada, şu
ana kadar kapıcıya sormamış olduğu bir soruda birleşti. Elini salla*** kapıcıya gelmesini işaret etti , çünkü
artık kaskatı kesilmiş olan vücudunu kaldıramamaktaydı. Kapıcı ona doğru eğilmek zorunda kaldı, çünkü
aralarındaki boy farkı taşralı adamın aleyhine oldukça değişmişti. “ şimdi ne istiyorsun?” diye sordu kapıcı “ne
kadar tatmin olmaz adamsın.” “Herkes yasaya ulaşmaya çalışıyor.” dedi adam, “peki nasıl oluyor da bunca yıldır
buraya benden başka, Yasa kabul edilmek talebiyle gelen olmadı?” kapıcı adamın hayatının sonuna geldiğini
anlamıştı , adamın iyice zayıflamış olan kulaklarını işitebilmesi için iyice yaklaşarak haykırdı:”senden başka kimse
kabul edilemezdi bu kapıdan, çünkü bu kapı yalnızca senin için yapılmıştı. Artık şimdi kapatacağım onu.”